Ызбек диалектологияси

Nazorat topshiriqlari
1.XX asrning ikkinchi yarmida o’zbek shevalarini o’rgangan olimlarning asarlarini
konspektlashtirish.
2.Milliy istiqlol va o’zbek xalq shevalari mavzusida referat ishini yozish (ijodiy
holda).
3.O’zbek dialektologiyasining yarim asrlik yutug’i mavzusida dialektologik xarita
tuzish.
4.O’zbek shevalarining 60-yillardan so’nggi yutuqlari haqida fikringizni yozma
bayon qiling.
Foydalanish uchun adabiyotlar
1.Reshetov V.V.,Shoabdurahmonov Sh. O’zbek dialektologiyasi. Toshkent, 1978.
2.G’ozi Olim. O’zbek lahjalarining tasnifidan bir tajriba. Toshkent, 1936.
3.Rajabov N.O’zbek tilshunosligining 60 yillik taraqqiyoti tarixidan. Samarqand,
1982.
4.Shermatov A. Qashqadaryodagi o’zbek xalq shevalari. Toshkent, 1981.
5.ReshetovV. O’zbek shevalarining klassifikatsiyasi. O’TA, 1-son, 1966.
6.«O’zbek tili va adabiyoti» jurnalining keyingi 10 yillik sonlarida o’zbek
dialektologiyasitga oid qismlarini konspektlashtirish.
3-amaliy mashg’ulot.
3-mavzu. Turkiy tillar. O’zbek xalq shevalarining tasnifi masalasi
Darsning maqsadi:
V.V.Radlov, F.E.Korsh, N.A.Baskakov va boshqalar
tomonidan turkiy tillarning o’rganilishi, tsniflari, ular ichida o’zbek tilining o’rni
nufuzi masalasini talabalar ongiga singdirish. Talabalarni ijodiy fikrlashga jalb etish.
IDENTIV O’QUV MAQSADI
1.1.O’tmishda Turkiy tillarning tasnif qilinganligini akademik V.V.Radlov,
I.Zarubin kabi olimlar asarlarini o’rganish orqali bilib oladi.
1.2.Turkiy tillarni uch yo’nalish: etnik, tarixiy-genitek, lingvoterritorial asosidagi
tasniflar isbotlaydi.
1.3.Tasnifning asoslarini va eng muhim tasniflarining saviyasini o’rganadi.
Ishni bajarish tartibi:
1.Turkiy tillar oilasiga kiruvchi xalqlarning tarqalish hududini aniqlash.
2.V.V.Radlov, Ser Ali Lapin, Korsh, Bogoroditskiy kabi olimlar tasnifidan o’zbek
tiliga aloqador qismini aniqlang va izoh bering.
3.Tasniflarning bo’linishi sabablarini o’rganib, amaliy soatlarda so’zlab bering.
4.Mavzu bo’yicha 5 ta ko’rgazmali qurol tayyorlash.

---

37
5.Olimlar tomonidan qilingan tasniflarni o’rganish va ularning bir-biridan farqlarini
bilib olish.
6.G’ozi Olim tasnifini amaliy jihatdan o’rganish va uning qismlarini farqlay bilish.
G’ozi Olim tasnifidagi turk-barlos shevalari va qipchoq shevalari o’rtasidagi
tafovutni daftarga yozib amaliy soatda so’zlab berish.
7.Tasniflar yuzasidan kartotekalar tayyorlash va 5 ta ko’rgazmali qurol ishlashni
talabalarga vazifa qilib topshirish.
8.O’zingiz yashab turgan qishloq, shahar, tuman shevasi tasnif bo’yicha qaysi biriga
aloqadorligini isbotlang.
9.XX asrning ikkinchi yarmida o’zbek shevalarini o’rgangan olimlarning asarlarini
konspektlashtirish.
10.Milliy istiqlol va o’zbek xalq shevalari mavzusida referat ishini yozish (ijodiy
holda).
11.O’zbek dialektologiyasining yarim asrlik yutug’i mavzusida dialektologik xarita
tuzish.
12.O’zbek shevalarining 60-yillardan so’nggi yutuqlari haqida fikringizni yozma
bayon qiling.