Orxan pamuk
Yüklə 4,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
702 EĢitdiklərimdən qorxmadım: çünki Leyləyin aradan çıxması Ustad Osmanın ölümündən sonra – Allah
demək idi. narahat eləyən Ģey bütün bu danıĢıqlarının həqiqətə çevrilə biləcəyi yox, baĢ tutmaması ehtimalıydı. Hekayənin sözləri arasında hiss elədiyim boĢluq o demək idi ki, Ustad Osman yalnız Leyləyi yox, məni də güdaza verəcəkdi. Ağlagəlməz ehtimal fikirləĢmək yalnız bağrımı yarmırdı, birdən atasız qalmıĢ kimi məni yersizlik- yurdsuzluq dəhĢətinə sürükləyirdi. Bunu hər dəfə yadıma salanda Qaranın xirtdəyini qılıncımın ağzına vermək istədiyimə görə özümü saxladım, bu məsələdə Qarayla da, özümlə də heç mübahisəyə giriĢmədim: ƏniĢtənin kitabı üçün
firəng ustadlarından təsirlənməklə bir neçə süni rəsm çəkmək bizi niyə xain vəziyyətinə salsın? Zərif əfəndinin ölümünün arxasında Leylək və Zeytunun mənə qarĢı hiyləsi olduğu barədə bir daha fikirləĢib qılıncı Qaranın xirtdəyindən çəkdim. «Birgə Zeytunun yanına gedək. Evini alt-üst eləyib axtaraq», – dedim. «Əgər son rəsm ondadısa, heç olmasa artıq kimdən qorxmaq lazım gəldiyini baĢa düĢərik. Onda deyilsə, onu da köməkçi kimi götürüb, Leyləyin evinə basqın elərik».
703 Dedim, mənə inansın, onun xəncəri ikimizə də bəs eləyər. Bir parç cökə çayı belə verə bilmədiyimə görə Qaradan üzr istədim. Qəhvəxana lampasını yerdən götürəndə onu üstünə yıxdığım döĢəkcəyə bir anlığa birgə mənalı baxıĢlarla baxdıq. Əlimdə lampa ona yaxınlaĢıb dedim, xirtdəyinin üstündəki açıq-aĢkar kəsik dostluğumuzun niĢanəsi olacaq. Qaranın azca qanı da axmıĢdı. Küçələrdə ərzurumilərin və onları qovanların gurultusu hələ vardı, amma kimsə bizə toxunmadı. Zeytunun evinə tez çatdıq. Həyət qapısını vurduq, evin qapısını döydük, pəncərə taylarını da səbirsizliklə taqqıldatdıq: kimsə yox idi, o qədər gurultu çıxarmıĢdıq ki, içəridə yatmadığından əmin oldum. Ġkimizin də fikirləĢdiyi Ģeyi Qara dilinə gətirdi: içəri girəkmi? Qaranın xəncərinin küt qırağıyla güc verib qapı kilidinin dəmirini qaldırdım, sonra xəncəri qapının arasına soxub, basıb, qanırıb kilidi qırdıq. Ġçəridən illərlə çökmüĢ nəm, kir və tənhalıq qoxusu gəldi. Lampa iĢığında dağınıq yataq gördük, döĢəkcələrin üstünə necə gəldi atılmıĢ qurĢaqlar, canlıqlar, iki sarıq, köynəklər, nəqĢibəndi Nemətulla əfəndinin farsca-türkcə sözlüyü, baĢlıq, çuxa, qumaĢ və tikiĢ üçün iynə-sap, alma qabıqlarıyla dolu mis qab, çoxlu döĢəkcə, məxmər yataq örtüyü, boyalarını, fırçalarını və nəqqaĢın
704 bütün naxıĢ materialını gördük. Lap piĢtaxtası üzərindəki yazı kağızlarının, diqqətlə kəsilmiĢ təbəqə-təbəqə hind kağızının, nəqĢ edilmiĢ səhifələrin arasına girəcəkdim ki, özümü saxladım. Həm Qara məndən daha həvəsli olduğuna görə, həm də ustad nəqqaĢın özündən daha az bacarıq sahibi olan baĢqa nəqqaĢın əĢyalarına əl vurrmasının heç uğur gətirməyəcəyini bildiyimə görə. Zeytun, güman edildiyi kimi, qabiliyyətli deyil, sadəcə, həvəslidi. Bacarıqsızlığını qədim ustadlara olan heyranlığıyla ört-basdır eləməyə çalıĢır. Ona görə də qədim əfsanələr nəqqaşın
Qara camaĢır səbətlərinin dibinə çatana qədər bütün sandıqları, qutuların içini didik-didik axtaranda mən heç bir Ģeyə əlimi vurmadan Zeytunun Bursa iĢi dəsmallarına, möhkəm ağacdan darağına, kirli hamam məhrəbalarına, gül suyu ĢüĢələrinə, hind basmasından gülünc cansürtənə, yırtıq, ağır və kirli fəracəyə, sınıq-salxaq mis məcməyiyə, aldığı pula görə ucuz və baxımsız əĢyasına və pis xalılarına göz qoyurdum. Zeytun da pintiydi, pulunu gizlədirdi, ya da harasa bir yerə sovururdu. «Əməlli-baĢlı qatil evidi», – sonra ilhamla dedim. «Namaz səccadəsi belə yoxdu». Amma
705 fikrimdəki bu deyildi. FikirləĢdim. «XoĢbəxt olmağı bacarmayan adamın əĢyalarıdı...» – dedim. Amma ağlımın bir tərəfiylə bədbəxtliyin, Ģeytanla yaxınlığın nəqĢə fayda verəcəyini də kədərlə sezirdim. Qara dilləndi:
sandığın dibindən çıxardığı qalın Səmərqəndi kağıza çəkilib, arxası qalın kağızlarla qalınlaĢdırılmıĢ bədii rəsmi qarĢıma qoydu. Düz Xorasandan, yer altından çıxıb gəlmiĢ sevimli Ģeytan gördük, ağac, gözəl qadın, it və mənim çəkdiyim ölümün rəsmini gördük. Bunlar öldürülən məddahın hər axĢam iyrənc bir hekayə danıĢanda divardan asdığı rəsmlər idi. Qara soruĢduğuna görə ölüm rəsmini göstərdim. «ƏniĢtəmin kitabında da eyni rəsmlər var», – dedi. «Hər axĢam divardan asılacaq rəsmi nəqqaĢlara çəkdirməyin daha ağıllı olduğunu məddah da, qəhvəçi də baĢa düĢmüĢdü. Biz nəqqaĢlara qalın kağızda tələm-tələsik rəsm çəkdirir, hekayəsini, nəqqaĢ zarafatlarını bir az bizdən soruĢur, bir az da uydurub dərhal söyləyirdi».
Yüklə 4,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|