Qulam Sadiq, Saday Quluyev s 15 1937-ci ilin represiya qurbanı
Yüklə 2,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
------------- БЮЙЦК ЮVLИYA - АЬА MИRBAЬЫR аьа ------------ 123 olmasaydı, bu kəndlərin hamısı məhv olacaqdı. Mən fəxr edirəm ki, atam Eynal da Аğа Mirbаğır аğаnın könüllülər dəstəsində torpağımızı ermənilərdən qoruyanlardan biri olub. ŞƏRQİYYƏ MƏCİD QIZI SƏFƏROVА 1928-ci il təvəllüdlü. Salyan rayonu, Ərəbqardaşbəyli kənd sakini. Ermənilər məğlub oldulаr Mənim atam Аğа Mirbаğır аğа ilə çox yaxın bir adam olub. 1918-ci ildə atamın təxminən 18-20 yaşı olanda ermənilərin hücumu vaxtı rayonu düşmənlərdən qorumaq üçün Аğа Mirəşrəf аğа və Аğа Mirbаğır аğаnın könüllülər dəstəsinə qoşulanlardan bəlkə elə birincilərdən biri də atam olub. Atam danışırdı ki, Аğа Mirbаğır аğаnın məsləhəti ilə vuruşdan qabaq qadınları, uşaqları, yaşlı adamları yaşayış yerindən xeyli uzağa apardıq. Təxminən 5-6 kilometr kənarda yerləşdirdik ki, birdən düşmənlər top atsalar onlara ziyan dəyməsin. Özümüz isə vaxtı ilə olduğumuz Ərəbbəbirxanlı kəndinə, Kür çayının sahilinə gəldik. Məlumat üçün bildirirəm ki, həmin Ərəbbəbixanlı kəndindən indi təkcə məscid qalmışdır. Atamgil Аğа Mirbаğır аğаnın rəhbərliyi ilə iki gün həmin ərazidə ermənilərlə vuruşublar. Аğа Mirbаğır аğаnın məsləhəti ilə atam Kürün qırağındakı söyüd ağacına çıxıb həm müşahidə aparırmış, həm də vuruşurmuş. Atam danışırdı ki, Аğа Mirbаğır аğа olmasaydı, ermənilər bütün kəndin əhalisini qıracaqdılar. Ancaq Аğа Mirbаğır аğаnın xalqı öz ardınca aparması sayəsində düşmənə qələbə çaldıq. ------------- БЮЙЦК ЮVLИYA - АЬА MИRBAЬЫR аьа ------------ 124 ADİLƏ HİLАL QIZ XАNMİRZƏYEVА 1925 ci il təvəllüdlü. Salyan şəhər sakini. Ağаnı şərləyənlər elə özümüzkülər olub Mənim atam Məmmədli Hilal ixtisasca dərzi olmasına baxmayaraq çox geniş məlumatlı, böyük dünya görüşünə malik olan gözüaçıq bir şəxs olub. Rayonda böyük hörmət və nüfuz sahibi olması onun başına bəla oldu. 1937-ci il avqustun 7-də biz kənddəki bağımızda olanda eşitdik ki, Molla Gülhəsəni, atamı, Аğа Mirbаğır аğаnı, Kəblei Soltanı, saqqal Ağabalanı və Absalamı gecə həbs ediblər. İndi Salyan polis şöbəsinin önündəki bağın yerində o vaxt qazamat idi. Həbs olunаnlаrı oradа sаxlаyırdılаr. Аğа Mirbаğır аğаnın qızı Mirməsmə və anam Xədicə hər gün qazamata su, yemək aparırdılar. Mənim o vaxtlar 12 yaşım olmasına baxmayaraq, hər gün anamgillə birgə gedib gəlirdim. Tutulanları 10-15 gün qazamatda saxladıqdan sonra, onları indiki Qüdrət Səmədov küçəsi ilə Təbriz Xəlilbəyli küçəsinin kəsişdiyi yerdə olan artıq sökülmüş türməyə apardılar. Аğа Mirbаğır аğаnın arvadı Mirbəyim, Аğa tutulan vaxt qorxduğu üçün ağır xəstə yatdığından qızı Mirməsmə anamla gündəlik əlaqə saxlayırdı və təklif edirdi ki tutulanların buraxdırılması üçün Bakıya məktub yazaq. Türmə ikimərtəbə idi. Atamla, Аğа Mirbаğır аğа birinci mərtəbədə olduqlarından küçə tərəfdəki pəncərədən özlərini görməsək də, səslərini eşidər və imkan olanda 1-2 kəlmə söz deyə bilərdik. Anam milis işçisi olan qonşumuz Zeynalаbdin vasitəsi ilə bəzi xəbərləri də atama və Аğа Mirbаğır аğаya çatdırardı. Atamı 1937-ci ildə, Аğа Mirbаğır аğа ilə birgə tutmuşdular. Türmə dediyim kimi ikimərtəbə idi. Küçə tərəfdən ikinci mərtəbə açıq-aydın görünürdü. Nədənsə türmənin ayaq yolusu ikinci mərtəbədə idi. Dustaqları ayaq yoluna aparanda atam ikinci mərtəbədən anama dedi: - Xədicə, əvvəlin özün ------------- БЮЙЦК ЮVLИYA - АЬА MИRBAЬЫR аьа ------------ 125 görmüsən, yəni əvvəl də tutulmuşam, Allah kərimdi, uşaqlardan muğayat ol: - Hamının gözünün qabağında ayaq yoluna getmək, belə hörmətli adamlar üçün böyük xəcalət idi. Atamı və Аğа Mirbаğır аğаnı qazamatdan türməyə, türmədən qazamata aparırdılar. Ola bilsin ki, müstəntiqlər onları danışdırırdılar. Həmin ərəfədə evimizi, atamın dükanlarını möhürləmişdilər. Atamla eyni gündə, yəni 1937-ci il avqustun 7-də tutulan Molla Gülhəsənin, Аğа Mirbаğır аğаnın, Kəblə Soltanın Saqqal Ağabalanın, muhаsib Hilalın və dəllək Hilalın da evlərini möhürləmiş, əmlaklarını əllərindən almışdılar. Həmin şəxslərin tutulmasında, evlərinin möhürlənməsində türmədə onlara nəzarət edilməsində Salyan milis işçilərindən Zeynalabdin, Əliabbas, İlyas iştirak edirdilər. Tutulanları avqustun axırında gəmi ilə harasa apardılar və 3 gündən sonra gətirib, sonra Bakıya apardılar. Sentyabrın ilk günlərində anam və Аğа Mirbаğır аğаnın qızı tutulanlarla görüşmək üçün Bakıya gedıb ərizə verəndə isə qəti olaraq bildirmişdilər ki, həmin adamları daha axtarmayın, onlar yoxdular. Eyni zamanda bildirmişdilər ki, onların tutulmasında milisin günahı yoxdur. Nə ediblərsə, nə məlumat veriblərsə, onları tanıyan yerliləri ediblər. Anam və Аğа Mirbаğır аğаnın qızı bizim savadlı bir əmimiz oğlu var idi, onunla görüşüb məsləhət almaq istədilər ki, necə yəni bu adamları daha axtarmayın. Bu, nə deməkdir? Əmim oğlu da onlara demişdi ki, tutulanların güllələnməsi əmri verilib: - Daha onları axtarmayın. Sonradan öyrəndik ki, tutulanların üzünə duran Qulam, İsrafil, Yunus və bu gün övladı ilə qohum olduğunuz bir şəxs olub. Atam həbs olunanda 54 yaşı var idi. Аğа Mirbаğır аğа isə ondan xeyli yaşlı idi. Sonralar da onlar barədə hec bir məlumat əldə edə bilmədik. Yüklə 2,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|