Microsoft Word safruh. Inama dogru doc
Yüklə 2,84 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sabir
_________________Milli Kitabxana ________________
374 Safruh: (Oxuyur) “Qriboyedovların, Puşkinlərin, Lermontovların qətlində mütləqiyyəti suçlamaq asandır. Lakin onlar da asanlıqla missioner ləkəsi daşıyırlar... İstedadların missionerləşməsi isə zülmə daha böyük qida verən şeydir. Zülmü günahlandırarkən işin bu cəhətini nəzərə almaq lazımdır” — Bu Sizin sözünüzdür. İstedad da, dahilik-filan da təəssüf ki, əsl xeyir və şərə gələndə, gerçəklikdəki… Sabir: Şərin qırxayaqlılığı ordadır daa! İstedadları belə, müəyyən şərtlərlə özünə xidmətə məcbur eləyir. Amma hiss olunur ki, məsələn, özümü götürək dəə, mən Əli Vəliyevin, Bayram Bayramovun, Mirzə İbrahimovun, Süleyman Rəhimovun, Məmməd Rahimin xeyrinə bir cümlə işlətməmişəm. Məni çıxandan sonra, hamı işlədib ki! Bu və ya başqa şəkildə. 40-ayaqlı şərə dolayısıyla istedadların… İndi Bəkirlər eləməlidir, Qulu Xəlilovlar eləməlidir. Mən eləməməliyəm axı. Amma mən eləməyəndə… Sən dəfələrlə soruşursan ki, bu boyda necə yəni qapalı qalıb?! Ona görə qapalı qalmışam ki, o işləri görməmişəm. O işləri görənlərə onlar müəyyən dərəcədə imkan verir. Biz buna görə, bir də, qardaş, gözümün içinə qədər… Mənə qarşı allergiya var dəə! Dözməmək var! (Safruh: Var, bəli!) Bu daha böyük daa!.. Mənim qapalı qalmağımda gözü götürməmək, dözməmək daha böyükdür. Buyur! Safruh: (Oxuyur) “Varlığın mayasında belə, yekcinsliyi saxlamaq mümkün deyil. Hər bir hərəkət ilk təkanı yekcinslikdən alır, sonra şaxələnir, variasiyalar yaradır. Diktatura istibdada qarşı bir addım irəlidir. O öz amansızlığı ilə istibdadı xatırladır. Ancaq istibdada hərəkət verən şey — subyektiv cəhətdən kütbeyinlik, zəiflik, nəfs və şıltaqlıqdırsa, diktaturanı idrak və qüdrət müşayiət edir. İstibdad hazır dünyanı çapqın vəziyyətinə gətirərək, viran qoyan şər mücəssəməsinə çevrilir. Diktatura, öz üslubunda olsa da, yaradıcılığa xidmət göstərir… İctimai sistemlərin ən pisi — cılız demokratiyadır”. Yanardağın indiyədək çox yazılarını oxumuşam. Onların yaxşı cəhətləri barədə sözcüyümü yazmışam. Pisi odur ki, Sabir həyatın gözəlliklərindən yazmır. O, Taqordan uzaq, Mirzə Əli Möcüz yox, Mirzə Ələkbər Sabirə yaxındır və Taqorla Möcüz arasındadır; daha doğrusu Möcüzlə Sabir arasındadır. Bilirsiniz, Azərbaycanda bir Möcüz adında da şair olub. (Sabir: Hə, Mirzəli Möcüz daa!). Möcüz dərdi elə gözəl öyür ki, elə bil ki, özünün balasıdı. Dərd şairidir! (Sabir: Sabirçidir dəə o da). (Oxuyur:) Sabir Yanardağ özünün “Aqibət” əsəri haqda deyir: “Bizim əsərimizin məqsədi Ordubadinin fikirləri çərçivəsində istibdad və istilanı izləməkdir. Əsl vəziyyəti ifadə eləyən bədii vəsait əldə yoxdur. Əldə olan vəsaitdən istifadə edərək, nəysə bir şey söylənirsə, həyat təcrübəsi ilə birlikdə nəysə ümumi bir təsəvvürə gəlmək mümkündür”. Bu Sizin fikrinizdir. Sabir: Yəni bədiiyyatda o yoxsa da, həyatda var. Safruh: Mən deyirəm: Məncə, Yanardağ yaradıcılığının başlıca qüsuru fərəhsizlikdir, ondan sonrakı qüsuru — uzunçuluq, təfərrüatçılıqdır; üçüncüsü _________________Milli Kitabxana ________________
375 — dilin arı-duruluğu qayğısına qalmamaqdır. Bunu mən əvvəl elə düşünürdüm. Təfərrüatçılıq-filan, sonra aydın oldu mənə. Onun yaradıcılığında tərəqqi İnsandan ayrılır. Sanki insanın iradəsi xilafına yeriyir, yaranır. Hər halda, burada Tərəqqinin aparıcısı fərdləşmir, simalaşmır. Ona görə alınır fərəhsizlik, işıqsızlıq. Sanki bir tunelə girirsən, ha gedirsən — minlərcə səhifə yol gedirsən ki, bir işıq ucu görəsən. Ancaq o görükmür. Hətta tunel qurtarsa da, işıq ucu görükmür. Ona görə də sorğu yaranır: Bəs bu həyatın gözəlliyi nədədir, nədəndir? Yoxmu? Sabir deyir var — Tərəqqi özünə yol açır. Necə, kimlərin əliylə? Bunu da göstər qaranlığı göstərdiyin səbr və genişliklə. Deyirəm bunu da göstər — işıq hardadır... Bir oxucu kimi dəə.
kitabda yarımçıq qalıb. Gələcək əsərin özü … Giriş hələ bilinmir 10 cild olacaq, 20 cild olacaq?.. Əsərin özü, belə getməynən, yəqin 150-200 kitab olacaq. (Safruh gülür). Safruh: Yenə deyirsiniz: “Xalq Xeyirə nisbətən Şəri, Həqiqətə nisbətən Yalanı və b.k. daha asanlıqla həzm edir”. İndi mən deyirəm: Bunun nyiəsi açılmalıydı. Mən bunu “Aqibət”in 112-ci səhifəsinə aid olmaqla 111-cinin dalına yazmışam. Burada bir də xırdalayıram. Xalq — təbiətə bənzər bir varlıqdır. Ona iradə xas deyil. Həqiqət və Xeyir isə iradə əməlləridir. Şərə, Yalana dirsək göstərmək də eləcə — iradə əməlidir. Xırda-xuruş dirənişlər təbiətdə də olur və onlar iradə əməli yox, fəhm əməlidir, ya da fiziki tərpənişdir. Bunların əsasında mən bir Haray yazmışam, orda Sizin bax bu sözünüzdən başlanğıc götürmüşəm. Sabir Yanardağ belə deyir, onun niyəsini açmaq. Hər halda, mən öz sözümü orda yazmışam. Sonra. Yenə Sabir müəllim deyir: “Dünyadan çoxdan köçmüş Femistoklu təqdir etmək, onun üçün göz yaşı tökmək asandır. Bunun özündə belə, istibdadın özünə övliyalardan zireh çəkmək cəhdi var”. Aristofanın “Atlılar” əsəri ilə bağlı yada salınır. Hə, yenə qabağa gedək. Sabir müəllim deyir: “Həyasız və özünü suçlu bilmək — baş- tutmaz əhvalatdır”. Bir də mən fikir verib görmüşəm ki, qanmaz adam heç vaxt demir ki, mən səhv eləmişəm. Çox belə qəribədir! O elə bilir ki, qanmaz elə bilir ki, o səhv eləyə bilməz. Ona görə də qanmazla üz-üzə gələndə qalırsan məəttəl! Gülləni ya gərək öz başına vurasan, ya onun (Gülürlər). Deyir ki, bağışla, bilmədim, necə ola bilər həm qanmaz olasan, həm səhv eləyəsən?! Mənim belə bir deyimim də var. (Sabir əlavə eləyir Mirzə Cəlilin ünlü sözünü: “Necəsən qanmayam, atan yansın!” (Yenə gülüşürlər).
şəhər”ində istibdad mənzərələrini araşdırarkən yazır: “Bütün bu uyğun gələnlər silsiləsinin müəyyən bir ortaq kökü olmalıdır.” Bir var eradan öncədə Aristofan, V əsrdir, neçənci əsrdir — mən bilmirəm. Sabir: Eradan əvvəl V əsr. Yüklə 2,84 Mb. Dostları ilə paylaş:
|