218
T o ğ r u l. Adə, sən neyləyirsən! Dur, deyirəm sənə. Partlar, dur. Birdən alov
çıxır, bir şey partlayan kimi olur.
T o ğ r u l v ə T a n y a. Oy, nə oldu?..
Y a ş a r. Qorxmayın, bir şey olmayıb. Sən bir də qaldır, Toğrul! Bir də... bir
də... hop, bəsdir... Sağ olun.
T o ğ r u l. Vay... Atova lənət sənin! Lap ürək-göbəyimi yedim. Başuva dönüm,
bundan sonra belə şeylər edəndə qabaqca öz vəsiyyətini elə, sonra başla.
Yaşar gedir.
T a n y a. Yaşar yaman işləyir...
T o ğ r u l. Necə mən xarab işləyirəm? Ağız, az qalıb haqlayam Edissonu ki...
T a n y a. Nə ilə?
T o ğ r u l. Necə nə ilə? Bu gün-sabah taparam da. Qoy hələ bu qurbağa ilə
haqq-hesabımı qurtarım... Oyan-buyan yoxdur, Tanya. İkinci beşilliyin axırına
qədər ya gərək mən Edissonun atasını yandıram, ya Edisson mənim atamı. Adə,
yenə başladın söhbətə, indi zəhrimar, o biri də ölər ha...
T a n y a. Möhkəm dur, Tokay, möhkəm dur...
T o ğ r u l. Yeritmişəm onun qanına bir qram çaxotka qurdunu, salmışam tok
altına...
T a n y a. Neyləmək istəyirsən, Tokay?
T o ğ r u l. Çaxotka qurdlarını elektriklə öldürmək istəyirəm. Heç bilirsən,
Tanya bu nə deməkdir? Mən bütün insanlığı bu çaxotkanın əlindən qurtaracağam.
T a n y a. Gözlə, gözlə, yenə qurbağan ölməsin.
T o ğ r u l. Ölməz! Eh, Tanya, biz gərək bütün dünyaya göstərək ki, bizim də
başımız işləyir.
“Göy üzündə bir ulduz var...” havasını oxuyaraq öz aparatının yanına,
sonra da qaçaraq, o biri otağa keçir.
İ v a n o v (içəri girir). Laboratoriyada işləmək və oxumaq... qəribə adamdırlar.
T a n y a. O həmişə elədir, professor, oxumamış işləyə bilmir. Hələ bayırda
görməmişsiniz. Yaşar tar çalır, o da oxuyur...
İ v a n o v. Yaşar, Yaşar. Iki ayda iki min manatlıq malı korlamışdır. Duzun
tərkibini döndərmək istəyir. Bunu Mendeleyev tapmadı,
219
Belokurov tapmadı, ingilislər tapmadı, fransızlar tapmadı. Yaşar tapacaqdır!..
T a n y a. Professor Belokurov deyir ki, Yaşarın təcrübələri çox ciddidir.
İ v a n o v. Belokurov ancaq təcrübə apara bilər. Adamları tanımaq onun işi
deyildir.
Bayırdan Toğrulun oxumaq səsi gəlir.
To ğ r u l. Göy üzündə bir ulduz var, onun adı Neptundur.
İ v a n o v. Odur yenə başladı... ( O biri otağa keçir və yolda Toğrulla toqquşur,
şüşəsi düşüb sınır). Laboratoriyada bir az da yavaş yerimək olardı ( Tez çıxıb
gedir).
To ğ r u l. Bağışlayın, professor, şoğərib qurbağam ölüb, ovqatım təlxdir...
Tanya, professoru tapmışam, şalvarını çəkə-çəkə gəlir.
Y a ş a r (tələsik içəri girərək). Professor... Tanya... Toğrul...
To ğ r u l. Nə var, adə! Dəli olmamışsan ki, nə olub?
Y a ş a r. Professor hanı? Toğrul...
To ğ r u l. Nə deyirsən, adə! Dil-dodağın nə üçün dolaşır? Tok-zad vurmayıb
səni ki...
T a n y a. Sənin rəngin sapsarıdır, Yaşar!
Y a ş a r. Tanya... Tapmışam...
To ğ r u l. Nə tapmışsan?
Y a ş a r. Heç özüm də bilmirəm nə tapmışam. Belə dilim söz tutmur
hey! Bütün bədənim əsir.
To ğ r u l. Bəlkə tok vurub səni.
Y a ş a r. Yox adə, heç nə olmayıb mənə. Belə duzu əritmişəm hey, başa
düşürsən?
To ğ r u l. Eh, çox böyük şücaət göstərmişsən! Mən də deyirəm nə olub? Duzu
əritməyə nə var ki! Tök üstünə suyu, ərisin də.
Y a ş a r. Əritmək hansıdır? Bütün duzu udmuşam.
To ğ r u l. Ud da! Duz udmağa nə var ki! Mən burada bütün qurbağanı
udmuşam, heç danışmıram.
Y a ş a r. Adə, udmamışam hey, belə duzun təbiətini dəyişmişəm. Şüşədə duz
vardır, şüşədə duz yoxdur. Kökündən yoxdur. Başa düşdün?
T a n y a. Bu ola bilməz Yaşar! Professor Belokurov beş ildir bunun üstündə
baş sındırır, heç bir yana çıxa bilmir... Professor İvanov deyir ki, duzun təbiətini
dəyişmək mümkün deyildir. Bəlkə səhv edirsən, Yaşar?
220
Y a ş a r. Mən də elə onu fikirləşirəm ki, ola bilməz, amma olub. Duzu tökürəm
– duz var, qatışdırıram – duz yoxdur. Odur ki, özümözümə də inanmıram. Deyirəm
professor gəlsin, o da baxsın.
T o ğ r u l. Sən dur, mən bu saat onu yaxalayım gətirim ( Bayıra çıxır).
Y a ş a r. Sən bilirsənmi, Tanya, bu nə deməkdir? Duzu aradan itirmək...
kəndimizin yanında ucsuz-bucaqsız geniş düzən vardır. O, duzdaqdır. Tikandan
başqa heç bir şey yetirmir. Mən bunun duzlarını məhsuldar bir torpağa
çevirəcəyəm. Mən öz sosializm vətənimin geniş düzənlərini allı-güllü çəmənlərə,
pambıq tarlasına, ağ qızıl qazmasına çevirəcəyəm.
T a n y a. Dur, Yaşar, hələ qabaqca qoy professor baxsın görək nə deyəcəkdir.
Srağagün mən də boğucu bir qaz tapmışdım. Professor baxdı, dedi: bu,
ağcaqanaddan başqa heç kəsi boğmaz.
Y a ş a r. Eh, Tanya ( Onu qucaqlayır). Mən səni, bilirsənmi nə qədər sevirəm!
Səni də özüm ilə aparacağam. Tanya, gedərsənmi? Sən, mən, Toğrul.
T a n y a. Göndərsələr, gedərəm.
T o ğ r u l ( içəri girir). Professor gəlir... Ey, ey... Siz burada nə
qucaqlaşmısınız? ( Vuruşacaqmış kimi, qollarını çırmayır). Smatri, bu da duz deyil
ki, hop eləyib udasan (Pozasını dəyişərək) Gözlərini yum, Tanya. Özüm, ölüm
professorun düymələri yenə də açıqdır, şalvarı düşür...
B e l o k u r o v ( şalvarını çəkərək). Hanı duz?
T a n y a. Duz nədir, professor?
B e l o k u r o v. Duz hansıdır?.. Kim deyir duz! Yaşar, deyirəm, Yaşar... Deyir,
duzu dəyişdirmişdir, doğrudurmu, Yaşar? Yoxsa hərdən məni dartıb gətirmək üçün
yalandır, deyir...
Y a ş a r. Bilmirəm, professor, ancaq onu bilirəm ki, duzu tökdüm düzəltdiyim
tərkibə, qatışdırdım, duz itdi... Bütün aparatlardan keçirmişəm. Duz yoxdur.
B e l o k u r o v. Ola bilməz. Siz bilirsinizmi bu nə deməkdir! Duzun təbiətini
dəyişdirmək! Bu, bütün kimya elmində bir inqilabdır. Bu tarixi bir işdir. Ancaq,
bəlkə, Yaşar, sən səhv edirsən?
Y a ş a r. Bilmirəm, professor.
B e l o k u r o v. Gətir görək! ( Yaşar gedir). Sən nə deyirsən, Tokay?
Dostları ilə paylaş: |