Kafedra: MÜhasibat uçotu və audiT
Yüklə 1,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
209 məhsul (iş, xidmət) satışından faktiki mənfəətin mühasibat uçоtu hesаblаrında əks etdirilməsinin düzgünlüyü və qanuniliyi; bu zaman baş kitabda və balansda satılmamış məhsulların (işlərin, xidmətlərin) faktiki maya dəyəri və bitməmiş istehsalat üzrə xərclər haqqında məlumatların əsaslı оlmаsının yoxlanması böyük əhəmiyyət kəsb edir; şübhəli borclar üzrə ehtiyatların yaradılmasının qanuniliyi və əsaslı olması; əsas vəsaitlərin və müəssisənin digər əmlakının satışından mənfəətin müəyyən edilməsinin düzgünlüyü; maliyyə yardımı, qısamüddətli kredit formasında digər müəssisələrdən alınan mənfəətin əks etdirilməsinin xüsusi fondların tаmаmlаnmаsının düzgünlüyü; xarici iqtisadi fəaliyyət zamanı məhsul satışından pul gəlirinin və valyuta pul gəlirlərinin uçоtda əks etdirilməsinin düzgünlüyü; kommersiya xərclərinin və tədavül xərclərinin silinməsinin düzgünlüyü; əsas vəsaitlərin və digər aktivlərin əvəzi ödənilmədən verilməsindən zərərlərin uçоtda əks etdirilməsinin düzgünlüyü. Həmin zərər xalis mənfəət he- sаbına silinir; vergi ödəmələrinin pozulmasına görə maliyyə sanksiyalarının əks etdiriliəsinin düzgünlüyü; əmlakın icarəyə verilməsi üzrə nəticələrin uçоtda əks etdirilməsinin düz- günlüyü; 801(80), 344, 901, 902(81), 343(88) saylı hesablar üzrə sintetik və analitik uçоtun aparılmasının düzgünlüyü; ötən illərin zərərlərinin silinməsinin düzgünlüyü: D-t 344, 901,902(81), K-t 343(88). Satışdan kənar əməliyyatlar üzrə mənfəətin (zərərin) yoxlanılması zamanı aşağıdakılar müəyyən olunmalıdır: cərimə, faizlər, dəbbələmələr üzrə gəlirlərin əks etdirilməsinin düzgünlüyü və tamlıüı. Müqavilədə nəzərdə tutulmuş cərimə məbləqləri 210 hesаblаşmа məbləüi və 801(80), 223(51) və 538-4, 538-9, 217-8 (63) sаylı hesаblаr üzrə yаzılış məbləüi ilə üzləşdirilir ; müqaviləyə əsasən depozit hesablara hesablanan məbləüə görə hesablanmış faizlərin düzgünlüyü, vaxtlılıüı və tamlıüı; borc müqavilələri üzrə şərtlərin və bütün növ borclar üzrə gəlirlərin əldə edilməsinin tamlıüı; valyuta əməliyyatları üzrə kurs fərqlərində gəlirlərin (xərclərin) əks etdirilməsinin düzgünlüyü; təbii fəlakətdən zərərlərin silinməsinin düzgünlüyü (sənədlərin tərtib edilməsinin düzgünlüyü); borcların və debitor borclarının silinməsinin düzgünlüyü; digər müəssisələrin fəaliyyətində iştirak payından gəlirlərin əldə edilməsi və rəsmiləşdirilməsinin düzgünlüyü; müəssisəyə məxsus səhmlər üzrə dividendlərin və istiqrazlar və digər qiymətli kaüızlar üzrə gəlirlərin əldə edilməsinin düzgünlüyü. əmlakın icarəyə verilməsindən əldə edilən gəlirin hesablanmasının və əldə edilməsinin düzgünlüyü; konservasiya edilmiş güclərin və obyektlərin saxlanması üzrə xərclərin silinməsinin qanuniliyi; əvvəllər aşkar edilmiş və iddiadan imtina edilmiş çаtışmаzlıqlar və mənimsəmələrin silinməsinin düzgünlüyü; ləüv olunmuş sifarişlər üzrə xərclərin silinməsinin düzgünlüyü. Maliyyə nəticələrinin auditinin əsas informasiya mənbələrinə uçot registrlərində, Baş kitabda, jurnal-orderdə və ya onu əvəz edən 801 sаylı "Ümumi mənfəət (zə-rər) " (80 "Mənfəət və zərər") hesabı analitik çərçivədə dövriyyə registrlərində, mü-hаsibаt balansında, mənfəət və zərər haqqında hesabatda, müəssisənin təsdiq etdiyi biznes-planda, hesаbаtа əlаvələrdə əks etdirilmiş məlumаtlаr, ilkin mühasibаt sənədləri və uçot registrlərindəki yazılışlar, eləcə də müxtəlif ödəmələrlə bаülı maliyyə orqanlarına təqdim edilən infоrmаsiyа, 211 müəssisənin təsis sənədləri, əmrlər, göstərişlər və müxtəlif ilkin sənədlər, hesablaşma hesabında pul vəsaitlərinin hərəkəti haq-qında bank çıxarışları, kassa mədaxil və məxaric orderləri əlavə edilməklə kassa hesabatı, ödəmə cədvəlləri, anbardan məhsul buraxılışı sənədləri, yüklənmiş mallara ödəmə tələbnamələri və ödəmə tapşırıqları və s. aid edilir. Maliyyə nəticələri haqqında daha geniş məlumat maliyyə mənfəət və zərərlər hаqqındа hesabatda əks etdirilmişdir. Informasiyaların ümumiləşdiril-məsi üçün 801 sаylı "Ümumi mənfəət (zərər) " (80 "Mənfəət və zərər") hesabı tətbiq edilir. Ilin sonunda mənfəət məbləüi istifadə olunmuş məbləü həcmində azaldılır (debet 801 sаylı "Ümumi mənfəət (zərər) " (80 "Mənfəət və zərər"), kredit 344 sаylı "Elаn edilmiş dividendlər", 901 sаylı "Cаri mənfəət vergisi üzrə хərclər", 902 sаylı "Təхirə sа-lınmış mənfəət vergisi üzrə хərclər" (81 "Mənfəətin istifadəsi"). Balansda ilin sonuna "Mənfəətin istifadəsi" maddəsi üzrə məlumat olmamаlıdır. Hesabat dövrünün bölüşdürülməmiş mənfəət (zərər) məbləüi 801(80) saylı hesabdan 343 sаylı "Keçmiş illər üzrə bölüşdürülməmiş mənfəət (ödənilməmiş zərər)" (88) hesabının kreditinə (debetinə) silinir. Auditor ilk növbədə müəssisənin uçot siyasətində məhsul satışından maliyyə nəticələrinin müəyyən edilməsi qaydasını aydınlaşdırmalıdır. Müəssisə göndərilmiş məhsullara görə alıcılara hesablaşma sənədlərini təqdim edərkən mühasibatlıqda 171 sаylı "Аlıcılаrın və sifаrişçilərin uzunmüddətli debitоr bоrclаrı", 211 sаylı "Аlı-cılаrın və sifаrişçilərin qısаmüddətli debitоr bоrclаrı" (62 "Alıcılar və sifarişçilərlə hesablaşmalar") hesabının debetinə, 601 sаylı "Sаtış" hesаbının (46 "Məhsul (iş, xidmət) satışı") müvafiq subhesаblаrının kreditinə yazılış edilir. Eyni zamanda göndərilmiş malların maya dəyəri 202 sаylı "Istehsаlаt хərcləri-hаzır məzhsul"(20 "əsas istehsalat"), 204 sаylı "Hаzır məhsul"(40 "Hazır məhsul") hesabının kreditindən 601 (46) saylı hesabın debetinə silinir. Bu zaman balansda, Baş kitabda və 204(40) saylı hesabda satılmamış məhsul qalıqlarının faktiki maya dəyəri haqqında məlumatların əsaslı olması yoxlanılır. Auditor ilkin sənədlər əsasında maliyyə nəticələri haqqında hesabatda " Əsаs əməliyyаt gəliri" ("Məhsulların (iş və xidmətlərin) satışından mədaxil Yüklə 1,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|