Qulu məHƏRRƏMLİ

 

 

eyni qayıdış    əmsahna    malikdirsə,    düşən 

işıqdan    əsas    işıqlanma 

göstəricisi kimi faydalanmaq mümkündür. 

      DÜZGÜN NİTQ (standard speech) - normativ   

qrammatika, 

leksikologiya, orfoepiya və məntiqin    tələblərinə   

müvafiq şəkildə 

qurulmuş nitq. D.n. bu tələblərə cavab verən 

nitqdir: ədəbi tələffüz, 

sözlərin düzgün seçilməsi, qrammatik dəqiqlik, 

məntiqlik. Əslində, 

D.n. nitq normalanna uyğun danışıqdır. D.n. heç 

də yaxşı nitq 

demək deyildir. Bunlar iki müxtəlif anlayışlardrr. 

Yaxşı    nitq daha 

geniş    anlayış    olub, həm də D.n.    anlayışını 

əhatə    edir. Düzgünlük 

yaxşı    nitqin ancaq bir    cəhəti ola bilər. 

Düzgünlük nitqdə təzahür 

edən ədəbi norma deməkdir. 

      DÜZÜM (agenda setting) - mozaika tipli 

verilişlərdə, xüsusən 

informasiya      proqramlannda        materialların     

(vizual,      şifahi) 

aktuallığına,    ictimai əhəmiyyətinə, məna 

bağlılığına    görə    ardıcıl 

düzülməsi.    Hansı materialdan sonra hansınm 

verilməsinin    işarəvi 

(semiotik) əhəmiyyəti vardır. TVR-də D.-ü 

qəzetdəki səhifələmə ilə 

müqayisə etmək olar. 

      DÜZ VƏ    ƏKS    HƏRƏKƏT    ZAMANI 

(direct/return time) - 

---

 

 

təsviri    açan    elementin,    sətrin    əvvəlindən   

sonunadək hərəkəti 

açmanın d ü z     h ə r ə k ə t i ,  buna sərf edilən vaxt 

isə d ü z     h ə -  

r ə k ə t     z a m a n ı     adlanır. Açan elementin 

əwəlki    sətrin 

sonundan növbəti sətrin əwəlinə    qayıdışı    ə k s    

h ə r ə k ə t ,  bu 

yerdəyişməyə sərf olunan vaxt isə    ə k s    

h ə r ə k ə t     z a m a n ı  

adlanır. 

---

 

139 

E 

      EFFEKT (effect)    - 1) səmərəli və təsirli 

nəticə; 2) hər hansı 

hərəkətin, fəaliyyətin    müsbət, səmərəli nəticəsi; 

3) TV-də    montaj 

prosesində    xüsusi qurğuların    köməyi    ilə   

kadrı    mənalandırma 

elementi. 

      EFFEKT    GENERATORU      (effects   

generator)    -      montaj 

prosesində videoeffektlər    (sıxışdırma, həndəsi 

fiqurlar, hərlənmə və 

s.) yaratmaq üçün istifadə olunan xüsusi elektron 

qurğu. 

      EFFEKT MAŞINI (effects machine)    - montaj 

zamanı    kadrda 

xüsusi effektlər (qar, duman, şimşək) və müxtəlif 

keçidlər yaratmaq 

üçün istifadə olunan qurğu. 

      EFFEKT SƏVlYYƏSl (effect level) - təsvirdə 

hər hansı xüsusi 

effektin    görüntü    üzərinə    çıxma    dərəcəsini   

müəyyənləşdirən 

(nizamlayan) tənzimləyici. 

---

 

140 

      EFFEKTİV    MONTAJ    (effective      edit)    - 

tez-tez    bir-birini 

əvəzləyən qısa və çoxsaylı kadrlann montajı. 

Məsələn, yanğm vaxtı 

dəhşətdən əyilmiş üzlər,    alov,    su şırnağı, 

yanğınsöndürən və    s. 

göstərilir. Çəkilən səhnələr qısaldıqca daha güclü 

effekt alınır. 

      EFİR (ether/broadcasting/over-the-air) -    1) 

qədim yunanlann 

təsəwürünə    görə, atmosferin ən yuxan    qatı,   

həm    də Allahlarm 

yerləşdiyi    məskən;      bütün varlığın ilkin maddi   

elementi, əbədi 

hərəkət; 2) dünyanı əhatə edən fəza, 

radiodalğalanmn, TV və radio 

verilişlərinin yayıldığı hava boşluğu. 

gTpFtR (ƏSAS) LENTİ (master band) - montaj və 

ya videoyazı 

vaxtı təsvirin, səsin və musiqinin (hazır verilişin) 

yığıldığı    və efirə 

çıxacaq əsas lent - kaset. 

      EFİR YAYTMI (over-the-air-broadcasting) - 

radio və telesiqnal- 

lann efir məkanından verilməsi E.y. qeyri-efir 

məkanı ilə müqa- 

---

 

141 

yisədə daha ənənəvi forma sayıhr. Qeyri-efir 

məkanı dairəsinə kabel 

TV-si ilə yanaşı, videokaset informasiyası da aid 

edilir. Yayımın bu 

formaları    arasında auditoriya uğrunda kəskin 

rəqabət getsə də, 

analitiklərin fikrincə, istehsalçılann zövq və 

maraqlannın maksimal 

dərəcədə nəzərə alınması bu rəqabətin taleyini həll 

edə bilər. 

      EFİRDƏ MONTAJ (standup editing) - 

əwəlcədən hazırlanmış 

verilişin efirdə göstərilməsi zamanı strukturca 

(montaj baxımmdan) 

və məzmunca dəyişdirilib    montaj edilməsi. 

---

 

142 

      EFİRDƏ REPORTAJ    (standupper) - obyektin, 

yaxud şəxsin 

mümkün görüntü (in vision) hüdudlan daxilində 

kamera qarşısmda 

olduğu hädisə yerindən bilavasitə reportaj. Bu 

terminin sinonimi - 

"kameranıngötürəbiləcəyihədd"mənasınıbildirən 

o n - c a m e r a  

sözüdür. Bu cür reportajların üslubu üçün sərbəst 

təbii danışıq və 

bilavasitə    həmsöhbətə    (dinləyiciyə, tamaşaçıya)   

müraciət    tərzi 

səciyyəvidir fbax Stəndap). 

      EFİRDƏ TEXNİKİ    DAYANMA (technical   

stoppage) -    TV 

yayunının cədvəldə nəzərdə tutulmayan fasiləsi, 

məcburi saxlan- 

ması.    Adətən, TV stansiyasının normal 

fəaliyyətinin pozuntusuna, 

səsüı,    yaxud təsvirin tamamilə yox olmasına   

gətirib çıxaran bu 

qüsura    t e x n i k i     d a y a n m a  deyilir. 

      EFİRƏ    (VİDEOYAZIYA) HAZIRLIQ 

REJİMİ (standby) - 

1) televizor cihazmın uzaqdan    idarəetmə   

cihazından siqnal ala 

biləcək vəziyyətdə saxlanması və videonun da saat 

və proqramlama 

vahidlərinin işə    tam    yararlı    vəziyyətə     

gətirilməsi;    2)    video 

avadanlığın yazıya tam hazır vəziyyəti. 

---