Kafedra: MÜhasibat uçotu və audiT



Yüklə 1,65 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə67/68
tarix17.09.2018
ölçüsü1,65 Mb.
#69040
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   68

209 
 
  məhsul  (iş,  xidmət)  satışından  faktiki  mənfəətin  mühasibat  uçоtu 
hesаblаrında  əks etdirilməsinin düzgünlüyü və qanuniliyi;  bu zaman baş kitabda   
və balansda satılmamış  məhsulların (işlərin,   xidmətlərin) faktiki maya dəyəri və 
bitməmiş  istehsalat  üzrə  xərclər  haqqında  məlumatların  əsaslı  оlmаsının 
yoxlanması böyük əhəmiyyət kəsb edir; 
  şübhəli  borclar  üzrə  ehtiyatların  yaradılmasının  qanuniliyi  və  əsaslı 
olması; 
  əsas  vəsaitlərin  və  müəssisənin  digər  əmlakının  satışından  mənfəətin 
müəyyən edilməsinin düzgünlüyü; 
  maliyyə  yardımı,  qısamüddətli  kredit  formasında  digər  müəssisələrdən    
alınan  mənfəətin  əks  etdirilməsinin  xüsusi  fondların  tаmаmlаnmаsının   
düzgünlüyü; 
 xarici iqtisadi fəaliyyət zamanı məhsul satışından pul gəlirinin və valyuta 
pul gəlirlərinin uçоtda əks etdirilməsinin düzgünlüyü; 
 kommersiya xərclərinin və tədavül xərclərinin silinməsinin düzgünlüyü; 
  əsas  vəsaitlərin  və  digər  aktivlərin  əvəzi  ödənilmədən  verilməsindən 
zərərlərin  uçоtda  əks  etdirilməsinin  düzgünlüyü.  Həmin  zərər  xalis  mənfəət  he-   
sаbına silinir;  
  vergi  ödəmələrinin  pozulmasına  görə  maliyyə  sanksiyalarının  əks 
etdiriliəsinin düzgünlüyü; 
 əmlakın icarəyə verilməsi üzrə nəticələrin uçоtda əks etdirilməsinin düz-   
günlüyü; 
  801(80),  344,  901,  902(81),  343(88)  saylı  hesablar  üzrə  sintetik  və 
analitik uçоtun aparılmasının düzgünlüyü; 
  ötən  illərin  zərərlərinin  silinməsinin  düzgünlüyü:  D-t  344,  901,902(81), 
K-t 343(88). 
Satışdan kənar  əməliyyatlar  üzrə  mənfəətin  (zərərin)  yoxlanılması  zamanı 
aşağıdakılar müəyyən olunmalıdır: 

 
cərimə,  faizlər,  dəbbələmələr  üzrə  gəlirlərin  əks  etdirilməsinin 
düzgünlüyü  və  tamlıüı.  Müqavilədə  nəzərdə  tutulmuş  cərimə  məbləqləri 


210 
 
hesаblаşmа  məbləüi  və  801(80),  223(51)  və  538-4,  538-9,  217-8  (63)  sаylı 
hesаblаr üzrə yаzılış məbləüi ilə üzləşdirilir ; 

 
müqaviləyə  əsasən  depozit  hesablara  hesablanan  məbləüə  görə 
hesablanmış faizlərin düzgünlüyü, vaxtlılıüı və tamlıüı; 

 
borc  müqavilələri  üzrə  şərtlərin  və  bütün  növ  borclar  üzrə  gəlirlərin 
əldə edilməsinin tamlıüı; 

 
valyuta  əməliyyatları  üzrə  kurs  fərqlərində  gəlirlərin  (xərclərin)  əks 
etdirilməsinin düzgünlüyü; 

 
təbii  fəlakətdən  zərərlərin  silinməsinin  düzgünlüyü  (sənədlərin  tərtib 
edilməsinin düzgünlüyü); 

 
borcların və debitor borclarının silinməsinin düzgünlüyü; 

 
digər  müəssisələrin  fəaliyyətində  iştirak  payından  gəlirlərin  əldə 
edilməsi və rəsmiləşdirilməsinin düzgünlüyü; 

 
müəssisəyə məxsus səhmlər üzrə dividendlərin və istiqrazlar və digər 
qiymətli kaüızlar üzrə gəlirlərin əldə edilməsinin düzgünlüyü.  

 
əmlakın icarəyə verilməsindən əldə edilən gəlirin hesablanmasının və 
əldə edilməsinin düzgünlüyü; 

 
konservasiya  edilmiş  güclərin  və  obyektlərin  saxlanması  üzrə 
xərclərin silinməsinin qanuniliyi; 

 
əvvəllər  aşkar  edilmiş  və  iddiadan  imtina  edilmiş  çаtışmаzlıqlar  və 
mənimsəmələrin silinməsinin düzgünlüyü; 

 
ləüv olunmuş sifarişlər üzrə xərclərin silinməsinin düzgünlüyü. 
Maliyyə  nəticələrinin  auditinin  əsas  informasiya  mənbələrinə  uçot 
registrlərində, Baş kitabda, jurnal-orderdə və ya onu əvəz edən 801 sаylı "Ümumi 
mənfəət  (zə-rər)  "  (80    "Mənfəət  və  zərər")  hesabı  analitik  çərçivədə  dövriyyə 
registrlərində,  mü-hаsibаt  balansında,  mənfəət  və  zərər  haqqında  hesabatda, 
müəssisənin  təsdiq  etdiyi  biznes-planda,  hesаbаtа  əlаvələrdə    əks  etdirilmiş 
məlumаtlаr,  ilkin  mühasibаt  sənədləri  və  uçot  registrlərindəki  yazılışlar,  eləcə  də 
müxtəlif  ödəmələrlə  bаülı  maliyyə  orqanlarına  təqdim  edilən  infоrmаsiyа, 


211 
 
müəssisənin  təsis  sənədləri,  əmrlər,  göstərişlər  və  müxtəlif  ilkin  sənədlər,  
hesablaşma  hesabında  pul  vəsaitlərinin  hərəkəti  haq-qında  bank  çıxarışları,  kassa 
mədaxil  və  məxaric  orderləri  əlavə  edilməklə  kassa  hesabatı,  ödəmə  cədvəlləri, 
anbardan  məhsul  buraxılışı  sənədləri,  yüklənmiş  mallara  ödəmə  tələbnamələri  və 
ödəmə tapşırıqları və s. aid edilir. 
Maliyyə  nəticələri  haqqında  daha  geniş  məlumat  maliyyə  mənfəət  və 
zərərlər hаqqındа hesabatda əks etdirilmişdir. Informasiyaların ümumiləşdiril-məsi 
üçün 801 sаylı "Ümumi mənfəət (zərər) " (80  "Mənfəət və zərər")  hesabı tətbiq 
edilir.  Ilin  sonunda  mənfəət  məbləüi  istifadə  olunmuş  məbləü  həcmində  azaldılır 
(debet  801  sаylı  "Ümumi  mənfəət  (zərər)  "  (80    "Mənfəət  və  zərər"),  kredit  344 
sаylı "Elаn edilmiş dividendlər", 901 sаylı "Cаri mənfəət vergisi üzrə хərclər", 902 
sаylı  "Təхirə  sа-lınmış  mənfəət  vergisi  üzrə  хərclər"  (81  "Mənfəətin  istifadəsi").  
Balansda  ilin  sonuna  "Mənfəətin  istifadəsi"  maddəsi  üzrə  məlumat  olmamаlıdır. 
Hesabat  dövrünün  bölüşdürülməmiş  mənfəət  (zərər)  məbləüi  801(80)  saylı 
hesabdan  343  sаylı  "Keçmiş  illər  üzrə  bölüşdürülməmiş  mənfəət  (ödənilməmiş 
zərər)" (88)   hesabının kreditinə (debetinə) silinir. 
Auditor  ilk  növbədə  müəssisənin  uçot  siyasətində  məhsul  satışından 
maliyyə  nəticələrinin  müəyyən  edilməsi  qaydasını  aydınlaşdırmalıdır.  Müəssisə 
göndərilmiş  məhsullara  görə  alıcılara  hesablaşma  sənədlərini  təqdim  edərkən 
mühasibatlıqda  171  sаylı  "Аlıcılаrın  və  sifаrişçilərin  uzunmüddətli  debitоr 
bоrclаrı", 211 sаylı "Аlı-cılаrın və sifаrişçilərin qısаmüddətli debitоr bоrclаrı" (62 
"Alıcılar  və  sifarişçilərlə  hesablaşmalar")  hesabının  debetinə,  601  sаylı  "Sаtış" 
hesаbının  (46    "Məhsul  (iş,  xidmət)  satışı")  müvafiq  subhesаblаrının  kreditinə 
yazılış edilir. Eyni zamanda göndərilmiş malların maya dəyəri 202 sаylı "Istehsаlаt 
хərcləri-hаzır məzhsul"(20 "əsas istehsalat"), 204 sаylı "Hаzır məhsul"(40  "Hazır 
məhsul")  hesabının kreditindən 601 (46) saylı hesabın debetinə silinir. Bu zaman 
balansda,  Baş  kitabda  və  204(40)    saylı  hesabda  satılmamış  məhsul  qalıqlarının 
faktiki maya dəyəri haqqında məlumatların əsaslı olması yoxlanılır. 
Auditor  ilkin  sənədlər  əsasında  maliyyə  nəticələri  haqqında  hesabatda  " 
Əsаs  əməliyyаt  gəliri"  ("Məhsulların  (iş  və  xidmətlərin)  satışından  mədaxil 


Yüklə 1,65 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   68




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə