Microsoft Word 017 esas sayi doc

Filologiya məsələləri, № 7, 2017 
 
247
Lakin Nadimin bu cəhdi də baş tutmur. Dostlarının ona verdiyi vədlər 
də boşa çıxır. Olduqca çətin vəziyyətə düşən şair təsəllisini onlardan biri – 
Molla Məhəmmədə yazdığı həcvdə tapır. Nadimin bu həcvi fərdilikdən daha 
çox ictimai xarakter daşıyır. Şair burada Molla Məhəmmədi bəhanə edərək, 
komendantı,  çar  üsul-idarəsində  olan  süründürməçiliyi,  rüşvətxorluğu 
Zakiranə şəkildə tənqid atəşinə tutur: 
 
Yazmışam dərdi-halın komendanta..... 
Deyillər “post paşol, zaftradur” həm bazar. 
Getdim naibimə surəti-halım deməgə, 
O da bir şəxs dögül kim, gələ ondan bir kar. 
Başıma nə kül töküm, axəri kimə yalvarım, 
Aşinavü dustü rəfiqi görürəm bədətvar. 
... Hər kəsə söz deyirəm ovcun açır kim, mənə ver, 
İstəyir qırxa başım misali-dəllək Ağayar. 
Düşmənin tənə sözü, həm rusun zaftrası, 
Bağrımı parə edib, qoymayıb aramü qərar(5.s.43-44). 
 
Bütün  cəhdləri boşa çıxan və işsizlikdən  təngə gələn Nadim  nəhayət, 
ona layiq olmayan bir vəzifəyə - Pirsaat çayına mirab təyin olunmağa razılıq 
verir:  
 
Mənə mirablıq əmrin kim olur eyb duta, 
Lacərəm, nə edim – zati-xudavəndə qəsəm. 
Vəqti-namərddü bu mərd bilür bunda nə var, 
Zilləti-mərdilə namərd tapub izzəti-dəm. 
 
Canıbəyli şairin ömrünün bu çağlarını təsvir edərək yazır ki, o mirablıq 
etdiyi zaman onun həyatının ən ağır bir vaxtı olmuşdu. “Bu ağır vəziyyətlə 
Nadim  gah  hökumət  qulluğunda  və  gahi  kənd  təsərrüfatında  çalışmışdır. 
Ömrünün  axır  çağlarında  Nəvahidə  məktəb  açıb  müəllimlik  də  etmişdir. 
Nadimin məktəbində oxuyan tələbələrindən hal-hazırda həyatda olanları da 
var,  hansı  ki,  tərcümeyi-halına  dair  topladığım  məlumatın  bir  çoxunu  da 
onlardan  öyrənə  bilmişəm”  (5.s.47).  Canıbəylinin  bu  qeydlərindən  məlum 
olur  ki,  o,  vətənpərvər  bir  ziyalı  kimi  Nadimin  ədəbi  irsinə  böyük  maraq 
göstərmiş,  uzun  müddət  axtarışlarda  olmuş,  onunla  bağlı  olan  ən  kiçik 
epizodları belə nəzərdən qaçırmamış, ən əsası isə faktlara söykənərək şairin 
tərcümeyi-halını bərpa etməklə ədəbi ictimaiyyətə qiymətli töhfə vermişdir. 
Bunun nəticəsi idi ki, ondan sonra Mirzə Baxış Nadim haqqında yazan hər 
bir  kəs  bilavasitə  onun  yazdıqlarından  bəhrələnərək  şair  haqqında  fikir 
söyləmişdir. 

---

Filologiya məsələləri, № 7, 2017 
 
248
Bütün  deyilənlər  bir  daha  təsdiq  edir  ki,  Mirzə  Baxış  Nadim  sözün 
həqiqi  mənasında  XIX  əsr  Azərbaycan  ədəbiyyatı  tarixində  özünəməxsus 
yeri  olan  istedadlı  şairlərdən  biri  olmuşdur.  Ola  bilməz  ki,  belə  istedadlı 
şairin külliyyatı qeyd etdiyimiz bu iki topludan ibarət olmuş olsun. Şübhəsiz 
ki,  şairin  bir  neçə  əlyazması  olmuşdur.  Lakin  hələlik  şairin  əsərlərini 
araşdırarkən bu iki mənbə ilə kifayətlənməli olduq. 
Hal-hazırda AMEA Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunda 
M.B.Nadimin  irsinin  öyrənilməsi  və  tədqiqi  sahəsində  məqsədyönlü 
fəaliyyətə  başlanmışdır.  Şairin  avtoqraf  hesab  etdiyimiz  əlyazmasının 
tapılmasını  aparılan  bu  ciddi  axtarışların  uğurlu  nəticəsi  hesab  etmək 
olar.Əminik  ki,  şairin  ədəbi  irsinin  ortaya  çıxarılması  XIX  əsr 
ədəbiyyatımızın öyrənilməsinə sanballı töhfə olacaqdır. 
 
Ədəbiyyat: 
 
1. Mümtaz S. El şairləri. Bakı: Azərnəşr, 1935. 
2. Qasımzadə F. XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi. Bakı: Maarif, 1956. 
3. Məmmədov K. XIX əsr Azərbaycah şeirində satira. Bakı: Elm, 1975. 
4. Mustafayev M. Mirzə Baxış Nadim. “Azərbaycan” jurnalı, 1976,№8. 
5. Nadim. Şeirlər. AMEA ƏYİ, D-350/10327. 
6. Cüng. AMEA ƏYİ, B-4275/5900. 
 
Паша Керимов, 
Рагуб Керимов 
Новый взгляд на творчество Мирза Бахыша Надима 
(На основе материалов Институтуа Рукописей) 
 
Резюме 
 
Мирза  Бахыш  Надим-один  из  самых  малоизученных  азербайд-
жанских поэтов XIX века. Исследователи, высказавшиеся о его жизни и 
творчестве основывались на рукопись А. Джаныбейли, который собрал 
и переписал ряд его произведений. Сальянский учитель А. Джаныбейли 
в 1928 году собрав факты из стихов Мирза Бахыша Надима и рассказов 
его  бывших  учеников  смог  высказаться  о  дате  рождения  и  смерти, 
некоторых моментах жизни поэта. В Институте Рукописей обнаружена 
еще одна рукопись стихов М. Б.Надима. В этой рукописи, состоящий из 
354 страниц собраны более 100 стихов поэта. Здесь наряду с лиричес-
кими стихами есть и немало стихов Надима на религиозные темы. На 
основе  нового  источника  мы  имеем  возможность  более  подробно 
изучить жизнь и творчество поэта. 

---

Filologiya məsələləri, № 7, 2017 
 
249
Pasha Kerimov, 
Raqub Kerimov 
 
A new look at the work of Mirza Bakhysh Nadim 
(Based on the materials of the Institute of Manuscripts) 
 
Summary 
 
Mirza Bakhysh Nadim is one of the least studied Azerbaijani poets of 
the XIX century. Researchers who spoke about his life and work were based 
on the manuscript of A. Dzhanybeyli, who collected and copied a number of 
his  works.  Teacher  from  Salyan  A.  Dzhanybeyli  in  1928  having  collected 
facts from the verses of Mirza Bakhysh Nadim and the stories of his former 
students was able to speak about the date of birth and death, some moments 
of the poet's life. At the Institute of Manuscripts, another manuscript of M.B. 
Nadim's poetry was discovered. In this manuscript, consisting of 354 pages 
of collected more than 100 poems. Here along with lyrical poems there are 
many poems by Nadim on religious themes. On the basis of a new source, 
we have the opportunity to study the life and work of the poet in more detail. 
 
 
Rəyçi: professor Kamandar Şərifli 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---