Microsoft Word 017 esas sayi doc
Yüklə 1,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
Filologiya məsələləri, № 7, 2017 186 “sürücü”, dentist “diş həkimi”, novelist “hekayə yazan”, socialist “sosioloq”, machinist “maşinist, maşınqayırma mütəxəssisi” və s. -ant/ent suffiksi: İngilis dilində -ant/-ent suffiksləri ilə yaranan isimlər, əsasən şəxs, sənət-peşə və bəzi ixtisas adları yaradır. Məsələn, servant “qulluqçu”, merchant “tacir”, accountant “mühasib”, student “tələbə”, defendant “müdafiəçi” və s. -ing suffiksi. Bu morfem vasitəsilə də yaranan isimlər aşağıdakılardır: meeting “iclas”, building “bina”, driving “sürücülük”, gardening “bağçılıq”, accounting “mühasibat, hesabdar işi”, babysitting “dayəlik”, computer programming “kompüter programçılığı”, drawing “rəssamlıq”, painting “rəssamlıq”, engineering “mühəndislik”, wrestling “güləş”, fishing “balıqçılıq”və s. -ster suffiksi. Bu suffiks ilə yaranan isimlər: məsələn, punster “kalamburçu”, songster “xanəndə” və s. -ier suffiksi. İngilis dilində çox da məhsuldar olmayan isimlər yaradır. Məsələn, financier “iqtisadçı”, warrior “döyüşçü” və s. -ate suffiksi ilə yaranan isimlər az da olsa, ingilis dilində mövcuddur. Məsələn: advocate “vəkil” və s. -ary suffiksi ilə yaranan isimlər. Məsələn, missionary “missioner”, secretary “katibə”, registrator “qeydçi” və s. -ness suffiksi ilə yaranan isimlər: Məsələn, brightness (parlaqlıq, şəffaflıq), kindness (mərhəmətlilik) və s. -ee şəkilçisi: weapeneer (silah üzrə mütəxəssis), engineer (mühəndis), pistoleer (tapança düzəldən), carbineer//carabineer (karabin düzəldən şəxs), mountaineer (alpinist), racketeer (raket üzrə mütəxəssis) və s. -ee şəkilçisi: holdee (əsgər), artificiee (çilingər), mercee (ipək, məxmər alveri edən tacir), consignee (yükqəbul edən fəhlə) və s. -ant şəkilçisi: accountant (mühasib), fabricant (inşaatçı), servant (qulluqçu), assistant (köməkçi), attendant (xidmətçi), celebrant (keşiş), commandant (komendant), lieutenant (leytenant), merchant (tacir), sergeant (serjant) və s. -ees şəkilçisi: poetress (şairə), instructress (müəllimə// təlimçi), actress (aktrisa), waitress (xidmətçi qadın), directoress (müdirə), songstress (müğənni qadın) və s. -ian şəkilçisi: musician (musiqiçi), acedemician (akademik), diagnostician (diaqnoz qoyan həkim), physician (həkim) və s. -ic şəkilçisi: critic (tənqidçi). Bir sıra arxik suffikslər də vardır ki, artıq onlar şəkilçi funksiyasını itirib adi isim kimi işlənirlər. Bu şəkilçilərdən –berry (strawberry), - hood (childhood), -t (fight), -le (bundle), -ock (hillock) və s. Filologiya məsələləri, № 7, 2017 187 Daxili imkanların və alınmaların köməyi ilə zənginləşən ingilis və Azərbaycan dillərinin (müxtəlif sistemli olmalarına baxmayaraq) lüğət tərkibi, hər şeydən əvvəl cəmiyyətin bütün obyektiv-inkişaf qanun və normalarını özündə əks etdirir. Belə isimlər bir sıra spesifik xüsusiyyətlərinə görə bəzi isimlərdən fərqlənir. Bu fərqləri aşağıdakı kimi qruplaşdırmaq olar: a) Ümumu isimlər, adətən konkret və mücərrəd olur. Göstərilən isim düzəldən suffikslərlə yaranan sözlər isə şəxslə bağlı olduğu üçün ancaq konkret olur. Məsələn, doctor (həkim), teacher (müəllim), tractor driver (traktorçu), shepherd (çoban), surgeon (cərrah), poet (şair), barber (bərbər) və s. b) Bütün ümumi və xüsusi isimlər kim?, nə? suallarından birinə cavab verir, göstərilən şəkilçilərin isə əksəriyyəti ixtisas adları bildirdiyinə görə və şəxslə əlaqədar olduğu üçün ayrılıqda ancaq kim? sualına cavab verir. Məsələn, painter (rəssam//rəngsaz), carpenter (çilingər), engineer (mühəndis), postman (poçtalyon), chemist (kimyaçı) və s. Digər ümumi isimlər kimi suffiksli ixtisas bildirən isimlər də cümlədə müxtəlif cümlə üzvü vəzifəsində işlənə bilir. Bu zaman onlar hansı cümlə üzvü funksiyasında işlənərsə, onun da sualına cavab verir. Məsələn, The carpenter made a beautiful table – Dülgər gözəl bir stol düzəltdi. (Kim?); Shepherd. Azad thought about going out of the bad weather – Çoban Azad pis hava şəraitində bayıra çıxmaq haqqında düşünürdü (hansı Azad?); The pupils congratulated the blacksmith – Şagirdlər dəmirçini təbrik etdilər (kimi?). Amma sənət sahələrinin yaranmasında iştirak edən suffiksli isimlər nə? Sualına cavab verir. Sənət səhələrinin adlarını bildirən isimlər də müxtəlif funksiyalarda işlənə bilər. Ədəbiyyat 1. Bayramov H. Azərbaycan dili frazeologiyasının əsasları. Bakı, 1978. 2. Cəfərov S. Müasir Azərbaycan dilinin leksikası. Bakı, 1970. 3. Mehrabov A, Abbasov A, Mahmudov M. “Təhsilin modernləşdirilməsinin aktual problemləri”. Bakı, 2013. L.Məsimova The role of noun forming suffixes in enriching English vocabulary stock Summary A suffix normally marks a word as an adjective, verb, or noun. A suffix is placed at the end of the word. Suffixes are affixes that attach to the ends of the base forms of words to create new words or new forms of words. Filologiya məsələləri, № 7, 2017 188 Suffixation is a type of English derivation that creates new words. In addition to the agent suffixes -er, -or, and -ar, other derivational suffixes also result in the creation of agent nouns. Derivation suffixes create new Agent nouns are nouns that identify the person performing an action or, in other words, are names for people. Adding a suffix to a verb form is one way of forming a noun. A suffix is a part added to the end of a word. Nouns may be formed from verbs, adjectives or other nouns. The forms are often Latin or Greek in origin. Л.Масимова Роль существительного, формирующего суффиксы в обогащении английского словарного запаса Резюме Суффикс обычно обозначает слово как прилагательное, глагол или существительное. Суффикс помещается в конец слова. Суффиксы - это аффиксы, которые прикрепляются к концам базовых форм слов для создания новых слов или новых форм слов. Суффиксация - это тип английского вывода, который создает новые слова. В дополнение к суффиксам агента -er, -or и -ar другие деривационные суффиксы также приводят к созданию существительных агентов. Суффиксы деривации создают новые существительные которые идентифицируют человека, выполняющего действие, или, другими словами, имена для людей. Добавление суффикса в форму глагола является одним из способов формирования существительного. Суффикс - это часть, добавленная к концу слова. Существительные могут быть сформированы из глаголов, прилагательных или других существительных. Формы часто являются латинскими или греческими по происхождению. Rəyçi: Fəridə Hüseynova filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Yüklə 1,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|