Pol is düRÜstlüYÜ haqqin da vəSAİT

3.1.2. 
Daha geni
ş mühitin analizi  
Əhatə edilən mühitin analizi polis təşkilatının üzləşdiyi problemləri başa düşmək üçün 
t
ələb olunur. Imkanlar, təhlükələr və gözləntilər aydınlaşdırılmalı və strategiya vasitəsilə 
cavablan
dırılmalıdır. Aşağıda, əhatə edən mühiti analiz etmək üçün mövcud olan bir neçə 
meto
dun qısa təsvirinə baxın. 
 
C
ədvəl 1: Təşkilatı əhatə edən mühiti analiz edən mümkün metodlar 
 
Ba
xılmalı mühiti müəyyən  etməli 
 
Polis xidm
ətinə edilən kənar təsirlə-
rin x
əritəsini çəkməli (güc- sahə anali-
zi)). 
 
Mühitd
əki ölçülməli olan qeyri-mü-
əyyənlik dərəcəsini qiymətləndirməli 
(mür
əkkəblik və gövrəkliyə görə)  
Mühitd
ə dəyişikliyə uyqunlaşmaq-
dan ötrü d
əyişiklik üçün nə gədər vaxt 
t
ələb olunduğnu qiymətləndirməli  
Mühitin müxt
əlif bölmələrini qiy-
m
ətləndirməli 
Siyasi,iqtisadi,sosial,texnoloji v
ə hü-
quqi analizl
ər  etməli(SISTH). SISTH 
metodu, 
əhatə edən mühitin bölmələrin-
d
ə əsas cərəyanları  aydınlaşdırır və im-
kanlar v
ə təhlükələr baxımından təşkilat 
üçün onla
rın nəticələrini təşvir etməklə 
m
əşğul olur. 
 
Polis xidm
ətində  məlumatları  toplamaq  və  analiz  etmək  kəşfiyyatın  işidir.  Müxtəlif 
m
ənbələrdən,məsələn,  hesabatlardan,cinayət statistikalarından,  zərər cəkənlərin sorğula-
rından və vətəndaş qruplarından(citizen focus groups)toplanmış məlumatlar,polisin üzlə-
şəcəyi tendensiyaları,riskləri  və  imkanları  aydınlaşdırmaq  və  başa  düsmək üçün 
qiym
ətlidir.  
 
C
ədvəl 2: SISTH cədvəl analizi 
Əsas amillər 
Əsas  tendensiya-
lar 
Imkanlar 
T
əhlükələr 
Siyasi 
 
 
 
Iqtisadi 
 
 
 
Sosial 
 
 
 
Texnoloji 
 
 
 
Hüquqi 
 
 
 
 
Cinay
ət anaizi polis fəaliyyətinin mühüm hissəsidir. Onu yaxşi etmək üçün,cəmiyyət-
d
ə gedən daha geniş cərəyanları analiz etmək lazımdır. Bu cərəyanlar aşağıda Haşiyə1-də 
107 

---

xarakteriz
ə olunur.Sonra polis xidməti  bu cərəyanların təşkilata  gətirdiyi nəticələri ana-
liz etm
əli olacaq.  
 
Ha
şiyə 1: Cinayətgarliqda baş verən bir sıra əsas cərəyanlar  

 
Müt
əşəkkil cinayətdə  fəaliyyətlərin  artması(onun  “məhsullarının  xətti-
nin”
genişlənməsi”). 

 
Müt
əşəkkil cinayətin beynəlxalq olması. 

 
Yeni  texnologiyalara 
əsaslanan cinayətlərin  yeni  formaları(məsələn, 
kiber cinay
ətgarlıq,iqtisadi və kompyuter firıldaqçılığı) 

 
Şəhər zorakılığının artması. 

 
G
ənclər arasında cinayətin artması. 

 
Terrorçuluq(daxili v
ə beynəlxalq). 

 
Irrasional ad
dımların artması(məsələn,təsadüf güllələmə) 
  
Əhatə olunan mühitin analizi,korrupsiyanı azaltmaq və ya məhv etməyə və həmçinin 
korrupsiya
nın  mümkün risklərinə  qarşı  yönəlməlidir.  Haşiyə2-də  kənar amillərlə  bağlı 
korrupsiya riskl
ərinin ümumi təsviri verilir. Konkret qiymətləndirmə daha da dəqiq olma-
lıdır. 
Ha
şiyə2: Daha geniş mühitdə korrupsiyanın potensial səbəbləri 
Polis sistemind
ə korrupsiya formalarına təsir edə bilən(müsbət və ya mənfi) hansı kə-
nar amill
ər vardır?Əgər biz yuxarıdakı  SISTH  diaqramına isnad  etsək(Cədvəl2),biz bu 
amill
ərin bir qismini aydınlaşdıra bilərik və korrupsiyanın polisə olan təsirini izah edə bi-
l
ərik. 
Siyasi 
Özl
əri üçün və /və ya diğərləri üçün qazanc əldə etməkdən ötrü 
siyas
ətçilər tərəfindən(icra,qanunverici,siyasi partiyalar)polisə təz-
yiq. 
Iqtisadi 
Iqtisadi qruplar  v
ə ya lobbiçilər tərəfindən qazanc əldə etmək 
üçün t
əzyiq.Iqtisadi vəziyyətlərlə  bağlı  korrupsiya,  ictimaiyyətin 
nümay
əndələrindən polisin rüşvət alması ilə nəticələnir.  
Sosial 
C
əmiyyətin ümumi dəyərləri rəsmi təsisatlarda korrupsiyaya 
qar
şı müəyyən mənada ciddi deyil. 
Texnoloji 
Mü
əyyən korrupsiyanın inkişafı üçün sistemlər və inkişaf daha 
uy
ğun mühit yaradar  
Hüquqi 
Hüquqi “
boşluqlar”. Müəyyən pozuntulara qarşı hüquqi yanaş-
ma polis
ə  qanunu icra etməyə  imkan verməyə  bilər.  Hüquq sis-
temind
ə korrupsiya polis üçün nəticələrə gətirər. 
 
108 

---

3.2.  Strategiya
53
  
3.2.1. 
Strateji ida
rəetmə  
Polisin probleml
əri həll etmək yolları və mühitin təklif etdiyi imkanlardan lazımi su-
r
ətdə faydalanmaq yolları,hansı strukturlardan və resurslardan istifadə yolları strategiyada 
əks olunur.Strategiya planlaşdırması prosesi qısa olaraq aşağıda Haşiyə3-də təsvir olunur. 
Ha
şiyə3: Qərar qəbul etmə zamanı strateji planlaşdırma 
Strateji plan
laşdırma qərar qəbul etmənin birinci ayrılmaz hissəsidir.Planlaşdırma əsa-
s
ən cari vəziyyətin başa düşülməsində(problemlə) və polis işçisinin(qərar qəbul edən) im-
ka
nında olan bir  sıra seçimlərin(alternativlər  və  fəaliyyət kursları)genişləndirilməsində 
maraq
lıdır. Planlaşdırma informasiya təmin etmək məqsədi daşıyır(plan),qərar qəbul etmə 
is
ə bu informasiyadan istifadə edib problemləri həll etmək və ya seçimlər etmək məqsədi 
da
şıyır
54
. 
 
Strategiya bir çox mühüm suallara cavab verm
əyə imkan verir.  

 
Polis xidm
əti hansı “işin”içindədir  və nəyə görə? (Fəaliyyətlərin məqsə-
di,missiya) 

 
Polis xidm
ətinin işi nədən ibarət olmalıdır (Strateji seçimlər) 

 
Polis xidm
əti öz məqsədlərinə necə nail olur?(resursları əldə etmək və is-
tifad
ə  etmək).Risklər aydınlaşdırılmalı  və  onları  azaltmaq üçün tədbirlər görül-
m
əli. 
Strategiya
nı açıqlayan zaman bir uğurlu amil uclar arasındakı əlaqədir(məqsədlərə nail 
olunma
sı),yollar (məqsədlərə nail olmaq üçün istifadə olunan metodlar) və vasitələr(məq-
s
ədlərə nail olmaq üçün vasitələr).Məsələn, əgər  kifayət qədər resurslar yoxdursa(vasitə-
l
ər), məqsədlər aşağı səviyyədə qoyulacaq və ya metodlar isə daha məhsuldar ediləcək.  
Strateji idar
əetmə Şəkil 2 –də təsvir olunur  və o analizlər,seçimlər və inkişaf arasında 
qar
şılıqlı əlaqəni göstərir. 
 
 
 
 
 
109 

---