Orxan pamuk
Yüklə 4,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 56. MƏNƏ LEYLƏK DEYİRLƏR
706 «Niyə əniĢtəmin kitabı üçün çəkdiyin bu ölüm rəsmini ona da çəkdin?» «Məddahın istədiyi kimi, elə-belə rəsmdi. Amma ƏniĢtənin kitabına çəkən təki hazırlaĢmayıb, çox cəld, əlimin istədiyi sayaq çəkdim. O birilər də beləcə, bəlkə də lağlağı üçün o gizli kitabdan ötrü nəqĢ elədiklərinin daha kobudunu, daha adisini məddahdan ötrü çəkdilər». «Atı kim çəkmiĢdi?» – soruĢdum. «Burun dəliyi kəsik atı». Lampanı yaxınlaĢdırıb ata heyranlıqla tamaĢa elədik. ƏniĢtəsinin kitabına çəkilmiĢ ata oxĢayırdı, amma daha sürətli, daha təmənnasız, daha ucuz zövq üçün çəkilmiĢdi. Sanki bir nəfər nəqqaĢa daha az pul verib, tələsdirməklə qalmamıĢ, onu daha kobud, deyəsən, elə bu səbəbdən də daha çox yaĢarı at çəkməyə məcbur eləmiĢdi. «Bu atı kimin çəkdiyini ən yaxĢı Leylək bilər», – dedim. «Özünü bəyənən səfeh nəqqaş dedi-qodu eşitmədən yaşaya bilmədiyinə görə o, hər axĢam qəhvəxanaya gedir. Bu atı Leyləyin çəkdiyinə əminəm».
707
56. MƏNƏ LEYLƏK DEYİRLƏR
Kəpənəklə Qara gecəyarısı gəldilər, rəsmləri bir-bir yerə düzdülər, hansı rəsmi kimin çəkdiyini deməyimi tələb elədilər. UĢaq vaxtlarımızda «papaq kimindi» oynayırdıq: ona oxĢayırdı. Kağızlara xocanın, sipahinin, qadının, cəlladın, dəftərdarın və katibin külahları, papaqları çəkilir, arxası üstə çevrilmiĢ baĢqa kağızdakı görünməyən adlarla birləĢdirilməsi tələb olunur. Ġti özümün çəkdiyimi dedim. Hekayəsini hamımız
alçaqcasına öldürülən məddaha danıĢmıĢdıq. Ġzah elədim ki, üzərində lampa iĢığı dalğalanan ölümü xəncərini xirtdəyimə dayayan sevimli Kəpənək çəkib. ġeytanı Zeytunun böyük həvəslə çəkdiyini xatırlayırdım; hekayəsini bəlkə də rəhmətlik özü danıĢıb. Ağacı mən baĢladım, yarpaqlarını qəhvəxanaya girən bütün nəqqaĢlar cızıb. Hekayəsini də biz danıĢdıq. Qırmızı da elədi. Bir kağıza qırmızı rəng damcılayıb: pinti məddah deyirdi ki, bundan lövhə olarmı. Qırmızını yenə də damcılatdıq, sonra bütün nəqqaĢlar təkcə rəsmin bir guĢəsinə qırmızı rəngli bir Ģey çəkməklə
708 qalmadılar, çəkdiklərinin hekayətini danıĢdılar ki, məddahımız bizim üçün söyləsin. Yadıma saldım, bu gözəl atı (afərin ona) Zeytun, kədərli qadını da Kəpənək çəkdi». Bu zaman Kəpənək xəncəri böyrümdən araladı, gözəl qadını özünün çəkdiyini, indi xatırladığını söylədi. Bazardakı pulu hamımız, iki dərviĢi də, təbii ki, nəslən qələndəri dərviĢi olan Zeytun çəkib; bunların məzhəbi dilənçiliyə və gözəl oğlanları becərməyə əsaslanır ki, Ģeyxləri Evhad- üd-Din Kirmani iki yüz əlli il əvvəl bununla bağlı kitab yazıb, Allahın camalını gözəl üzlülərdə gördüyünü Ģeirlə söyləyib. Ustad nəqqaĢ qardaĢlarım, evimiz belə dağınıq vəziyyətdə olduğuna görə çox üzr istəyirəm, hazırlıqsız olduğumuzdan sizə nə ətirli qəhvə verə bildim, nə də dadlı turunc çıxara bildim, çünki arvad iç otaqda yatır. Deyirdi ki, həvəslə açıb, dibinə qədər axtardıqları səbətlərdə, sandıqların dibindəki çuxa parçaların, belbağıların, hind ipəyindən və tülbənddən yaylıq kəmərlərin, Əcəm basmalarının, dolamaların arasında, xalıların, döĢəkcələrin altında, cürbəcür kitab üçün hazırladığım səhifələrdə, cildli
kitablarda axtardıqlarını tapa bilməyəndə səs-küylə yan otağa keçməsinlər deyə əlimi qana bulamağa məcbur olmayım.
709 Amma yenə də etiraf eləyirəm ki, onlardan çox qorxan kimi davranmaqdan həzz alırdım: nəqqaĢın bacarığı həm indiki anın gözəlliyinə həddən artıq diqqət kəsilib, hər Ģeyi bütün təfərrüatlarıyla ciddi qəbul eləməyə, həm də özünü həddən artıq ciddi qəbul eləyən bu aləmlə əhatə eləməyə, bir addım geri çəkilib güzgüyə baxan kimi zarafatın məsafə və mərifətini qoymağa əsaslanır. Beləcə, suallarının cavabında ərzurumilərin basqını vaxtı əksər axĢamlardakı kimi qəhvəxanada tünlük olduğunu, içəridə mənimlə Zeytun, xətkeĢçi Nəsir, xəttat Camal, iki gənc kalfa nəqqaĢ, bu məqamda onlarla oturub-duran gənc xəttatlar və gözəllər gözəli Ģəyird Rəhmi, baĢqa bəzi gözəl Ģəyirdlər, Ģair, sərxoĢ, əsrarkeĢ, dərviĢ dəstəsindən altı-yeddi adam, qəhvəçini tovladıqlarına görə bu xoĢbəxt, hazırcavab tünlüyə qoĢulmağı bacaran digərləriylə birgə qırx adam olduğunu dedim. Basqın baĢlayanda təlaĢ olduğunu, qəhvəçinin yığdığı ədəbsizliyə həvəsi olan bikar tünlüyün günahkarlıq təlaĢı içində qabaq və arxa qapılardan qaçmağa baĢladığına görə heç kəsin ağlına qəhvəni və qadın qiyafəsindəki bədbəxt ahıl məddahı mərdliklə müdafiə eləmək gəlmədiyini danıĢdım. Bundan kədər duyurdummu? Əlbəttə! Bütün həyatımı səmimiyyətlə naxıĢa həsr eləmiĢ mən
Yüklə 4,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|