Ызбек диалектологияси

Foydalanish uchun adabiyotlar
1.Reshetov V.V., Shoabdurahmonov Sh. O’zbek dialektologiyasi. Toshkent, 1978.
2.S.Ibrohimov. Farg’ona shevalarining kasb-hunar leksikasi., Toshkent,1956.
3.N.Rajabov. O’zbek xalq shevalarining adabiy tilga singib borishi.,
Samarqand,1980.
4.O’zbek shevalari leksikasi, Toshkent,1991.
5.G’ozi Olim. O’zbek lahjalarining tasnifidan bir tajriba. Toshkent, 1936.
6.Rajabov N. O’zbek tilshunosligining 60 yillik taraqqiyoti tarixidan. Samarqand,
1982.
Nazorat savollari:
1.O’z shevangizdan manba to’plang. Yiqqan manbaingizni fonetik xususiyatini
sharhlang. Uni shu jihatdan o’g’uz lahjasi bilan qiyoslang.
2.Monografik usul bilan lingvogeografik usulining farq qiluvchi tomonlarini
aniqlash.
3.Lingvistik xarita yaratish bo’yicha amaliy darslarda mashq o’tkazish.
4.Jahon tilshunosligi ilk jonli tilini lingvogeografik usul asosida o’rganish istiqbolli
ekanligini isbotlash.
5.Tilshunoslikda lingvistik geografiya usuli bilan shevashunoslikni o’rgangan olimlar
ishlari bilan tanishish.
6.O’zbek shevalarini o’rganishda lingvogeografik usuldan foydalanish mumkinligini
bilib oladi.
7.Bu yangi usulni o’rganilishini A.K.Borovkov, V.V.Reshetov? A.Shermatov asarlari
vositasida isbotlaydi.
8.Hozirgi kunda o’zbek shevalari uch asosiy yo’nalishda o’rganilayotganligi haqida
axborot berish. Dialektologik atlaslar bilan ishlash.
9.Fonetik hodisadlarning turli o’quv-metodik tipdagi adabiyotlarda mavjudligi
aniqlanadi va konspektlashtiriladi? Kartotekalar tayyorlaydi.

---

62
“O`zbek dialektologiyasi” fani yuzasidan YaB uchun test variantlari
1. Spirantizatsia hodisasini aniqlang.
A. bemor, kasal
B. huquq, uquq
V. shisha, ishsha
G.* Jolvars-jolbars
2.Y-lovchi, a-lovchi, j-lovchi shevalarda so`zning ikkinchi bo`g`inidagi lab
garmoniyasini aniqlang
A. orun, ottuz, oyun
B. keladurgon, oladurgon
V.* djay- djey,ayt-eyt
G.ketaqolsam, kelaqolsam
1. Labial garmoniya
A.* unlilarning cho`ziq talaffuzi.
B. unlilarning lablanish-lablanmasligiga ko`ra ohangdoshligi.
V. O`zakdagi ohangdoshlik.
G. labial garmoniya holati ko`rsatilmagan.
2. O`zbek xalq shevalarida unli fonemalar soni
A. qarluq-chigil-uyg`ur lahjasida 9-10 unli
B. O`g`uz lahjasida 18 ta unli
V.* O`zbek adabiy tiliga asos shevalarda 6-7 ta unli
G. qipchoq lahjasida 9 ta unli
3. Til orqa lablanmagan quyi ko`tarilish (keng) unlini aniqlang.
A. e (a)
B. o
V. u
G.* e
4. Lab undoshlar qatorini aniqlang.
A. k,g,x
B. k,x
V. t.d,z,ch (j)
G.* p.b(f).v.m
5. Til oldi undoshlari qatorini aniqlang.
A. q,h,z,f
B. v,s,l,m
V*. t.d,s,z,ch(j),sh,dj,n.l-l,r
G. k.x,z
6. Tav,bav,avo`r,avo`z,sav leksikonlari xos bo`lgan lahjani aniqlang
A.* O`g`uz lahjasida
B. qipchoq lahjasida
V. qarluq lahjasida
G. Toshkent dialektida
7. Qipchoq shevalarining Sharqiy guruhi geografik xaritasi
A.* Samarqand shahrining sharq tomoni, Bekobod shahri va Bekobod tumani
qipchoq shevalari, Baxmal, G`allaorol, Zomin, Sirdaryo vil. bir qismi.

---

63
B. Andijon, Shahrixon, Yangiqo`rg`on
V. Buxoro, Samarqand shahri
G. Farg`ona, Andijon, Asaka
8. Qipchoq lahjasi necha guruhga bo`linadi?
A. 2 guruhga
B.* 3 gr.
V. 4 gr.
G. 5 gr.
9. Akkomodatsiya nima?
A.* unli va undosh tovushlarning moslashib old qator tamon siljishi
B. so`z boshida tovush o`zgarishi
V. talaffuzi buzilgan so`zlar
G. unlilar garmoniyasi
10.Assimilyatsiya holatini ko`rsating.
A. bizga borado`
B. korgen, koreyn
V. orun,ottuz
G.* toshsh’11.Sandxi holatda tovush o`zgarishi
A. *heyrembold’mB. borulup, uzuptu
V. qoshiq,oromol, oroza
G. belelerge
12.Metateza hodisasini ko`rsating
A.* deyre-derye, payret-paryet
B. it-iyt, su-suv
V. achso`n-asso`n, chay-shay-choy
G. qalqozno`ng>qalqozdo`ng-kolxozning
13.Prokopa hodisasini sharhlang
A.* So`z oldidan tovush tushirilishi
B. So`z oldidan tovush orttirilishi
V. So`z o`rtasida tovush tushishi
G. So`z o`rtasida tovush orttirilishi
14.Obektni o`rganish jihatidan dialektologiya necha xil?
A. 3
B. 4
V. 6
G. * 2
15.O`zbek xalq shevalari qaysi turkolog olim klassifikatsiyasiga asoslanadi?
A. prof. G`.Olim
B. prof. I.I.Zarubin
V.* prof. A.K.Borovkov
G. prof. E.D.Polivanov
16.E.D.Polivanov o`z klassifikatsiyasida tildagi qaysi holatni ko`zda tutadi?
A. Singarmonizmni
B.* Eronlashgan shevalar xususiyatini

---

64
V. Metisatsiya,gibridizatsiya holatini
G. Ko`p shevalilikni
17.Prof. G`.Olim klassifikatsiyasini ko`rsating
A. metisatsiya, gibridizatsiya
B.* O`zbek-qipchoq lahjasi; turk-barlos lahjasi; Xiva-Urganch lahjasi
V. y-lovchi shevalar, j-lovchi shevalar
G. g`arbiy-xunn, sharqiy-xunn
Asaka, Shahrixon, Andijon, Toshloq, Baliqchi, Yangiqo`rg`on, Uychi, Qo`qon.
Bu shahar va tuman shevalari qaysi guruh shevalariga kiradi?
A. G`arbiy-guruh qipchoq shevalari.
B. Janubiy guruh qipchoq shevalari.
V.* Farg`ona dialekti.
G. O`g`uz guruh shevalari.
18.Janubiy guruh qipchoq shevalari ko`rsatilgan qatorni aniqlang.
A.* Qashqadaryo, Sirdaryo.
B. Sirdaryo, Tojikiston.
V. Tojikistonning janubi.
G. Barcha qatorda shu guruh ko`rsatilgan.
19.Qipchoq shevalarining shimoliy Xorazm qipchoq guruhini o`rgangan olim .
A.* Ishaev.
B. Shaxmatov.
V. Avanesov, Fimen.
G. Polivanov, Abdullayev, Ishayev.
27.Berilgan so`zlar qaysi tildan o`zbek tili qatlamiga o`zlashganini aniqlang.
Aql, lavn, ayyom, toqat, vasiy.
A. Tojik-arab tilidan.
B. Fors-tojik tilidan.
V. Barchasi turkiy tillar.
G.* Arab tilidan.
28.Chalma so`zining ma’nolari qaysi qatorda noto`g`ri berilgan?
A.Chalma – go`ng (qiydan tayyorlangan yoqilg`i[o`tin o`rnida}).
B.*Chalma – keksa, chol ma’nosda.
V. Chalma – buyruq fe’li
G. Chalma – ayollar buyumi (jiyak)
29.Urchuq so`zida qancha shakldoshlik bor?
A. *2 ta .
B. 3ta.
V. 4 ta.
G. 5 ta.
30.Ang shakldoshlari qatorini aniqlang.
1)ming – son, 2) o`ng, 3) fe’l, 4) anqov, 5) davr ma’nosida.
A. 1 – 3.
B.* 2 – 4.
V. 4 – 5 .
G. 1 – 2.
31.Tirkish so`zining ma’nosi ko`rsatilgan qatorni aniqlang.

---

65
A.* Tirkamoq.
B. Plug.
V. Abzal.
G. Tirqish.
32.Tori so`zida nechta shakldoshlik bor?
A. *2 ta.
B. 3 ta.
V. 4 ta.
G. 5 ta.
33.Tur so`zi sheva shakldoshlik hosil qila oladimi, qancha so`z bilan?
A. Ha.
B. YO`q.
V. Ha, 3 ta.
G.* Ha, 2 ta.
34.Jumalak, tishqali so`zlarining ma’nosi noto`g`ri izohlangan qatorni aniqlang.
A.* Yumaloq, tashqari.
B. Jumboq, qoliplash.
V. Izohi yo`q.
G. Barcha javoblar noto`g`ri.
35.O`zlashgan so`zlar shevaga qanday o`zgarishlar bilan kirib kelgan?
o`zgarish bo`lganmi?
A. Leksik xususiyat o`zgargan.
B.* Ha, fonetik o`zgarishga uchraydi.
V. Ha, morfologik xususiyatlari o`zgaradi.
G. Uslubiy jihatdan o`zgaradi.
36.j-lovchi shevalardagi kelishik affikslarining fonetik variantlari chiqish
kelishigida.
A.* den – ten – ken, don - tan - nan.
B. -a - ne – e, den – ke.
V. nen – dung.
G. –ni, di, ti.
37.Prof. K.K.Yudaxin klassifikatsiyasida o`zbek shevalari nechta guruhga
bo`linadi?
A.* 4 ta.
B. 3 ta.
V. 5 ta.
G. 2 ta.
38.O`zbek shevalarini lingvistik geografiya metodi bilan o`rganish ishi qachon
boshlangan?
A. 1900 yil.
B. 1937 yil.
V.* 1940 yil.
G. 1944 yil.
39.O`zbek tili dialektologik atlasi nechta vazifa-maqsadni ko`zda tutadi?
A. 1 ta.
B.* 3 ta.

---

66
V. 4 ta.
G. 7 ta.
40.Dialektologik atlaslarning dastlabki namunalari qachon yaratilgan?
A. XX asrda.
B. XIV asrda.
V. X asr oxiri-XI asr boshlari.
G.* XIX asr oxiri-XX asr boshlari.
41.Metateza hodisasi ko`rsatilmagan qator toping.
A.* it – iyt, su – suv.
B. achsin – assin, chay – shoy – choy.
V. bitti – pitti.
G. djomon – djuzuk.
42.Akkomadatsiyaga noto`g`ri ta’rif berilgan qatorni aniqlang.
A. So`z boshida tovush o`zgarishi.
B.* Barcha javob noto`g`ri.
V. Talaffuzi buzilgan sO`zlar.
G. Unlilar garmoniyasi.
43.1) orun, oyun, 2) djay, 3) ayt-eyt, 4) oladurgon.
Lab garmoniyasida kelgan so`z bormi? Qaysi qatorda?
A. *YO`q.
B. Ha, 2-qator.
G. Ha, 4-qator.
G. Bor, 2- qator.
44.Turkiy tillarni birinchi bo`lib kim tasnif qilgan?
A. V.Radlov.
B.* M.Qoshg`ariy.
V. I.Zarubin.
G. E.Korsh.
45.«Shimoliy Turkiston tillarining fonetikasi» asari kim tomonidan yozilgan?
A.* V.Radlov.
B. Baskakov.
V. E.Korsh.
G. I.Samoylovich.
46.Birinchi bo`lib o`zbek shevalari kim tomonidan klassifikatsiya qilingan?
A.* Baskakov tomonidan.
B. I.Qo`chqortoev tomonidan.
V. V.Radlov tomonidan.
G. B va V.
47.V.A.Bogorodskiy turkiy tillarni necha guruhga bo`lgan?
A. 2 guruhga.
B. 4 guruhga.
V. *7 guruhga.
G. 8 guruhga.
48.O`rta Osiyo guruhiga qaysi tillar kiradi?
A.* Uyg`ur, qozoq, qirg`iz, o`zbek, qoraqalpoq tillari.
B. Xakas tili.

---

67
V. Tatar va boshqird tillari.
G. Yoqut, qorachoy, tuva tillari.
49.«Differentsiya» so`zi qanday ma’no anglatadi?
A.* Ajralish.
B. Qo`shilish.
V. Tillarning kontakti.
G. Tillarning o`zaro ta’siri.
50.«Integratsiya» so`zining ma’nosi nima?
A. Ajralish.
B.* Qo`shilish.
V. Tillarning chatishuvi.
G. A va V.
51.”Gibridizatsiya”so`zining ma’nosi nima?
A. Singarmonizm.
B.* Turli sistemadagi tillarning chatishuvi.
V. Metateza.
G. Tillarning ajralishi.
52.G`ozi Olim Yunusov nechanchi yili o`zbek shevalarini klassifikatsiya qildi?
A. *1936 yil.
B. 1940 yil.
V. 1948 yil.
G. 1995 yil.
53.«O`zbek lahjalari tasnifidan bir tajriba» asari kim tomonidan yozilgan?
A. Baskakov.
B. V.Radlov.
V.*G`.Olim.
G. E.Korsh.
54.G`ozi Olim o`zbek shevalarini necha gruppaga bo`ladi?
A. 2 gruppaga.
B.* 3 gruppaga.
V. 5 gruppaga.
G. Gruppaga ajratmagan.
55.A.K.Borovkov o`zbek shevalarini necha gruppaga bo`lgan?
A.* 2 gruppaga.
B. 6 gruppaga.
V. 4 gruppaga.
G. 5 gruppaga.
56.Sheva nima?
A.* Biror tilning o`ziga xos fonetik, leksik va grammatik xislatlarga ega bO`lgan eng
kichik birlik.
B. Adabiy til.
V. Singarmonizm.
G. B va V.
57.Transkriptsiya nima?
A.* Dialekt va shevada uchraydigan tovushlarning turli ko`rinishlarini yozuvda
ifodalash uchun qo`llanadigan ma’lum belgilar sistemasi.

---

68
B. Qayta yozish
V. Til tovushlarini aniq ifodalash uchun xizmat qiladigan yozuv.
G. A, B, V.
58.Transkriptsiyaning turlari qaysilar?
A. Morfologiya.
B.* Fonetik, fonematik. fonologik.
V. Metateza.
G. Eliziya.
59.Transleteratsiya nima?
A.* Biror yozuv harflarini boshqa bir yozuv harflari bilan almashtirib ifodalash usuli.
B. Til tovushlarini aniq ifodalaydigan yozuv.
V. Unlilarning tushib qolishi.
G. B va V.
60.O`zbek dialektologlari kimlar?
A. Sh.Shoabdurahmonov, M.Mirzayev, A.Ishayev, N.Rajabov.
B. Yo.Taniyev, Sh.Rahmatullayev, N.Rajabov.
V.* N.Rajabov, B.Jo`rayev, H.G`ulomov, Sh.Afzalov, Yo.G`ulomov.
G. A va V.
61.Eronologik shevalar, eronlashgan shevalar deb gruppalashtirish qaysi olim
tasnifiga xos?
A. H.Rahmatullaev.
B. I.Qo`chqortoev.
V.* D.Polivanov.
G. Baskakov, Yo.G`ulomov.
62.A.I.Samoylovich turkiy tillarni necha gruppaga bo`lib klassifikatsiya qildi?
A. 2 gruppa.
B. 4 gruppa.
V.* 5 gruppa.
G. A va B.
63.Oromal, oroza hodisasi turini aniqlang.
A.* Proteza.
B. Eliziya.
V. Assimilyatsiya.
G. Metateza.
64.Singarmonik holat qaysi shevada nisbatan muqim?
A. O`g`uz lahjasida.
B.* Qipchoq shevasida.
V. Barcha shevalarda muqim.
D. Hech qaysi shevada muqim emas.
65.Singarmonizm qonuni nima?
A. Undoshlardagi jarangli fonemaning jarangsizlikka o`tishi.
B.* Talaffuzdagi ohangdoshlik.
V. Unlilardagi cho`ziq, qisqalik.
G. Ketma-ket kelgan unlilar.
66.Lingvistik geografiya nima?
A.* Ma’lum territoriyada tarqalgan til hodisalarini aniqlash.

---

69
B. Singarmonizm.
V. Tilshunoslikning bir bo`limi.
D. A va V javoblari.
67.Lingvistik geografiyaning ifoda vositasi nima?
A. Assimilyatsiya.
B.* Kartalar.
V. Atlaslar.
G. Barcha javoblar to`g`ri.
68.Lingvistik geografiyaning asoschilari kimlar?
A. G.Venker, P.Meyer, V.Reshetov, Sh.Rahmatullaev.
B. J.Jileron, I.Qo`chqortoyev, G.Venker.
V.* J.Jileron, G.Venker, F.Vrede, P.Meyer.
D. Barcha javoblar to`g`ri.
69.Dialektologik atlas nima?
A.* Albom yoki kitob shaklidagi kartalar yig`indisi.
B. Ko`rgazmali qurollar.
V. Sheva va lahjalar.
D. B va V.
70.O`zbekistonda lingvo-geografik metod bilan shevalarni o`rganish qachon
boshlandi?
A. 1938 yildan.
B. 1945 yildan.
V.* 1940 yildan.
G. 1990 yildan.
71.O`zbek shevalarini lingvo-geografik usulda o`rganish kim tomonidan olg`a
surilgan?
A. I.Qo`chqortoyev, K.Nazarov tomonidan.
B. A.K.Borovkov tomonidan.
V.* A.K.Borovkov, V.Reshetov, A.Shermatov tomonidan.
G. B va V javoblar to`g`ri.
72.O`zbekistonda dialektologik ishlarni boshqaruvchi yagona ilmiy markaz
qayerda mavjud?
A. SaM DU.
B.* O`z FA Til va adabiyot instituti.
V. Tosh. Dav. mil. univ-ti.
D. A va V.
73.O`zbek dialektlarini kartalashtirishni kim boshlab berdi?
A.* V.Reshetov.
B. A.Borovkov.
V. Sreznevskiy.
G. Barcha javoblar noto`g`ri.
74.«Toshkent obl. shevalari atlasi» ni tuzish qachon yakunlandi?
A. 1950 yil.
B.* 1956 yil.
V. 1980 yil.
G. 1990 yil.

---

70
75.«Qashqadaryo gruppa shevalari kartasi» kim tomonidan tuzilgan?
A. V.Reshetov
B. A.K.Borovkov.
V. Sh.Rahmatullayev.
G.* A.Shermatov.
76.«Turkiy tillar atlasi» ni tuzish kimning tashabbusi bilan boshlangan?
A.* V.Reshetov.
B. M.Jirmuniskiy.
V. A.K.Borovkov.
G. A.Shermatov.
77.Monografik tekshirish necha xil aspektda olib boriladi?
A. 3 xil.
B. 4 xil.
V.* 2 xil.
G. 5 xil.
78.Folklor tili nima?
A. Qissalar, ertaklar.
B. Hikoyalar, maqollar.
V.*. Matal, maqol, topishmoqlar, o`lanlar, xalq qo`shiqlari.
G. Barcha javoblar to`g`ri.
79.Dialektni tarixiy aspektda o`rganishning asosi nima?
A. Shevalar.
B. Tarixiy dialektologiya ma’lumotlari
V. Yozma yodgorliklar.
G.* Barcha javoblar to`g`ri.
80.O`zbek tili sheva va dialektlarining leksikasi qatlamlari qaysilar?
A.* Sof tarixiy leksik qatlamlar.
B. Arab va fors-tojik leksik qatlamlari.
V. Rus va sovet internatsional leksikasi.
G. Barcha javoblar to`g`ri.
81.O`zbek tili sheva va dialektlari vokalizmini tekshirishda nimalarga e’tibor
berish kerak?
A.* Kontrast juft unli fonemalarni aniqlashga
B. Singarmonizmning buzilish tendentsiyasini kuzatishga
V. Qadimgi turkiy cho`ziq unlilarning mavjudligi yoki mavjud emasligini aniqlashga
G. Barcha javoblar to`g`ri.
82.O`zbek xalq shevalari tovush sostavi va fonetik xususiyatlariga ko`ra necha
guruhga bo`linadi?
A. 3 ta
B. 4 ta
V.* 2 ta
G. 6 ta
83.O`zbek adabiy tiliga asos bo`lgan shevalarda unlilar soni nechta?
A. 8 ta
B.* 6-7 tadan oshmaydi
V. 12 ta

---

71
G. 10 ta
84.Assimilyatsiya nima?
A.* Tovushlar o`xshashligi.
B. Bir tovushning tushib qolishi.
V. Tovush ortishi.
G. Barcha javoblar to`g`ri.
85.Akkomodatsiya nima?
A. Sonorlar.
B.* Bir tovush talaffuzining ikkinchi tovush talaffuziga moslashuvi.
V. Tovushlarning o`xshashligi.
G. Portlovchi undosh tovushlarning portlovchilik xususiyatinig yo`qolishi.
86.Spirantizatsiya nima?
A. Tovushlar o`xshashligi.
B. Tovush orttirilishi.
V.* Biror portlovchi undosh tovushnig portlovchilik xususiyatini yo`qotib,
sirg`aluvchi tovushga o`tishi.
G. Tovush tushishi.
87.Eliziya nima?
A. Tovushlar o`xshashligi.
B. Dissimilyatsiya
V.* Unli va undosh tovushlarning tushib qolish hodisasi.
G. Metateza.
88.Metateza nima?
A. *Tovushlarnig o`rin almashishi.
B. So`z tarkibida yonma-yon kelgan undosh tovushlarning o`rin almashishi.
V. A va B
G. Tovushlar o`xshashligi
89.Singarmonizm nima?
A. Undoshlar tarkibi
B.* Unlilarning uyg`unlashishi
V. Tovush tushishi
G. Tovush orttirilishi
90.Singarmonizm hodisasi necha xil ko`rinishda bo`ladi?
A. 3 xil
B. *2 xil
V. 4 xil
G. 6 xil
91.O`zbek adabiy tiliga asos bo`lgan shevalarda unlilar soni nechta?
A. 8 ta
B.* 6-7 tadan oshmaydi
V. 12 ta
G. 10 ta
92.O`zbek tili sheva va dialektlarining leksikasi qatlamlari qaysilar?
A.* Sof tarixiy leksik qatlamlar.
B. Arab va fors-tojik leksik qatlamlari.
V. Rus va sovet internatsional leksikasi.

---

72
G. Barcha javoblar to`g`ri.
93.O`zbek dialektlarini kartalashtirishni kim boshlab berdi?
A.* V.Reshetov.
B. A.Borovkov.
V. Sreznevskiy.
G. Barcha javoblar noto`g`ri.
94.Transleteratsiya nima?
A.* Biror yozuv harflarini boshqa bir yozuv harflari bilan almashtirib ifodalash usuli.
B. Til tovushlarini aniq ifodalaydigan yozuv.
V. Unlilarning tushib qolishi.
G. B va V.
95.«Integratsiya» so`zining ma’nosi nima?
A. Ajralish.
B.* Qo`shilish.
V. Tillarning chatishuvi.
G. A va V.
96.Singarmonizm qonuni nima?
A. Undoshlardagi jarangli fonemaning jarangsizlikka o`tishi.
B.* Talaffuzdagi ohangdoshlik.
V. Unlilardagi cho`ziq, qisqalik.
G. Ketma-ket kelgan unlilar.
97.Dialektologik atlas nima?
A.* Albom yoki kitob shaklidagi kartalar yig`indisi.
B. Ko`rgazmali qurollar.
V. Sheva va lahjalar.
D. B va V.
98.Lingvistik geografiyaning asoschilari kimlar?
A. G.Venker, P.Meyer, V.Reshetov, Sh.Rahmatullayev.
B. J.Jileron, I.Qo`chqortoyev, G.Venker.
V.* J.Jileron, G.Venker, F.Vrede, P.Meyer.
D. Barcha javoblar to`g`ri.
99.Dialektologik atlaslarning dastlabki namunalari qachon yaratilgan?
A. XX asrda.
B. XIV asrda.
V. X asr oxiri-XI asr boshlari.
G. *XIX asr oxiri-XX asr boshlari.
100.Izoglassa nima?
A.Fonemalar.
B.Til birliklari:areallar, til lanshafti.
V.*Mos hodisalarning u yoki bu bo`lagi tarqalgan eng chet nuqtalarini tutashtiruvchi
atlas kartasidagi chiziq.
G.Unli va undoshlar.
101.Metateza hodisasini aniqlang
A.* dunela-dulene
B. algannar- alganlar
V. tenggur

---

73
G. ketetto`gon