Nəsrin SÜleymanli
Yüklə 2,28 Mb. Pdf görüntüsü
|
137 obyektivlik görüntüsü gətirmək üçün erməni ideoloqları Dağlıq Qarabağ- da erməni əhalisinin say tərkibi haqqında müxtəlif rəqəmlər də təqdim edirlər. Erməni millətçiliyinin öncüllərindən olan Z.Balayanın ―Ocaq‖ kitabında qeyd olunur ki, XIX əsrin əvvəllərində Qarabağın dağlıq hissə- sinin əhalisinin 98 faizini, 1913-cü ildə isə bu əhalinin 96 faizini ermə- nilər təşkil edirdilər (56). Digər erməni ideoloqları da buna oxşar iddialar irəli sürürlər. Məsələn, Q.Ayvazyan adlı birisi ―Sovetski Karabax‖ qəze- tinin 15 mart 1988-ci il tarixli nömrəsində Dağlıq Qarabağ ərazisində 1920-ci ildə əhalinin 95 faizinin ermənilər olduğunu yazırdı. Karen Xa- çaturov adlı birisi isə 1959-cu ildə Dağlıq Qarabağda erməni əhalisinin 84,9 faiz olduğunu və 1979-cu ilə qədər onun azalaraq 75,9 faizə endiyi- ni, vilayətdəki azərbaycanlı əhalinin sayının isə 20 il ərzində 13,8 faiz- dən 22,9 faizə qalxdığını qeyd edirdi (57). Nəzərə almaq lazımdır ki, erməni ideoloqlarının irəli sürdüyü bu rə- qəmlərin heç biri lazımi faktlara əsaslanmır və onların xəyallarının məh- suludur. Azərbaycan mütəxəssisləri mövcud olan statistik məlumatları araşdıraraq konkret faktlar əsasında müəyyənləşdirmişlər ki, XIX əsrdə və XX əsrin əvvəllərində Qarabağın dağlıq hissəsində yaşayan əhalinin erməni tərkibi ən yaxşı halda 79 faizdən artıq olmamışdı (58). Karen Xaçaturovun 20 il ərzində Dağlıq Qarabağda yaşayan əhalinin tərkibində ermənilərin faizinin azalması və azərbaycanlıların faizinin art- masına gəlincə isə bu artımda xüsusi bir sıçrayış yoxdur. Mövcud olan statistikanı, o cümlədən DQMV-nin yaradılmasının 50 illiyi haqqında Xankəndində buraxılmış statistikanı nəzərə almaqla görmək mümkündür ki, Dağlıq Qarabağda azərbaycanlı əhalinin sayının artması təbii artım- dır. Müqayisə olunan illər ərzində vilayətin erməni əhalisi də müəyyən artıma malik idi (59). Mövcud olan faktlar onu deməyə əsas verir ki, sovet hakimiyyəti illə- rində Bakıda İrəvandan fərqli olaraq erməni əhalisi heç bir təzyiqə məruz qalmamış və onların say tərkibində ciddi dəyişiklik baş verməmişdi. Er- mənistanın paytaxtı İrəvanda və bütün Ermənistan ərazisində isə azər- baycanlılar ən sərt sıxışdırmalara məruz qalır və müxtəlif bəhanələrlə on- lar Ermənistandan təmizlənirdi. Azərbaycan əhalisinin Ermənistan ərazi- sində kütləvi təzyiqlərə məruz qalmasını vaxtilə SSRİ rəbərləri də etiraf etmişdi. Bu baxımdan SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 18 iyul 1988-ci il tarixli iclasında M.Qorbaçovun erməni deputatı, akademik S.Ambar- sumyanla olan mükaliməsi maraq kəsb edir. XX əsrin əvvəlində İrəvanda nə qədər azərbaycanlı əhalinin yaşamasını soruşanda, akademik Ambar- 138 sumyan susmağa üstünlük verdi. M.Qorbaçov həmin vaxt İrəvandakı əhalinin 43 faizini azərbaycanlılar təşkil etdiyini bildirdi. Dağlıq Qara- bağ münaqişəsinin başlaması ərəfəsində isə İrəvanda cəmi bir faiz azər- baycanlı əhalinin qaldığını Ambarsumyan özü də təsdiq etdi (60). Statistik rəqəmlər isə belə idi: 1897-ci ildə Bakıda erməni əhalisi ümumi əhalinin 17,1, 1926-cı ildə 18, 1959-cu ildə 17,2, 1979-cu ildə 14,1 faizini təşkil etmişdi. İrəvandakı vəziyyət isə belə idi: 1897-ci ildə azərbaycanlılar şəhər əhalisinin 42,8, 1926-cı ildə 7,8, 1959-cu ildə 0,6, 1979-cu ildə isə 0,2 faizini təşkil edirdi (61). Bu rəqəmlər milli dözümsüzlüyün hansı respublikada daha güclü ol- duğunu nümayiş etdirir. Bütün bunlar bir daha onu sübut edir ki, Azər- baycanda antierməni millətçiliyinin qızışdırılmasının Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin başlanmasına səbəb olması barədə erməni iddiaları sər- səm bəyanatdan başqa bir şey deyildir. c). Dağlıq Qarabağın sosial-iqtisadi “geriliyi” və erməni separa- tizmi. Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin başlanmasının səbəblərindən birini də erməni millətçiləri Dağlıq Qarabağ ermənilərinin sosial-iqtisadi ba- xımdan çətin vəziyyətdə olması ilə əlaqələndirirdilər. Bu tezis daha çox münaqişənin ilkin dövrünə aiddir və erməni millətçiləri tərəfindən təşkil olunan mitinqlərdə onun səsləndirilməsi çox tez-tez baş verirdi. Erməni informasiya-təbliğat maşını da məlumatsız auditoriyaya çatdırmağa çalı- şırdı ki, Azərbaycan SSR rəhbərliyi Dağlıq Qarabağ ermənilərini həm də iqtisadi təzyiqlərə məruz qoyur və bunun nəticəsi kimi Dağlıq Qarabağ erməniləri Azərbaycanın əsas əhalisi ilə müqayisədə daha kasıb yaşayır- lar. Vilayət erməniləri də öz yaşayış səviyyələrindən razı olmadıqları üçün ―milli azadlıq‖ hərəkatına qoşulublar. Başqa sözlə, erməni informa- siya-təbliğat maşını belə bir görüntü yaratmağa çalışırdı ki, Dağlıq Qara- bağ ermənilərinin dövlət əleyhinə mitinqlərə başlamasının səbəblərindən biri də sosial-iqtisadi vəziyyətin yaxşılaşdırılması tələbi idi. Qeyd etmək lazımdır ki, Dağlıq Qarabağın sosial-iqtisadi geriliyi haq- qında irəli sürülən erməni şüarlarının əsassızlığı çox tezliklə aydın oldu. Dağlıq Qarabağ münaqişəsi haqqında yazan bir sıra qeyri-azərbaycanlı müəlliflər də Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin ilkin mərhələsində erməni millətçilərinin iqtisadi xarakterli şüarlarla çıxış etdiklərini və belə şüarla- rın sadəcə bəhanə olduğunu təsdiq edirdilər (62). Əslində, istər bu müəl- liflərə, istərsə də tarixi şəraitə reallıqla yanaşan insanlara yaxşı məlum idi ki, XX əsrin 80-ci illəri SSRİ-də iqtisadi böhranın gücləndiyi dövr idi, ölkə əhalisinin iqtisadi baxımdan bütün ehtiyaclarının ödəndiyini Yüklə 2,28 Mb. Dostları ilə paylaş:
|