Microsoft Word 017 esas sayi doc
Yüklə 1,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
Filologiya məsələləri, № 7, 2017 253 aktuallıq və vacibliyini maraqlı şəkildə şərh edir:” Türkiyənin söz sənətində bədii-publisistik və ya sənədli ədəbiyyat adlanan sahə çox mühüm yer tutur. Yaradıcılığın bu tipi ədəbiyyatın, publisistikanın, elmin xüsusiyyətlərini özündə cəmləşdirir, gerçəkliyi dərk etməyin, həyat həqiqətlərini əks etdirməyin, oxucuya təsir göstərməyin müxtəlif forma, metod və üsullarındna faydalanır. Bu son dərəcə mürəkkəb prosesin araşdırılması, sənədli ədəbiyyatın belletristika və publisistka ilə ümumi və fərqli cəhətlərinin elmi-nəzəri tədqiqi, onun təşəkkülü və təkamülü tarixinin, funksiya və predmetinin aydınlaşdırılması, janr və formalarının müəyyənləşdirilməsi türk ədəbiyyatı mütəxəssislərinin qarşısında duran aktual problemlərdəndir” (3,3). Bədii publisistika janrı Türkiyədə əsasən orta əsrlərdə məktub, səyahət- namə, təzkirə və digər janrlar formasında mövcud olsa da, o türk ədəbi mühitində özünütəsdiqi təxminən XIX əsrin sonlarında - Türkiyədə qəzetlər meydana gəldikdən sonra formalaşmağa başlamışdır. Bu proses Cümhuriyyət dövrü ədəbiyyatına qədər davam etmiş və sonralar ədəbiyyatda vətəndaşlıq hüququ qazanmışdır.. Ötən nəsrin 30-40-cı illərindən Türkiyə ədəbiyyatında yeni realizm cərəyanı təşəkkül tapmağa başladı. Bu cərəyanın ön sıralarında Sədri Ertəm, Vala Nurəddin, Naci Sadullah kimi nümayəndələri ilə bərabər Nazim Hikmət də var idi. Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, N. Hikmətin ədəbiyyata erkən gəlişinə bədii-publisistik səpkili əsərləri daha çox təkan vermişlər və o, bu üslubuna ömrünün sonuna qədər sadiq qalmışdır.Nazim Hikmətin bədii- publisistik əsərləri Türkiyə sənədli nəsrini keyfiyyətcə yeni mərhələyə qaldırmış, ədəbiyyatda öz üslubunu, öz dəsti-xəttini yaratmışdır. Nazim Hikmətin publisistik fəaliyyətini şərti olaraq iki dövrə bölmək olar: Türkiyə və SSRİ, Rusiya dövrləri. Türkiyə dövrü onun ötən əsrin 30-40 –cı illərini, daha dəqiq deyilsə, 20-ci illərin əvvəllərindən başlayaraq qısa fasilələrlə 30-cu illərin sonuna qədər olan dövrü əhatə edir. Nazim Hikmət bu dövrdə Türkiyədə nəşr olunan “Oraq-çəkic”, “Aydınlıq”, “Rəsimlıi ay”, “Dan”,”Axşam” və digər qəzet və jurnallarda sosial və siyasi xarakterli məqalə, oçerk, esselərlə çıxış edirdi. N. Hikmətin publisistik fəaliyyətindən bəhs edərkən tədqiqatçılar onun “Orxan Səlim” imzasıyla dərc etdirdiyi materialları haqlı olaraq həmin dövrün ən mükəmməl publisistika nümunələri kimi dəyərləndirirlər. “Axşam “ qəzetində işıq üzü görən guşə yazıları bir sıra hallarda hətta Nazim Hikmətin bədii yaradıcılığını belə kölgədə qoya biləcək çox böyük ədəbi- bədii sanbala malikdir. Onun “Öpdüyüm əl”, “Qızım sənə deyirəm”, “Ölüm qorxusu”, habelə “Düşüncələr silsiləsi” həmin dövr türk publisistikasının önəmli nümunəlri sayılır. Nazim Hikmət publisistikasından danışarkən onu bütün dünyada məşhur edən məktubları haqqında söz açmamaq, yəqin ki, ədalətsizlik olardı. Onun Filologiya məsələləri, № 7, 2017 254 həyat yoldaşları Pirayəyə, Münəvvərə və Vera Tulyakovaya, dostları Vala Nurəddinə, Kamal Tahirə, Orxan Kamala və nəhayət, oğlu Mehmetə yazdığı təsirli, həsrət və həyat eşqi ilə dolu olan məktubları bu gün də insanlarda ən nəcib, ülvi və romantik hisslər aşılayır. Nazim Hikmət bu məktubların az qala hər birində sanki öz həyatınını son gününü yaşayan insan kimi səmimi və mərdanədir. Oğlu Mehmetə yazdığı məktub-şeirdə olduği kimi: Bir yandan cellatlar girdi araya, bir yandan oyun etti bana bu mendebur yürek nasip olmayacaq, Memetim, yavrum seni bir daha görmek. ...Karşı kıyı memleket Sene sesleniyorum İşitiyor musun Memet?(4,302-303) Onun digər məşhur məktubu 1938-ci ildə həbs edilərkən əfv olunmaq məqsədi ilə Mustafa Kamal Atatürkə ünvanladığı müraciətdir:” ...Yurdumun və inkilapçı senin karşında alnım açıkdır... Deli serseri, mürteci, satılmış, inkilap ve yurd xaini deyilim ki, bunu bir an olsun düşünebileyim. Askeri isyana teşfik etmedim. Senin eserin ve sene aziz olan Türk dilinin inanmış bir şairiyim.”(4,111). Təəssüflər olsun ki, Atatürkün vəfat etməsi səbəbli bu məktub ünvanına yetişməmiş, şair uzunmüddətli həbs cəzasına məhkum edilmişdir. Türkiyədə uzun müddət Nazim Hikmətin adının və əsərlərinin yasaqlan- masına baxmayaraq, sevindirici haldır ki, onun silahdaşları tərəfindən seçil- miş publisistik materialları, xüsusən də ”Aydınlıq” jurnalında dərc edilmiş yazıları 1976-cı ildə toplanaraq İstanbulda ayrıca kitab şəklində çap edilmişdir. Nazim Hikmətin publisistik fəaliyyətinin SSRİ- Rusiya dönəminə isə onun əsasən 1951-1963-cü illər ərzində yazdığı publisistik əsərlər daxildir. Bu əsərlərin siyahısı kifayət qədər geniş və sanballıdır. Bu illər ərzində "Türkiyədə", "Qəribə adam", "İvan İvanoviç vardımı, yoxdumu", "Domokl qılıncı" və s. pyeslərini, şeir və poema, poeziyaya və dramaturgiyaya dair publisistik məqalələrini yazmışdır Mətbuata olan sevgi, maraq ömrünün sonuna qədər onu tərk etmədi. O qəzeti çox böyük inqilabi silah sayırdı, hesab edirdi ki, türk jurnalistikası xaricilərə gəlmələrə yox, türklərə xidmət etməlidir, “türkce yazmalı türkün ekmegini yiyenler”: ...Bu eski qazeteydi, eski herflerle ve yer-yer parçalanmış. “-Çok eski bir qazete,efendi ağa, Yüklə 1,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|