Ызбек диалектологияси

talaba
4-
bosqich
Mustahkamlash va baholash ushun savollar
1.Ohangdoshlik hodisasining nutqda tutgan o`rnini belgilash.
2.Singarmonizm hodisasining ahamiyatini tushuntiring.
3.Singarmonizm va uning hozirgi o`zbek adabiy tiliga munosabatini belgilang.
O’qituvchi
-talaba
Mavzu: O`zbek shevalarining konsonantizmi
.
Turkiy tillar tasnifi
T|r
bosqich
Bajariladigan ish mazmuni
Amalga
oshiruvchi
ma’sul
1-
bosqich
Dars maqsadi
: Xilma-xil bo`lgan o`zbek shevalrining konsonntizm
sistemasini aniqlash, turkiy tillarning tasnifi va u bilan shug’ullangan
olimlar asarlari, turkiy tillar ichida o’zbek tilining nufuzi; o’zbek xalq
shevalari va ularning etnogenetik, tarixiy va xududiy nuqtai nazardan
o’rganilishi, tasnif qilinishi asoslarini talabalar ongiga
singdirish.Turkiy tillar orasida o’zbek tili va shevalarining tasnif
qilinish printsiplari haqida ilmiy-metodik tushuncha hosil qildirish.
Turkiy tillar va uning shevalarini tavsif va tasniflash orqali
talabalarning fikrlash qobiliyatini o’stirish, talabalarda ona tiliga
nisbatan mehr uyg’otish.
Identiv o’quv maqsadlari:
1.O`zbek shevalaridagi undosh fonemalar haqida ma`lumot berish
orqali ularning tildagi ahamiyatini bilib oladi.
2.O’tmishda Turkiy tillarning tasnif qilinganligi akademik
V.V.Radlov, Zarubin kabi olimlar asarlarini o’rganish orqali bilib
oladi.
3.Turkiy tillarni uch yo’nalish: etnik, tarixiy-genetik, lingvoterritorial
asosidagi tasniflarni isbotlaydi.
4.Tasnifning asoslarini va eng muhim tasniflarining saviyasini
o’rganadi.
O’qituvchi
2-
bosqich
Asosiy tushunchalar:
konsonantizm, affrikatlar,til oldi, til o`rta, til
orqa, etnik-lingvistik tasniflar, etno-genetik tasniflar, territorial-lingvistik
tasniflar; o-lashish masalalari; o-lovchi va a-lovchi shevalar, y-lovchi va j-
lovchi shevalar, eronlashgan va eronlashmagan shevalar,lokalizatsiya labial,
lab garmoniyasi, laqaylar, metisatsiya va gibridizatsiya, umlautli shevalar,
o’zbek-qipchoq lahjasi, qorluq lahjasi, o’g’uz lahjasi, qirq shevasi, qozoq
naymanlar, cho’ziq unlilar, undoshlar assimilyatsiyasi, turkiy komponent,
progressiv va regrissiv assimilyatsiya.