“Lİder tv və radio-azərbaycan” mmc

3.
 
Lat
ış, eston, fin, çex, slovak və macar dillərində – vurğu birinci hecaya 
düşür: 
A.
 
Lat
ış – Ventspils, Yanis, Vilis, Latsis 
B.
 
Eston – Vilyandi, Auqust, Yakobson 
C.
 
Fin – Helsinski, Sortavala, Larni, Louxi 
D.
 
Çex v
ə  slovak  -  Liberts, Yablonets, Karlovı  Vari, Kariç, Novak, 
Sparta 
E.
 
Macar – 
Yanoş, Seqed, Vereşmarti, Şandor 
4.
 
İsveç, norveç, holland və  danimarka dillərində  –  vurğu  adətən birinci 
hecan
ın üzərinə düşür: 
A.
 
İsveç – Vettern, Elikson, Maqnus, Hedman, Anders, Kennet 
B.
 
Norveç – Oslo, Bregen, Berstad, Frude, Morten 
C.
 
Danimarka – 
Flensburq, Odense, Şmeykel, Helves, Yorgensen 
D.
 
Holland  –  Utrext, Vesterveld, Zeyedorf, Nüman, Rotterdam, 
Amsterdam 
5.
 
Polyak dilind
ə – vurğu sözün axırıncıdan əvvəlki hecasına düşür – Varşava, 
Poznan, Koşalin, Krakov 
6.
 
Yapon, italyan, ispan, portuqal, rum
ın və gürcü dillərində də vurğu çox 
vaxt sözün sonuncu 
hecasından əvvələ düşür: 
A.
 
Yapon – Naqasaki, Xirosima, Xakkaydo, Kurosava, 
İokaqama 
 
B.
 
İtalyan  –  Toronto,  Berluskoni,  Bolonya,  Palermo, Fellini. Nadir 
hallarda vurğu birinci hecaya düşür – Roma, Rossi, Korsika. Yaxud 
sonuncuya (Milan, Turin) düşür: 
C.
 
İspan  - Servantes, Saraqosa, Kalisares, Salqado 
D.
 
Portuqal – Koumbra, Oporto, Portu, Fiqu 
E.
 
Rum
ın – Xunedoara, Fokşani, Petresku, Lupesku, Kontra 
F.
 
Gürcü – Kutaisi, Qudauri, Batumi, Maxaradze 
7.
 
Aşağıdakı dillərdə vurğu sözün sonuncu hecasına düşür: 
A.
 
Frans
ız – Mitteran, Paris, Şirak, Hüqo, Nansi, Zidan 

---

B.
 
Türk – 
İstanbul, Ankara, İzmir, Osman 
C.
 
Çin – Sindzyan, Tayvan, Çunsin, Kanton 
D.
 
Koreya v
ə Vyetnam – Pxenyan, Seul, Pusan, Konsan 
8.
 
Alman dilind
ə sözün kökü vurğu ilə tələffüz olunur, nadir hallarda isə  
vurğu axıra düşür: Helmut, Düsseldorf, Drezden, Kirstsen, Daysler 
9.
 
Ərəb dilində vurğu  dəyişkəndir və sözün ortasına, axırına və sonuncu 
hecadan 
əvvələ  düşə  bilər:  Kərbəla,  Hüseyn,  Tarik,  Bağdad,  Haşimi, 
Mübarek 
10.
 
 Fars dilind
ə isə vurğu sözün axırına və nadir hallarda sonuncu hecadan 
əvvələ düşür: Tehran, Xomeyni, Xamneyi, Məşhəd, İsfahan, Çöhrəqani 
 
VII FƏSİL. TV-DƏ KADR, TELEMİKROFON 
 
7.1. TV-d
ə kadrlar   
 
Televiziyada müxt
əlif kadrlardan istifadə  olunur. Hər  kadrın 
özün
əməxsusluğu,  konkret  məqsəd və  vəzifəsi var. Onlardan istifadə  zamanı  da 
m
əhz həmin özəlliklər nəzərə alınır və reportajın görüntü baxımından daha aydın 
qavranılmasında hər kadrın imkanları ayrıca təhlil olunur, qiymətləndirilir. Montaj 
zamanı səhvlərə yol verməmək və daha uğurlu süjet ortaya qoymaq üçün reportyor 
da kadrlar bar
ədə məlumatlı olmalı, hadisə yerində çəkilmiş görüntülərdən savadlı, 
m
əntiqli  eyni zamanda televiziyanın əsas prinsiplərini pozmamaq şərtilə istifadə 
etm
əlidir.  
Kökl
ənmə  planı  –  televiziyada  ən çox istifadə  olunan  plandır.  Buna 
h
əmçinin ümumi, statik, rus dilində  isə “общий” plan da deyilir. Köklənmə planı 
m
əkanın  genişliyini  tamaşaçıya  göstərməklə  yanaşı,  hadisənin  harada  baş 
verdiyini, olay yerind
ə ayrı-ayrı detallar arasında qarşılıqlı əlaqə və bağlılığı ortaya 
qoyur. Bütün bunlar is
ə hadisənin miqyası barədə geniş təəssürat yaradır.  
Bu planda vacib olan m
əqam məkanı imkan daxilində daha geniş diapazonda 
götürm
əkdir. Odur ki, köklənmə  planı  adətən  genişbucaqlı  obyektivlə  çəkilir və 

---

hadis
ə yerinə gələn teleoperator daha uğulu köklənmə kadrı tutmaq üçün hündür 
yer axtarır. Bu plan montaj zamanı da kifayət qədər əlverişlidir. Belə ki, köklənmə 
planı kameranın xırda əsmələrini, teleoperatorun çəkiliş zamanı yol verdiyi xırda 
s
əhvləri göstərmir. Montajda isə köklənmə planı digər kadrlardan fəqrli olaraq ən 
çox halda 4 saniy
ə müddətində verilə bilər. Buna səbəb köklənmə planının iri və ya 
orta plandan f
ərqli olaraq daha çox informasiya daşımasıdır. Tamaşaçı köklənmə 
planında  yer  alan  bütün  detalları  görmək istəyir. Odur ki, 2 yaxud 3 saniyəlik 
kökl
ənmə  planında  bütün  informasiyanı  və  ya  detalları  görmək sadəcə  olaraq 
mümkün deyil. M
əhz bu üzdən də  teleoperator köklənmə  planlarını  10-15 
saniy
ədən az olmayaraq çəkməlidir.  
Kökl
ənmə  planın  uzun  çəkilməsinin daha bir səbəbi var. Reportyor son 
sözünü, h
əmçinin süjetdə əməyi olan insanların adını, soyadını, həmçinin çalışdığı 
telekanalın adını məhz köklənmə planının üzərində deyir. Bu isə kadrın bir qədər 
uzun ç
əkilməsini tələb edir. Əks halda, montajçı sonuncu kadrı televiziya dili ilə 
des
ək, stopa atmalı olur ki, bu da arzuolunmaz haldır.     
Kökl
ənmə  planı  hadisə  barədə  ümumi təəssürat  yaratdığından  materialın 
m
əhz bu planla başlaması və bu planla da bitməsi daha məqsədəuyğundur. Lakin 
bu planın müsbət cəhətləri ilə yanaşı, mənfi tərəfləri də mövcuddur: 
-
 
Çox zaman m
əkan amili köklənmə planını çəkməyə imkan vermir və 
teleoperator hündür nöqt
ə  tapmaqda, hadisə  yerinin  ümumi  planını 
götürm
əkdə ciddi çətinliklərlə qarşılaşır; 
-
 
Kökl
ənmə  planında  hadisə  yerindən çəkilən informativ görüntülər 
eyni anda 
əks  olunduğundan  tamaşaçını  tez  yorur.  Odur  ki,  bir 
süjetd
ə  maksimum  3, yaxud  4 köklənmə  planı  verməyiniz 
m
əsləhətdir; 
-
 
Kökl
ənmə  planı  hər  hansı  detalı  ayrıca  deyil,  digər  obyektlərin 
fonunda verir. B
əli,  bu  zaman  tamaşaçı  həmin  detalın  digər 
obyektl
ərlə qarşılıqlı əlaqəsini və bağlılığını görür, lakin onun üçün 
daha vacib olan h
ər  hansı  məqamı  aydın  görmək  imkanından 

---