Kızılkaya / Fıkıh Usulünde Sahabe Fetvasının Kaynaklık Değeri Cilt / Volume: • Sayı /Issue: • 2012

180
İnsan ve Toplum
Ceylan, Ali Kemal. (2009) Çığlık Çığlığa İran. İstanbul: Yeniyüzyıl Yayınları.
Cin, Barış. (2007). Türkiye-İran Siyasi İlişkileri (1923-1938). İstanbul:  IQ Kültür Sanat 
Yayıncılık.
Çetinsaya, Gökhan. (2002). From the Tanzimat to the Islamic Revolution: Continuity and 
Change in Turkish-Iranian Relations. İstanbul: Foundation for Middle East and Balkan 
Studies. 
Çetinsaya, Gökhan. (2003) Turkish-Iranian Relations since the Revolution. İstanbul: 
Foundation for Middle East and Balkan Studies. 
Dağcı, Kenan & Sandıklı, Atilla (haz..). (2007). Satranç Tahtasında İran: Nükleer Program, 
İstanbul: TASAM Yayınları.
Erdoğdu, Hikmet. (2008). Büyük Pers Düşüncesinden Zülfikar’ın Yumruğuna İran. 
İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
Eyüboğlu, İsmet Zeki. (2007). İran Edebiyatı. İstanbul: Pencere Yayınları.
Göle, Nilüfer. (2006). Islam in Public, İstanbul : İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Hüseyin, Asaf. (2009). İran’da Devrim ve Karşı Devrim. İstanbul: Pınar Yayınları.
İlknur, Miyase. (2009). İmam Mehdi’den Humeyni’ye İran, İstanbul: Cumhuriyet Kitapları.
İşbilen, Evren. (2009) Nükleer Satranç: İran ve Nükleer Silahlanma Politikası. İstanbul: Ozan 
Yayıncılık.
Kafkasyalı, Ali. (2002) İran Türk Edebiyatı Antolojisi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Kazım 
Karabekir Eğitim Fakültesi.
Kalafat, Yaşar. (2005). İran Türklüğü: Jeokültürel Boyut. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
Kangal, Selmin. (2009). Onbin Yıllık İran Medeniyeti İkibin Yıllık Ortak Miras. İstanbul: 
Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Karadeniz, Yılmaz. (2006). İran’da Sömürgecilik Mücadelesi ve Kaçar Hanedanı (1795-
1925). İstanbul: Bakış Yayınları.
Karatay, Osman. (2003). İran ile Turan:  Hayali Milletler Çağında Avrasya ve Ortadoğu. 
Ankara: Karam Araştırma ve Yayıncılık.
Keneş, Bülent. (2012). İran: Tehdit mi, Fırsat mı?. İstanbul: Timaş Yayınları.
Kılıç, Remzi. (2001). XVI. ve XVII. Yüzyıllarda Osmanlı-İran Siyasî Antlaşmaları, İstanbul: Tez 
Yayınları.
Kılıç, Remzi. (2006). Kânunî Devri Osmanlı-İran Münâsebetleri (1520-1566), İstanbul: IQ 
Kültür Sanat Yayıncılık. 
Köse, Talha. (2008). İran Nükleer Programı ve Ortadoğu Siyaseti. Ankara: SETA Yayınları.
Oğuz, Sami. (2000). Hatemi’nin Iran’ı. İstanbul: İletişim.
Onay, Yaşar. (2007). Euro-Dolar Savaşı Kurbanı iki Ülke: ABD ve İran, İstanbul:  Neden 
Kitap.

---

181
Afacan / Komşuyu Anlamak/Anlatmak: 20. Yüzyılda Türkiye’de İran’a Dair Yayınlanan Kitaplara Dair Bir Değerlendirme
Özbaran, Salih. (2007). İran, Türkiye, Irak, Suriye ve Mısır Yollarında Portekizli Seyyahlar. 
İstanbul: Kitap Yayınevi. 
Özgentürk, Işıl. (2007). Büyülü bir Yolda. İstanbul: Aya kitap.
Özgüdenli, Osman G. (2006). Turco-Iranica: Ortaçağ Türk-İran Tarihi Araştırmaları. 
İstanbul: Kaknüs Yayınları.
Yurdalan, Özcan. (2001). İran Yolculuğu, İstanbul: Om Yayınevi.
Öztürk,  Osman Metin & Sarıkaya, Yalçın. (2006).  Kaosa Doğru İran: Güncel İran 
İncelemeleri. İstanbul: Fark Yayınları.
Sandıklı, Atilla& Salih, Emin. (2011). İran, Şii Hilali ve Arap Baharı. İstanbul: BİLGESAM
Saraç, Ali Fuat. (2000). İran-Irak Savaşı’nın Askerî Analizi. Ankara: Genelkurmay Askeri 
Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı.
Saray, Mehmet. (2000). Türk - İran İlişkileri. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
Sarıkaya, Yalçın. (2008). Tarihi ve Jeopolitik Boyutlarıyla İran’da Milliyetçilik, 
İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Silahçıoğlu, O. Doğu. (2006). ABD/İsrail-İran Denklemi ve Türkiye, İstanbul:  Günizi 
Yayıncılık.
Şıhaliyev, Emin Arif. (2003). Kafkasya Jeopolitiğinde Rusya, İran, Türkiye Rekabeti ve 
Ermeni Faktörü. Ankara: Naturel Yayınları.
Şimşek, Erdal. (2006). Kod Adı: Pegasus. İstanbul: Neden Kitap.
Tuncel, Mehmet (haz.). (2008). Hedef Neden İran?. İstanbul: Etkileşim Yayınları.
Uludağ, Süleyman. (2002) İran’a ve Turan’a Seyahat. İstanbul: Dergah Yayınları.
Uyar, Mazlum. (2008). İran’da Modernleşme ve Din Adamları: Meşrutiyet Örneği. 
İstanbul: Emre Yayınları.
Uygur, Hakkı. (2012). İran ve Arap Baharı. Ankara: SETA
Uzun, Enver. (2007). İran Türk Folkloru. Trabzon: Eser Ofset.
Vural, Meltem. (2009). Şu Dağın Ardı İran. İstanbul: Cumhuriyet Kitapları.
Yenisey, Gülara. (2008). İran’da Etnopolitik Hareketler (1922-2004). İstanbul: Ötüken 
Neşriyat.
Sonuç: Orada Bir Ülke Var Yakında!
Buraya kadar listelenen kitaplar, okura en azından 20. yüzyıl Türkiye’sinde İran hakkın-
da yapılan çalışmalara dair bir fikir vermiş olmalıdır. Kuşkusuz bu listeye eklenebilecek 
daha birçok kitap bulunabilir. Örneğin, muhtelif veçheleriyle bu ülkeye dair başta 
İngilizce ve Farsça gibi dillerden yapılan çevirilerin sayısı hayli yekûn tutmaktadır. 
Diğer yandan İran’ın ülke gündeminde güçlü bir yer edinmesi, bu ülkenin tarihine, 
sosyolojisine ve kültürüne dair akademik çalışma ihtiyacını da artırmış ve bunun bir 

---

182
İnsan ve Toplum
sonucu olarak Türkiye üniversitelerinde çeşitli açılarıyla İran’a dair birçok yüksek lisans 
ve doktora tezi kaleme alınmıştır. Bu tezlerin içerisinde İran ve Türkiye modernleşme-
sini karşılaştıran çalışmalardan İran milliyetçiliği, İran’da din adamlarının rolü vb. birçok 
konuyu irdeleyen çalışmalara rastlamak mümkündür. Tabii ki bu tür çalışmalara, yine 
Türk araştırmacılar tarafından yabancı üniversitelerde ele alınan ve yurt dışında basılan 
eserleri eklemek de mümkündür.
Gelinen nokta itibariyle görülmektedir ki her ne kadar Türkiye’de İran’a dair yapılan 
çalışmalar büyük ölçüde dönemsel ve popüler konulara eğilseler de ilmî yeterliliğe 
sahip eserlerin varlığı da göz ardı edilemeyecek kadar fazladır. Her hâlükarda İran, artık 
Türkiye sakinleri, özelikle de bu ülkenin entelektüel çevreleri için daha az muamma 
olan bir ülke konumundadır. İran’a dair yapılan yorum ve değerlendirmelerin, uzun 
yıllar Şarkiyatçı kaynaklardan ya da en iyi ihtimalle yabancı eserlerden devşirildiği 
dönemlerden bu ülkeye dair hemen her yıl yeni kitapların ve çeşitli yayınların çıktığı 
günümüze gelinmesi, neresinden bakılırsa bakılsın memnuniyet verici bir gelişmedir. 
Diğer yandan içerik kalitesinin ve konu çeşitliliğinin artıyor olması da umut verici bir 
durumdur. Tüm bu olumlu gelişmelere rağmen alan çalışmalarındaki genel eksikliğin 
bir parçası olarak gerek üniversitelerde gerekse de bağımsız araştırma kurumlarında 
genelde Orta Doğu, özeldeyse İran üzerine yoğunlaşan birimlerin olmayışı ya da 
yetersiz oluşu, sistematik bir bilgi birikiminin oluşmasının önündeki temel engellerden 
birisini oluşturmaktadır. Tarihî, toplumsal, dinî ve iktisadi vs. yönleriyle İran’ın daha iyi 
anlaşılması, Türkiye’nin de bir parçası olduğu bölgeyi daha iyi analiz etmeye yardımcı 
olacağı gibi şüphesiz bizatihi Türkiye’nin kendi tarihinin de daha iyi anlaşılması konu-
sunda önemli katkılarda bulunacaktır.
Kaynakça
Afary, J. (1996). The Iranian constitutional revolution, 1906-1911. New York: Columbia University Press.
Bayat, A. (2004). Ortadoğuda maduniyet: Toplumsal hareketler ve siyaset (çev. Ö. Gökmen ve S. Deren). 
İstanbul: İletişim Yayınları.
Bayat, K. (2008).  Pan-Turkism wa Iran. Tahran: Pardis-e Nadesh.
Baykara, H. (1978). İran inkilabi ve azatlik hareketleri. İstanbul: Emek Matbaacılık.
Martin, V. (2000). Creating an Islamic state: Khomeini and the making of a new Iran. London: I. B. Tauris 
Publishers.
Milani, M. (1998). The making of Iran’s Islamic revolution: From monarchy to Islamic republic. London: 
Westview Press.
Ruşeni Bey. (1926). İran’ın içyüzü. Ankara: Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Matbaası.
Sandıklı, A. ve Salih, E. (2011). İran, şii hilali ve Arap baharı. İstanbul: BİLGESAM.
Uygur, H. (2012). İran ve Arap baharı. Ankara: SETA.

---