İ.Əliyev, N. Ağamalıyeva, Ş. Alışanh m ə s’ul redaktor

tolob  edirdilər.  Ü ç  h ökum ot  vozifosi,  eloco  do  yeni 
lıökumotin 
foaliyyətinin 
R usiyanın 
m ənafcyino 
zidd  » 
olmayacağı  h a q q ın d a   to ’m inat  tələb  ed ə n   Rus-slavyan 
cəmiyyoti 
d ə  
h ökum ot 
portfe llə rin in  
bölgüsü 
üzrə 
danışıq lard a n   k ə n a rd a   q a lm a q   istəm irdi.52
"İttihad"  da  k a b in e tə   daxil  olm aq  ehtim alını  nəzordən 
kcçirirdi. 
B u n a 
göro 
o, 
A zorbaycanın 
müstəqilliyi 
idcyasını  m iidafio  edon,  rus-slavyan  və  e rm ə n i  fraksi- 
y alarından  b aşq a  bütün  partiy a la rın   p a r la m e n t  morkozini 
toklif  ctdi  və  bildirdi  ki,  "müsavat"  -  sosialist  mərkozi" 
adlandırılan  m o rk ə z   ə g ə r  baş  t u t a r s a   ölkoni  səhvlərdən 
vo  m üxalifotdon  xilas  ed o   bilm əyəcok.51
Bcloliklo,  p artiya  fraksiyaları  ilo  üm um i  razılıq  əldo 
o lu n d u . 
K a b in e tə  
daxil 
o lm aq 
h aq q ın d a  
sosialistloı 
("Hümmotsiz"),  "Əhrar"  vo  b i tə rə flə r  d ə   razılıq  verdilor. 
Lakin  bu  r ə q ə m   m ütloq  çoxluq  ü çün  kifayot  deyildi. 
Ona 
göro 
do 
erm oni 
və 
rus-slavyan 
fraksiyalarının 
hərəsin o   bir  y er  verildi. 
Daxili 
işlor  naziri  vəzifosi 
m übahisəloro  sobob  o ld u ğ u n u   hiss  edə n  N.Usubbəyov 
mövqclori  b a rışd ırm a q   m əqsodi  ilo  bu  vozifəni  öz  üzorino 
gö tü rd ü .
P a rla m c n t 
üzvləri  q arşısın d a  çıxış  cdoıı 
baş  nazir 
N.U subbəyov 
h ö k u m o tin   b ə ya natını 
c ’lan 
ed o rək ,  bir 
d a h a   bildirdi  ki,  A zorbaycanın  varlığının  əsas  prinsipi 
müstoqil  s u v e r e n   d övlət  prinsipidir.  N.Yusifbəyli,  onun 
ka binctinin  həllini  birinci  dərocoli  saydığı  əsas  məsolələr 
iizərindo  d a y a n d ı.  B u n la rd a n   biri 
A z ərbayc anın  ərazi 
biitövlüyünün  to ’min  cdilm əsi  idi.  Dağlı  rcspublikasına 
m ünasibot  xarici  siyasətdo  çox  m ü h ü m   ycr  t u t u r d u .  Onu 
m iidafiə  c t m ə k   vo  D enik in in   to cav ü z ü n ə  q arşı  onunla 
i ttifa q d a   o lm a q   h a q q ın d a   qəti  q o ra r  çıxarıldı.
Milli  siyasotdə  A z o rb ay ca n d a  yaşayan  milli  azlıqların 
h ü q u q u n u n   q o r u n m a s ı n a   xüsusi  d iq q o t  yetirildi  və  bu 
onların  c ’tiq a d   azadlığı  oldə  e d ə   bilmolori,  öz  modəni 
vo  milli  xüsusiyyotlərini  saxlaya  bilmoləri  ilə  əlaqolən- 
dirildi.  I l ö k u m ə t   milli  t o q q u ş m a la r a   yol  verməyəcəyini 
öhdəsino 
g ö t ü r ü r d ü .  
İşçi 
m əsələ sin d ə , 
a z ad  
əməyo 
to’m in at 
v e ro n  
q a nunve riciliyo 
xüsusi 
fikir 
verilirdi.
B əy a n n a m o d ə  
ciddi 
m əsələ  olan 
a q r a r  məsoləyə  də 
to x u n u lm u ş d u r.  A m m a   N.IJsubboyovun  lıökuməti  ovve>lki 
hök u m o tin  
d ö v r ü n d ə  
olduğu 
kimı, 
onun 
həüinin 
M üəssislər  M əclisinin  səlahiyyəti  olduğ u n u   bildirdi.
H ə r  
c ü r 
v icd an , 
m o tb u a t, 
yığıncaq 
azadlığına 
h o m k a rla r 
a z a d lıq ia rın a   t ə ’m in a t 
verilirdi  ki,  bu 
da 
əlbəttə,  h ü q u q i   d e m o k r a t ik   dövlətin  osasını  təşkil  cdirdi. 
Bu  is t iq a m ə t d ə   h ö k u m ə t  t ə ’cili  o la ra q   d e m o k ra tik   əsaslar 
iizrə  ze m stv o la r  yaradılm asını  və  şəhər  özünüidarəsinin 
yaxşılaşdırılm asını  ilk  a d d ım la rın d a n   biri  hesab  edirdi. 
X a lq  təhsili  s a h ə s in d ə   n ə z ə rd ə   t u tu la n   tədbiriər  h aq q ın d a  
da  danışıidı.
Ü m u m i 
icbari 
təhsil 
h a q q ın d a  
qanıın 
layihosinin 
işlənməsi,  ibtidai  v ə   o rta   m oktoblərin  miüiləşdirilmosi 
və  xüsusilo  do  milli  a z h q la ra   rus  və  ana  dillorində 
təhsil 
a lm a q  
h ü q u q u  
üçün 
to ’m inat 
verilməsi 
tələb 
o lu n u rd u .54
1919-cu 
il 
a p rc lin  
14-də 
A zərb ay c an  
parla m cn ti 
aşağıdakı  t ə rk ib d o   4-cü  hökum ot  kabinetini  tosdiq  etdi: 
Nazirlor  Ş urasının  sədri  və  daxili  işlər  naziri  N.Usub- 
boyov  ("M üsavat"), 
maliyyə  naziri  -  Əliağa  llosoııov 
(bitorəf), 
ti c a r o t  
v ə  
sonayc 
naziri 
- 
Ağa 
Əmiııov 
("Müsavat"),  xarici  işlər  naziri  -  M .Y .C əforov  (bitərəf), 
poçt  və  t e l e q r a f   naziri  -  C ə m o   Ilac ın sk i  (sosialist), 
ədliyyo  vo  o m ə k   naziri  -  A .S ofəkürdski  (sosialist),  horbi 
nazir 
- 
S .M e h m a n d a ro v  
(b itərə f), 
t ə ’minat 
naziri 
- 
V.V .K Icnovski  (R us-slavyan  comiyyəti),  səhiyyə  naziri 
A .N .D o sta k o v   (bitərof),  rnaarif  v ə   dini  c ’tiqad  naziri  - 
Roşidxan  K a p la n o v   ("Əhrar"),  ziraot  naziri  -  A .O ardaşov 
("Əhrar"),  p o rtfc lsiz   nazir  -  X .A m a s p ü r  ("Daşnaksütıın"), 
ııazir-m üfəttiş  -  N.Norirnanboyov  ("Müsavat").55
Ocyd  o lu n d u ğ u   kim i,  parlamtent  öz  fəaliyyotinin  ilk 
m o rh əlo sin d ə  osas  q a n u n   layihblorinin  qobul  cdilm əsino 
q ad ir  deyildi.  B u n u n   osas  səboblərindon  biri  do  partiyalar 
arasın d a 
işbirliyin 
o lm a m a sm d a  
idi 
ki, 
bu 
da 
öz 
növbəsində  m o sələlərin   həllini  və  hakimiyyotin  toşkilini 
çə tin ləşd irird i. 
Ç oxluğu  təşkil 
etm ok 
üçün  bir 
ncçə 
pa rtiy a m n   razılığa  gəlməsi 
lazım  idi;  bu  isə  praktik

---