MəHƏRRƏm qasimli

 
~ 195 ~ 
obrazını  bir  tip  olaraq  təqdimə  daha  çox  Ģərait  yaradır.  Daha 
doğrusu,  hadisələr,  bütün  dəyərlər  nümunə  olaraq  aĢığa,  onun 
davranıĢına,  mənəviyyat  dünyasına  hesablanır.  AĢıq  Nəcəf 
yaradıcılığında  da  məhz  verdiyi  vədə  sədaqət,  əhd-peymana 
etibarlılıq  dəyərlərin  qəlibləĢdiyini,  region  və  bütünlükdə  etnos 
səviyyəsində  intensiv  yaĢamını  düĢünməyə  əsas  verir.  Görkəmli 
mütəfəkkir  A.Bakıxanov  ―Təhzibi-əxlaq‖  əsərini  məhz  toplum 
dəyərləri  prinsiplərinə  əsaslanmaqla  konservativ  bir  modeli, 
etidallıq düĢüncəsini ortaya qoyur. ―Aləmin dövr etməsi bir-birinə 
tam  zidd  və  müvafiq  səbəblərlə  bağlı  olduğu  üçün  hər  bir  iĢi 
vasitəsiz baĢa çatdırmaq müyəssər olmur, ona görə səbəblərin hər 
birinə öz yerində riayət etmək lazımdır ki, iĢlərin rədd və ya cəzb 
olunması nəticəsində bir sabitlik və habelə Ģeylərin ixtilafından və 
cürbəcür  xassələrindən  bir  etidal  əmələ  gəlsin‖  (4,  24).  Göyçəli 
AĢıq  Nəcəf  də  ―qaynaram,  coĢaram,  daĢan  deyiləm‖  deməklə 
sosial sferanın müəyyənləĢdirdiyi davranıĢ prinsiplərinin qəlibləĢ-
məsini  və  ustad  olaraq  ona  riayətin  vacibliyini  təqdim  edir. 
Əlbəttə türk təfəkkür sistemində dəyərlərin avtonomluğu və bütün 
umikallığı ilə genetik təsəvvürlərə bağlandığı birmənalıdır. Göyçə 
aĢıq  mühiti  də  türk  düĢüncə  sisteminin  bir  ocağı  olaraq  bütün 
mahiyyəti ilə buna xidmət etmiĢdir. ―Deyiləm‖ rədifli qoĢması da 
―Bağlıyam‖,  ―BağıĢla  məni‖,  ―DolaĢdım‖,  ―Gəlir‖,  ―Doyunca‖, 
―Dönübdü‖  və  s.  bu  silsilədən  olan  nümunələrlə  eyni  müstəvidə 
dayanır.  
EĢq əhli aĢiqəm, ĢəmĢiri-dəstəm, 
Qaynaram, dolaram, daĢan deyiləm. 
DüĢgünəm, çaĢqınam, ancaq sərbəstəm, 
Yanılıb yolumu çaĢan deyiləm. 
 
Hər yetənə dərdi-dilim açmaram, 
Haqqı danıb, həqiqətdən keçmərəm. 
Nəcəf deyər dediyimdən qaçmaram,  
Qeyri bir xəyala düĢən deyiləm. (5, 35-36). 
 
Göründüyü  kimi,  AĢıq  Nəcəf  yaradıcılığının  poetik  güĢü 
təkcə ənənəyə, ustadların əxlaq, davranıĢ dolu dediklərinə istinad-
la  bitmir,  burada  sənətkar  özünəməxsusluğu,  sərt  həyat  həqiqət-
lərinə  mühitdən  və  reallığın  özündən  gələn  yanaĢmalar  vardır. 
Maraqlı və müəyyənləĢməli olan isə sənətkarın həyata və dünyaya 
hansı dəyər, davranıĢ müstəvisində yanaĢmasıdır.  
 

---

 
~ 196 ~ 
Bir adam ki, haqqı ilqar eyləyə, 
Onun meyli qeyri-yana düĢərmi? 
Sidq ilə könüldən dilək diləyə,  
Qəlbi dönüb kəc gümana düĢərmi? (5, 43) 
 
Və yaxud da bir baĢqa nümunəyə diqqət yetirək: 
 
Nalayiq yerlərə heç gedib-gəlmə, 
Hərcayi danıĢıb, hərcayi gülmə, 
Hər sözü gəndinə sən layiq bilmə, 
EĢidənlər əhsən desinlər sana. (5, 75 ) 
 
Göyçə aĢıq mühitinin, Ələsgər ocağının istedadlı nümayən-
dəsi  AĢıq  Nəcəfin  yaradıcılığı  bütün  funksionallığı,  mühiti  ifadə 
hadisəsi  olma  xüsusiyyəti,  poetik  mahiyyəti  ilə  bir  bütövdü. 
Türklüyün  milli  dəyər  prinsiplərini,  əxlaq,  davranıĢ  qaydalarını 
öyrənmək, aydınlaĢdırmaq üçün geniĢ material verir. Bütün bun-
lar bir istiqamətdə Göyçə mühitində elat təsəvvürlərinə əsaslanır 
və onun ümumtürk əxlaq normaları ilə geniĢ kontekstdə bağlantı-
larını, bir mədəniyyətin hadisəsi olmasını düĢünməyə əsas verir.  
 
Ədəbiyyat: 
 
1.  AĢıq  Ələsgər.  (toplayıb  tərtib  edəni  Ġ.Ələsgər).  I  kitab,  Bakı: 
Elm, 1972, 326 s. 
2.  AĢıq  Ələsgər.  Əsərləri,  dastan-rəvayətlər,  xatirələr.  (Toplayıb 
tərtib edəni Ġ.Ələsgər). Bakı: ġərq-qərb, 1999, 578 s.  
3.Azərbaycan  folkloru  antologiyası.  III  kitab,  (Göyçə  folkloru). 
Bakı: Səda, 2000, 768 s. 
4. Bakıxanov A. SeçilmiĢ əsərləri. Bakı: Yazıçı, 1984, 475 s. 
5.  Göyçəli  AĢıq  Nəcəf.  (toplayıb  tərtib  edəni  Ġ.Ələsgər).  Bakı: 
Səda, 2000, 202 s. 
6.  Ġsmayılov  H.  Göyçə  aĢıqları  və  el  Ģairləri.  Bakı:  Səda,  2006, 
492 s. 
7. Kazımov N.M., HəĢimov Ə.ġ. Pedaqogika. Bakı: Maarif, 1996, 
416 s.  
8. Kitabi-Dədə Qorqud. Bakı: Gənclik, 1978, 183 s. 
9.  Sarıvəlli  O.  SeçilmiĢ  əsərləri.  3  cilddə,  II  c.,  Bakı:  AzərnəĢr, 
1974, 251 s. 
10.  Sazlı-sözlü  Göyçə.(toplayıb  tərtib  edəni  Ġ.Ələsgər). 
Bakı:AzərnəĢr, 1999, 288 s. 

---

 
~ 197 ~ 
АЛТАЙ МАМЕДОВ  
 
ОЛИЦЕТВОРЕНИЕ НАЦИОНАЛЬНО-ДУХОВНЫХ 
ЦЕННОСТЕЙ В ТВОРЧЕСТВЕ ГЁЙЧЕЛИ  
АШУГА НАДЖАФА 
 
РЕЗЮМЕ 
 
Ключевые  слова:  творчество  ашуга,  ашугская  среда 
местности  Гѐйча,  Ашуг  Алескер,  Гѐйчели  Ашуг  Наджаф, 
национально-духовные ценности  
 
Олицетворение  национально-духовных  ценностей  в 
творчестве  Гѐйчели  Ашуга  Наджафа  опирается  на  ведущие 
линии  на  всех  плоскостях.  Выявление  его  корней  выражает 
общественную,  культурную  и  политическую  среду.  Твор-
чество  Гѐйчели  Ашуга  Наджафа  имеет  исключительное  зна-
чение с точки зрения выражения и увековечения среды мест-
ности  Гѐйча,  этноса,  нравственности,  правил  поведения, 
национальной  памяти.  Вообще,  превращается  в  факт  для 
разъяснения среды, ее социальной сферы.  
 
ALTAY MAMMADOV 
 
EMBODIMENT OF NATIONAL-MORAL VALUES IN 
THE CREATIVE  WORK OF GOYCHALI ASHYG NAJAF 
 
SUMMARY 
 
Key words: Ashyg creativity works, Goycha ashyg 
 environment, Ashyg Alasgar, Goychali Ashyg Najaf, 
 national-moral values 
 
 
Embodiment  of  national-moral  values  in  the  Creative  work 
of Goychali Ashyg Najaf stays in leading line in all flatness. Clar-
ification of its roots expresses generally public, political, cultural 
environment. Creative works of Goychali Ashyg Najaf has exclu-
sive significance in  point  of view of  expression of Goycha envi-
ronment, moral, behavior policy, national reminiscence of ethnici-
ty.  In  whole,  it  is  turned  to  fact  for  clarification  of  environment 
and its social sphere. 

---