405
Əbülhəsən Əlibaba oğlu Ələkbərzadə uzun sürən
ağır xəstəlikdən sonra 1986-cı il mayın 21-də 81
yaşında vəfat etmişdir. Doğma kəndində dəfn olun-
muşdur. Bakı küçələrindən biri onun adını daşıyır.
Ədəbiyyat
Povestlər və hekayələr /Əbülhəsən; red. C.Bağırov; Azərbaycan Respublikası
Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi.- Bakı: “E.L” NPŞ MMC, 2006.- 400 s
İsmayılov, Y. Əbülhəsənin yaradıcılığı.- Bakı: Elm, 1986.- 208 s.
Cəfərov, M. Ə.Əbülhəsənin nəsrinin dili.- Bakı: APU, 1992.- 97 s.
İnternetdə
www.az.wikipedia.org
www.ismayilli.aztelekom.org
www.kataloq.az
Nailə Alışova
406
Seyid Məhəmmədhüseyn Behcət
Təbrizi (Məmmədhüseyn Şəhriyar)
1906-cı ildə Təbriz şəhərinin Bağme-
şə bölgəsində, o zamanın tanınmış hü-
quqşünaslarından Hacı Mirağa Xoş-
ginabinin ailəsində dünyaya gəlmiş-
dir. İlk təhsilini kənd məktəbində
Molla İbrahim adlı bir axunddan almış və bu savadlı,
qayğıkeş, mehriban müəllimini həmişə böyük
hörmətlə yad etmişdir. O, ibtidai və orta məktəbləri
Təbrizdə başa çatdırmış, məşhur “Talibiyyə” ruhani
mədrəsəsində isə görkəmli müəllimlərdən ərəb dili və
ədəbiyyatından dərs almışdır. İlk şeirini Təbrizdəki
“Məhəmmədiyyə”orta məktəbinin buraxdığı “Ədəb”
adlı jurnalda dərc etdirmişdir.
Şəhriyar Təbrizdə orta təhsilini bitirdikdən sonra
Tehrana gedərək, əvvəlcə 1921-ci ildə Tehran Dar-ül-
fünununda, sonra isə Tibb fakultəsində ali təhsil
almağa başlamışdır. Lakin fakültənin sonuncu kur-
sunda təhsilini yarımçıq qoyub dövlət qulluğuna gir-
məyə məcbur olmuşdur.
XX əsr Azərbaycan poeziyasının ən görkəmli
nümayəndələrindən biri olan Məhəmməd Hüseyn
Şəhriyar öz əsərləri ilə sağlığında klassiklər səviy-
yəsinə yüksəlmişdir. Şəhriyar klassik şeirin bütün
janrlarında yazmış, ədəbiyyatı yüksək məzmunlu
qəzəl, qəsidə, məsnəvi, qitə və rübailərlə zənginləşdir-
mişdir.
İlk yazdığı qəzəllərində nakam məhəbbətdən bəhs
edən şairin “Sızlayır əhvalıma sübhə kimi tarım
mənim” misrası ilə başla-
nan qəzəli də bu qəbildən-
dir. Ziyalıların acınacaqlı
taleyindən bəhs etdiyi şeir-
ləri “Elm və hikmət”, “Kə-
malülmülkün ziyarəti” ad-
lanır. “Eynşteynə müraciət”
adlı məsnəvisi də məşhur
əsərlərindən biridir. Şair
“El
bülbülü”, “Qafqazlı
qardaşlar ilə görüş”, “Gö-
züm aydın” şeirlərində Ara-
zın bu tayında olan qardaş-
lar ilə görüş həsrətini dilə
gətirir.
Şəhriyarın ilk şeir kitabı
1931-ci ildə Tehranda üç
böyük şair və alimin – Mə-
liküşşüəra Baharın, Səid
Nəfisinin və Pəjman Bəxti-
yarinin müqəddimələri ilə
nəşr olunmuşdur. Milli ədə-
biyyatın və mədəniyyətin
qorunması və inkişafı uğ-
runda fədakarlıqla çalışan
vətənpərvərlərin səyi ilə
“Heydərbabaya salam” əsə-
ri 1954-cü ilin mart ayında
Təbrizdə nəşr olunmuşdur.
Şəhriyarın ən məşhur əsəri
2011
105 illiyi
Məmmədhüseyn Şəhriyar
1906-1988
Şair
407
“Heydər Babaya salam” adlanır. Bu əsər 1954-cü ildə
Heydərbaba dağının ətəyində keçən uşaqlıq illəri
xatirəsinə həsr edilmişdir.
Həmin nəşrə müqəddimə yazmış alimlər – Mehdi
Rövşənzəmir və Əbdüləli Karəng onu yüksək qiymət-
ləndirmiş, haqlı olaraq bu poemanın dünya ədəbiyya-
tının bir sıra nadir əsərləri ilə eyni səviyyədə dayandı-
ğını göstərmişlər.
Şair ömrü boyu Şimali Azərbaycanı, Bakını görə
bilməsə də, bu mövzuda xəyali səyahət etmiş, vüsal
şeirləri yazmış, Şimali Azərbaycan şairlərindən Süley-
man Rüstəm, Məmməd Rahim, Bəxtiyar Vahabzadə,
Nəbi Xəzri və başqaları ilə əlaqə saxlamış, öz əsərlə-
rində tez-tez, Sabiri, Üzeyir
bəyi, Səməd Vurğunu xatır-
layaraq yad etmişdir.
Daha çox Şəhriyar təxəl-
lüsü ilə tanınan böyük
Azərbaycan-İran şairi şeir-
lərini Azərbaycan və fars
dillərində yazmışdır.
Məhəmməd Hüseyn
Şəhriyar 18 sentyabr 1988-
ci ildə vəfat edib. Onun və-
fat etdiyi gün, yəni 18
sentyabr hər il İranda “Milli
şeir günü” kimi qeyd edilir.
Ədəbiyyat
Seçilmiş əsərləri /M.Şəhriyar; tərt. ed. N.Rizvan, X.Quliyeva, İ.Qəribov; ön sözün
müəl. B.Nəbiyev.- Bakı: Avrasiya Press, 2005.- 480 s.
Seçilmiş əsərləri /M.Şəhriyar; red. Hey. Ə.Quliyev (baş red.) və b.; tərt. və ön
söz. Müəl. İ.Həbibbəyli; red. T.Əhmədov.- Bakı: Çaşıoğlu, 2004.-272 s.;
(Azərbaycan ədəbiyyatı)
Şəhriyarın divanı /M.Şəhriyar; haz. M.İsmayılzadə.- Bakı: Beynəlxalq Əlhuda,
2003.
Heydər babaya salam /M.Şəhriyar; tərc. K.Məşrutəçi.- Tehran: Neqahe Səbz
Xelağan, 2009.
Nəbiyev, B. Kəlamın vüsəti //M.Şəhriyar. Seçilmiş əsərləri.- Bakı, 2005.- S.4-34.
Şəhriyar fars dilli ədəbiyyatşünaslıqda: [fars dilindən tərcümə] /tərc. ed.
S.Nabioğlu; ön söz. Müəl. Qulamrza, S.; elmi red. V.Sultanlı; Dünya
Azərbaycanlarının Əlaqələndirmə Şurası; Ana dili fondu.- Bakı: Nurlan, 2006.
Quliyev, E. Şəhriyar poeziyası və milli təkamül: [monoqrafiya] /E.Quliyev; red.
H.Qasımov.- Bakı: Elm, 2004.
İnternetdə
www.abiyeshan.blogcu.com
www.anl.az
www.az.wikipedia.org
www.edebiyyat.az
www.vatanbaku.turkblog.com
www.adam.az
Nailə Alışova