Journal of new century innovations wsrjournal com Volume – 10 Issue-3 August 2022

JOURNAL OF NEW CENTURY INNOVATIONS 
WSRJournal.com


Volume-10_ Issue-3_August_2022 
37 
2.Asosiy nazariy birliklar shunday o'rnatilishi kerakki, katta aniqlikda etalon 
tayyorlash va namunaviy amaliy choralar ko'rish mumkin bo'lishi kerak.[3] 
Qanday fizik kattaliklar asosiy qilib tanlanganligiga, ularni o'lchash uchun qanday 
birliklar belgilanganligiga qarab, u yoki bu birliklar sistemasi tashkil qilinishi 
mumkin.Hosilaviy birliklarni o'rnatish uchun asosiy birliklar bilan bog'lovchi fizik 
qonunlardan foydalaniladi. Masalan, to'g'ri chiziqli tekis harakat formulasidan 
V= s / t 
s - o'tilgan yo'l, t - vaqt, 
Tezlikni hosilaviy o'lchov birligi 1 m/s ga teng ekanligi kelib chiqadi. 
Bir-biridan asosiy birliklar qanday tanlab olinganligi bilan farq qiluvchi bir nechta 
sistema mavjud. 
Bulardan biri SI sistemasi. SI sistemasining asosiy birliklari 7 ta: 
uzunlik – metr (m), 
vaqt – sekund (s), 
massa – kilogramm (kg), 
elektr kuchi – Amper (A), 
temperatura – Kel`vin (K), 
modda miqdori birligi – mol` (mol`), 
yorug'lik kuchi – Kandella (Kd) 
hamda ikkita qo'shimcha: radian va steridian. 
SI sistemasi bilan birga SGS sistemasi ham ishlatiladi.
Bunda asosiy birliklar 3 ta: 
uzunlik – santimetr (sm), 
massa – gramm (g), 
vaqt – sekund (s). 
Har qanday fizik kattaliklarni asosiy birliklarda o'lchash mumkin. Fizik kattalikni 
asosiy birliklardagi ifodasi fizik kattaliklarnig o'lchamlari deyiladi. 
Buni ish misolida ko'raylik. Ishning o'lchov birligi joul. Ishning o'lchamlarini 
aniqlash uchun, uni asosiy fizik kattaliklar – masofa (S), massa (m) va vaqt (t) bilan 
ifodalaymiz: 

---

JOURNAL OF NEW CENTURY INNOVATIONS 
WSRJournal.com