MahirəNərimanqızı
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin dünyagörüşü 142 142 Rəsulzadə "Bakı, 23 dekabr" məqaləsində yazır: "İndi külli Rusiyada seçkiyə çalışan, öz işini meydandan aparmağa əlləşən iki böyük üz-üzə durmuş tərəflər vardır. Onlardan əvvəlincisi həqiqi hürriyyət tərəfdarı olub, insaniyyət, həqqaniyyət, füqəra və züəfa tərəfdarı olub, məmləkətin bir girdabi-həlakətə döndərən bürokratiya və üsuli-istibdadiyyə və keyfəmayəşa düşmən olanlar,o biri tərəf isə "həqiqi rus" və "17 oktyabr" firqələri kimi köhnəpərəst olan bədəndişə pis fikirlilərdən ibarətdir ki, Rusiyanı azadlıq və səadətə hələ qabil bilməyib, bir az da onu zənciri-əsarətdə saxlamaq tərəfdarlarıdırlar" (49, s.79). Rəsulzadənin fikrincə, sol firqə, sosial-demokratlar hürriyyət və azadlıq tərəfdarıdır, hökumətin caamatın əlinə keçməsini istəiyr. Bu mübarizədə hökumətin sosial-demokratları deyil, sağları, bürokrat və istibdad tərəfdarlarını seçdiyini qeyd edən Rəsulzadə yazır ki, hökumət nə yolla olursa-olsun, hürriyyəti və azadlığı boğmaq istəyir. Ona görə də yalnız sol firqələri deyil, hətta onlara yaxın olan təşkilatların da üzvlərini təqib edir. Dövət Duümasını "sağ"laşdırmaq, "sağ" vəhşilərlə doldurmaq istəyənlərə qarşı mübarizə aparan Rəsulzadə azadlıq sevənləri buna yol verməməyə çağırır və çıxış yolunu da göstərir: "İndi ey azadlığı sevən, cəmaət, ey hökumət cəbr və təəddisinə dübarədən mübtəla olmaq istəməyənlər, ey Rusiyanın anarxiya halından cana gəlib bir rahi-səadət arayanlar, iki yoldan birini qəbul edin: ya sol tərəfə gedib gözlədiyiniz hürriyyət və azadlığa, səadət və rəfahətə çıxınız. Yainki istibdad və zülmə alışdığınızdan ondan ayrıla bilməyib sağ tərəfə yollanınız ki, ölkəni, cəmaəti tazədən zəncirə çəkəsiniz" (49, 80). www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin dünyagörüşü 143 Hələlik, yalnız Azərbaycan xalqı, Azərbaycan türkləri, müsəlmanlar üçün deyil, bütbövlükdə Rusiya millətlərinin, xalqlarının azadlığı uğrunda mübarizə aparan Rəsulzadə, nicat yolu kimi də sosial-demokratiyanı göstərir. O çalışırdı ki, müsəlmanlar bu mübarizədə, bütün mənalarda geri qalmasın. Müsəlmanları sosial-demokrat əqidəsinə cəlb etmək üçün Rəsulzadə gah islamla sosial-demokrat pirinsiplərinin zidd olmadığını yazır, gah milliyyətlə sosial-demokrat əqidəsini müqayisə edir, yeri gələndə də dövründəki baş verən inkişafı görmək istəməyən və ya görə bilməyən mollalları, ruhaniləri, millətçiləri tənqid edir: "Millətimiz bir cəhl içində yaşayıb, ömrünü qəflət və xəbərsizlikdə keçirməkdədir. Ətrafını tutan heç bir hərəkətləri sənələr ilə istibdadın və hökuməti- mütləqinin çəkdiyi zəncirlərdən keyimiş bədəni hiss etməyib havayı-havayı sözlər ilə cəfəngiyyat və mövhumata həkayə və vəzlərilə dolmuş qulaqları külli Rusiyanı çuğlayan hürriyyət və inqilab sədalarını eşitmiyor. Alimnüma mollaların göz heyrətləndirən şəbədələri və sərmayədarların hər bir şeyi əsildə olmadığı bir rəngdə göstərmələrindən naşi pərdeyi- zəlam və qəflət ilə örtülən gözləri hürriyyət, insaniyyət və həqqaniyyət yolunda tökülən qanları, onu (özünü) əhatə edən rəzalət və zəlaləti görmiyor. Və daha doğrusu əvarizi- siyasiyyə ilə məyub olan gözləri əhvəl adamlar kimi hər bir şeyi başqa bir rəngdə, başqa bir ədəddə görür. Elmə həvəs etmiyor, mərifət kəsb eləmiyor, kəsb-ruzi yolunda lazım olan səy və kuşiş etmiyor, Allah özü yetirər diyor. Giriftar olduğu fəqir və faqəyə təhəmmül ediyor. Sahibkar və dövlətlinin hər bir gövr və sıxıntısına səbr ediyor. İnsana yaraşmaz ağırlıqlarda ən alçaq bir məvacib və şərtlər üzrə işliyor. Hər cəbr və zülmü, nə qədər ağır və şiddətli olsa da çəkiyor. Hər www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin dünyagörüşü 144 144 ədalətsizliklərə səbr edib dinmiyor, göydən belə yazılıb - diyor. Hər bir hiyləkara düçar olur, var-yoxunu əlindən aldadıb alırlar, bir yavan çörəyə möhtac ediyorlar. Bunların hamısını görür, hamısının ağrısını qəbul ediyor - yenə də ümid üzməyib, Allah kərimdir - diyor" (49, 80). Rəsulzadə özünə bir nicat yolunu tapa bilməyən millətin oyanmasına mollaların, "millətiçilərin" də əngəl olduğunu yazır: "O biri yandan isə hallı mollalar, rövzəxanlar və qeyri bu kimi şəbədəbazlar, o zülm və zülmətin əmirləri, o şəriət və millətin xadimləri, o pula səcdə edən dənilər bu biçarəni səbrə, təhəmmülə, hər bir şeyə razı olub "Allah tərəfindən müqəddərdir razı olmaq gərək" - deməyə alışdırıb və bu zəifin, bu məzlumun başaltını yastıqlayıb, onu yatırdırlar" (49, s.81). Rəsulzadə müsəlmanların cəhalətdən oyanıb Rusiya, Avropa, Amerika xalqları ilə birlikdə hürriyyət və azadlıq uğrunda mübarizə aparmasını istəyirdi. M.Ə.Rəsulzadə azadlıq uğrunda mübarizə aparmaqda, inqilabçı ruhlu insanlar yetişdirməkdə və s. məsələlərdə daha çox ümidini gənclərə bağlayırdı. Bu məqsədlə o, cavanlara üz tutaraq onları cəhalətdən əl çəkməyə çağırırdı: «Ey millət, millət deyib bar- bar bağıranlar, ey öz elm və bilikləri ilə fəxr və mühabat edən cavanlar, ey tələbəlik və studentlik faxir libası ilə müzəyyən ziyadarlar, ey cəmaət müəllimi adlanan zəvati-kiramlar, ey təbən hürriyyət və azadlıq məftunu olan millət balaları! Biçarə füqəra ürəyinin ən dərin guşəsindən gələn bu səda və fəryadı, millətimizin çox qismi olan bu füqəra və kəsəbənin yanğılı fəryadlarına guş veriniz. Giriniz bunlarnı içinə, göstərin onlara o yolu ki, onunla mənzilə yetişə bilsinlər… Bir baxın özgələrə, bir baxın ətrafınıza, bir görün qeyri-millət cavanları Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|