Мащмуд аллащманлы
Yüklə 41,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
153 Əhmədov Məhəmməd Əhməd oğlu (Aşıq Məhəmməd) Qaxda yaşayırdı, 100-dən artıq yaşı vardı. Gözləri yaxşı gör- mürdü. ən çox Molla Cümədən şeir bilir, çoxlu xatirələr söyləyirdi. Molla Cümənin apardığı məclislərdə iştirak etmişdi. Çox qocaldığından Molla Cümənin bir sıra şeirləri və bir çox şeirlərin də bəzi bəndləri yadından çıxmışdı. Molla Cümə haqqında danışmağı xahiş etdikdə aşağıdakı sözləri dedi: “Ortaboylu, dolubədənli adam idi, kiçik saqqalı olardı, iri, qara, aralı qaşları var idi, ağbəniz idi. “Özünün yaxşı səsi yox idi, bütün saz havalarından xəbərdar olmasına baxmayaraq, yaxşı saz çala bilmirdi. Onun sazı ürəyi olubdur. Maşa, odun, xəncər götürüb coşar və oxuyardı, özü də həmişə şagirdləri ilə olardı, nə görsə, nədən təsirlənsə, o saat şeir deyərdi, şagidləri də yadda saxlar və sonra oxuyardılar. Bir milyon da versələr, Molla Cümə xoşu gəlməyən yerdə oxumazdı, deyərdi ki, mənə həqiqi insanlar məclisi lazımdır. Xoşuna gələn məclisdə isə hətta təmənnasız nə qədər desən, oxuyardı. Aşağıdakı bayatını çox xoşlayar, və tez-tez deyərdi. İlisuda olaydım, Şişələrə dolaydım, İlisi qızlarının Nişanlısı olaydım. Onun şagirdlərindən Aşıq İsmayıl məşhur idi. 1925-ci ildə Ağamalı oğlu böyük olanda İsmayılı Zaqataladan Bakıya Təbriz qəstininə aparıblar”. Aşıq Məhəmməd Molla Cümənin ölümü haqqında belə dedi: “Molla Cümənin özü ilə bərabər üç yoldaşı da gedirmişlər, çiynində sazı olub, tüfəng bilib vurub öldürüblər, öldürənlər isə erməni soldatları idi, tanımayıblar”. Qax rayonu, Zərnə kəndi, Əfəndiyev Zeynalabdin. Özü şeir də qoşur, yaxşı saz çalır, sazın müşayiətilə şeirləri ifa edir. Ümumiyyətlə, Şəki-Zaqatala zonasının aşıqları haqqında yaxşı məlumatı var. Ən çox sevdiyi sənətkar Molla Cümədir. Onun 154 çoxlu şeirlərini bilir. Xüsusilə, divanilərini həm əzbərdən söyləyir və həm də saz havası ilə ifa edir. Zeynalabdin dayı dövlət qulluğunda çalışırdı. Uzun illər Qax rayonunda icraiyyə komitəsinin sədri olmuşdur. Zeynalabdin dayının dediklərin- dən: “Molla Cümə Qax rayonunun Ləkit kəndində Dağıstanın Saxur kəndindən olan Aşıq Hüseynlə təsadüfən rastlaşmış, bir gecə-gündüz deyişmişlər. Hüsen Savadsız olub, çobanlıq eylə- yirmiş, Molla Cümə ona deyir ki, sən haqq aşığısan”. Zeynalabdin dayının dilindən qoşmalar, divanilər, müx- əmməsləri yazıya aldıq. Biz Zeynalabdin dayı ilə söhbətə baş- layandan bir az sonra Əbdülmənaf da gəlib çıxdı. Əfəndiyev Əbdülmənaf Zeynalabdin dayının qardaşıdır. Zərnədə kolxozda hesabdar işləyir. Hər iki qardaş aşıq sənətinin vurğunudurlar. Ancaq Əbdülmənaf dayı Molla Cümə şeirlərini daha çox və daha dəqiq bilir, hafizəsi çox itidir. Mustafayev İdris. Şəki rayonunun Aşağı Göynük kən- dində yaşayırdı. 100-dən çox yaşı vardı. İcraiyyə komitələri yaradılanda yer quruluşu vəkili olmuşdur. İdris dayı Molla Cümənin, necə deyərlər, yaxın adamı, dostu olmuşdur. O, aşı- ğın yalnız şeirlərini deyil, onun həyatı, fəailiyyəti haqqında da çoxlu faktları bilir. Molla Cümənin cənazəsini tapıb basdıran da İdris dayı olmuşdur. Şəki rayonunun Aşağı Göynük kəndində Həşimov Meh- rəli Seydəli oğlu, 85 yaşı vardı, kolxozçu idi. Aşıq sənətini, ədəbiyyatı sevən bir adamdır. Molla Cümənin çoxlu şeirlərini yadında saxlamışdır. Zaqatala rayonunun Kəpənəkçi kəndində Aşıq Murtuzəli. O başqa aşıqlarla bərabər, Molla Cümənin də şeirlərini bilir və oxuyur. Yaxşı saz çalır. Gənc ikən Molla Cüməni öz kənd- lərində görmüş və ona “Xoş gəldin” rədifli bir qoşma həsr etmişdir. Aşıq Murtuzəli əhvalatı özü belə nəql eləyir. “Dedilər ki, Molla Cümə kəndimizə gəlir. Hazırlaşdıq ki, onun qabağına gedək, aşığı qarşıladıq. Əynində qara haşiyəli ağ kürk, kürkün altında da kiçik saz var idi. Çox gümrah idi və tez-tez yeriyirdi. 155 Axşam məclisdə mən əvvəlcədən tələsik qoşub hazırladığım aşağıdakı qoşmanı sazı çala-çala oxudum: Göydən əmr olunub düşübsən yerə, Allahın şöləsi, nuru, xoş gəldin! Dünyanın hər üzü bəyandır sənə, Yüz min sirrin qır açarı, xoş gəldin! Ustalar ustası, mollalar başı, Elminin müştağı, alim yoldaşı, Ölkənin dildarı, ellər sirdaşı, Şəkistanın şah sərkarı, xoş gəldin! Oxudun tərkibi – nəhvi-sərfində, Otuz cüzv Qurandır təkrar dilində, Yüz on dörd kitabdan xəbər verəndə Haqq rəsulun qələndəri, xoş gəldin! Murtuzəliyəm, yalvarıram mən sağa, İstəyirəm yol-ərkanı qanmağa, Mən sənə qul olum, sən mənə ağa, Ol üstümün havadarı, xoş gəldin! Molla Cümə məni dinlədi və dedi: “Oğul, Allahdan qeyri heç kəsə qul olma. İnsan heç vaxt insana qul olmamalıdır”. Aşıq Murtuzəli sözünü belə yekunlaşdırdı: “Cümə kimi şair, söz deyən dünya – aləmə az-az gəlir. Çox savadlı, elmli bir insan olub. O kişi dünyanın altını da bilirdi, üstünü də”. Balakən rayonunun İtitala kəndində Aşıq Məhəmməd Həsrətov. Məhəmməd Əli oğlunun 75 yaşı vardı. Əvvəllər kolxozda işləmiş, sonra yaşı çox olduğu üçün işdən çıxmışdır. O, Zaqatalanın Tala kəndində olan aAşıq Dibronun (Kamal) şagirdi olmuşdur. Bir müddət mədrəsədə oxumuşdur. Sərbəst oxuyub yaza bilirdi. 1928-ci ildən sonra müstəqil olaraq aşıqlıq Yüklə 41,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|