Qulu məHƏRRƏMLİ
Yüklə 1,65 Mb.
|
168
radioda yaranan, sonra isə TV proqramlarında geniş yer tutan dramaturji forma, janr. E.s.-in kompozisiyasının əsasında iştirak edən şəxslərin hissləri və həyatı haqqmda bitmiş hekayətlər formasında epizodlar silsiləsi durur. Seriyanın bütün hissələri üçün əlaqə xətti ümumi mövzudur. E.s.-ın bütün hissələrinin strukturu iştirak edən şəxslər arasında standartlaşdınlmış münaqişələ- rin müəyyən toplusundan ibarət qapalı - formul xarakteri da- jOnr. ESKİZ (scetch/draft/outline) - 1) bir şəklin, rəsmin və ya onun bir hissəsinin, ük qaralaması. Ani çəkilən, sürətlə yerinə yetirilən ilkin rəsmə E. deyilir. Rəssam gördüyü naturanı yadda saxlamaq üçün kağızda müəyyən cizgilər çəkir və burada əşyanm ən vacib əlamətlərini əks etdirir. Sonra bu E.-lərin əsasında əsəri tamamlayır; 2) heykəltəraşlıq əsərinin kiçildilmiş miqyasda hazırlanan ilk nümunəsi, modeli. ESTETİK HİSS (aesthetical feeling (emotion)) - bizi əhatə edən
gerçəkliyihf estetik özünəməxsusluğunun: ictimai münasibətlərdə, insanların davranışmda, incəsənətdə gözəlliyin, ülviliyin qavranıl- ması sayəsində insanda əmələ gələn spesifik həyəcan. Belə gözəllik obyekti hər şey - təbiət və onda baş verən müxtəlif hadisələr, ictimai həyat, insan, onun rəftarı, həmçinin varlığı düzgün və yüksək bədii səviyyədə əks etdirən incəsənət (kino, teatr və s.) və ədəbiyyat əsərləri ola bilər. E.h. ictimai xarakter daşıyır. Estetik tələb və normalar tarixən şərtlənir, müxtəlif olur. Bu, bir tərəfdən həmin hissləri keçirən adamların dünyagörüşü, ümumi inkişaf səviyyəsi, zövqləri, aldıqları tərbiyə, fərdi fərqlərə malik olmalan, digər tərəfdən isə həmin hissləri doğuran obyektlərin hədsiz çoxcəhətliliyi və müxtəlifliyi ilə izah olunur. ESTETİK QAVRAYIŞ (aesthetic(al) perception) - insanın ətrafdakı predmetlərin gözəlliyini (onlann formasmın, rənginin, musiqi səsinin və s.) hiss etmək qabiliyyəti. E.q. hissi qavrayış əsasında müxtəlif predmetlərin insanın görmə və eşitmə üzvlərinə 170
təsir edərkən əsəb sisteminin oyanması, onun beynə verilməsi və orada yeni şəkil alması ilə əşyalarm məkan formalarını, rəngini, səsini və s. əks etdirmək (hiss etmək) qabiliyyəti əsasında inkişaf edir. ESTETİK TƏRBİYƏ (aesthetical trainig) - insanda həyatın və incəsənətin gözəllik və ülviliyini qavramaq, düzgün başa düşmək, pçmətləndirmək və yaratmaq bacanğmın aşılanmasma və təkmilləşdirilməsinə yönəldilmiş tədbirlər sistemi. E.t.-nin məqsədi cəmiyyət üzvlərinin əqli, siyasi, əxlaqi və fiziki cəhətdən hərtərəfli inkişafına kömək etmək, onlarda gözəllik hissini təkmilləşdirmək, gözəllik qanunlan üZrə yaratmaq həvəsi oyatmaqdır. ESTETİK ZÖVQ (aesthetic taste) - insanın təbiət və cəmiyyətin predmet və hadisələrinin estetik xüsusiyyətlərini duymaq, başa "üşmək və qiymətləndirmək qabiliyyəti. E.z. insanın gerçəkliyə, estetik keyfıyyətlərin zənginliyinə, ictimai praktika prosesində gözəllik, eybəcərlik, komiklik, faciəvilik və s. kimi təsəwürlər
mövqeyindən verdiyi qiyməti ifadə edir. Həmin qiymətvermənin predmeti incəsənət əsəri olduqda bu qabiliyyət Estetik zövq adlanır. ESTETİKA (aesthetics) - 1) incəsənət haqqında, bədii yaradıcılıqda, təbiətdə və həyatda gözəllik, gözəl formalar haqqında fəlsəfi nəzəriyyə; 2) bir şəxsin gözəllik kateqoriyası, incəsənət və ya onun hər hansı bir növü haqqındakı görüşləri; 3) hər hansı ekran əsərində (film, veriliş) estetik kateqoriyalann əks etdirilməsi. Məs., E k r a n e s t e t i k a s ı . ESTRADA (stage/platform) - 1) kütlə qarşısmda çıxış edən artistlər üçün tikilən açıq səhnə, taxta meydança; 2) estradada göstərilən, nömrələri tez-tez dəyişən konsertlərdən və s. ibarət kiçik formalı tamaşa. E s t r a d a s ə n ə t i - dram, musiqi, xoreoqrafiya, sirk sənətini birləşdirən səhnə sənəti növüdür. EŞlDİLMƏ HƏDDİ (audibility limit) - insan qulağının qavraya bildiyi ən kiçik səs şiddəti. E.h. yaşdan, şəraitdən, qulağm fizioloji halından və s. asıh olaraq müxtəHfdir. E.h. səs tezliyindən də asılıdır. 172
İnsan qulağının ən yüksək həssaslığı 1-6 khs diapazonundadır. EŞİTMƏ (hearing/ear) - səs dalğalannın qavrayışını təmin edən funksiya. Eşitmə sisteminin və ya eşitmə analizatorunun fəaliyyəti ilə təmin olunur. Təkamül prosesində E. ilk dəfə həşəratlarda əmələ gəlmişdir; bütün onurğalılarda var, məməlilərdə isə daha çox inkişaf etmişdir. E. zamanı səs dalğalan xarici qulaqdan keçib təbil pərdəsi vasitəsilə orta qulaqdakı E. sümüklərinə verilir, E. sümükləri isə qulaqdakı mayeni ehtizaza gətirir. EŞİTMƏ YADDAŞI (ear memory) - səslərin (məs., musiqi) asanlıqla yadda saxlanılması ilə təzahür edən yaddaş. Müvafiq olaraq söz yaddaşı sözlərin, görüntü yaddaşı təsvirin, emosional yaddaş isə ekrandakı emosional vəziyyətlərin asan yadda saxlanılması ilə xarakterizə olunur. ETALON (standard) - örnək, müəyyən edilmiş ölçü vahidinin dəqiq nümunəsi; ideal yaradıcıhq işi; yaxşı, gözəl kino çəkmək, veriliş hazırlamaq nümunəsi, örnəyi. ETİKA (ethics) - 1) əxlaq, tərbiyə və mənəyiyyat haqqında təlim;
Yüklə 1,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|