ŞƏMİstan nəZİRLİ general əLİ AĞA Şixlinski VƏ Sİlahdaşlari hərb tariXİNDƏn araşdirmalar
Yüklə 3,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
Şəmistan Nəzirli 391
– Sona xanım, Tiflis dediniz yadıma atanızın arxivdə saxlanı- lan bir teleqramı düşdü. Onu poruçik Gəray bəy Vəkilov 1901-ci il oktyabrın 7-də ilk qız məktəbinin açılışı münasibətilə Hacı Zeynalabdin Tağıyevə vurub. Atanız Gəray bəy yazır ki, Ünasiyə məktəbinin güşadı günü ilə Sizi təbrik edib, tofiq istəyirəm. – Siz poruçik deyəndə atamın kinayə ilə tez-tez işlətdiyi bir məsəli yadıma düşdü. O, acığı gələn zabitə deyərdi: – Praporşik zabit olsa, toyuq da quş olar. 1926-cı ildə tutulanda onun üzünə nahaqdan duranın rütbəsi praporşik olub. Ömrünün son illərində atam süvari generalı Hü- seyn xan Naxçıvanskini tez-tez xatırlardı. Hüseyn xan Port-Artur döyüşlərində atamın komandiri olmuşdu. Yadımdadır, danışardı ki, 1905-ci ildə yaponlarla döyüşdə Hüseyn xan əmr verdi ki, xəncəri dişimizə alaq, qılıncı sağ əlimizə, tüfəngi isə sol əlimizə. Belə yaraqlanıb hücuma keçdik, yaponlar mövqelərini qoyub qaçdılar. Biz bir güllə belə atmadan cəbhəni aldıq. * * *
Polkovnik Gəray bəy Vəkilovun üç oğlu son illərə kimi sağ idi: Böyükağa (1914-1995), Rüstəm (1916-1998), Fərrux (1921- 1998). Bu sətirlərin müəllifi onların hər üçü ilə görüşüb söhbət etmişdi.
Böyükağa EA-nın Geologiya İnstitutunun laboratoriya rəh- bəri, geologiya-mineralogiya elmləri namizədi, Rüstəm əməkdar mühəndis, Fərrux isə baş ədliyyə polkovniki və fəxri prokuror- luq işçisi idi. 1992-ci ildə görüşlərimizin birində Böyükağa müəllim mənə iki nadir fotoşəkil göstərdi. İlk dəfə gördüyüm bu tarixi şəkillər atmış səkkiz il əvvəl – 1924-cü il noyabrın yeddisində çəkilmişdi. Şəkildə xalqımızın görkəmli oğlu Nəriman Nərimanov və Za- qafqaziya Hərbi Hazırlıq Məktəbinin kursant və zabit heyəti Moskvada təsvir olmuşdu. Böyükağa Vəkilov da həmin kursant- General Əli ağa Şıxlinski və silahdaşları 392
lar arasında olduğuna görə fotoşəklin çəkilmə tarixini mənə nəql etmişdi:
– 1922-ci ilin yazında atam məni Qırmızı kadetlər korpusu məktəbinə oxumağa qoydu. Onda mənim səkkiz yaşım vardı. Həmin məktəbə yeddi yaşından on dörd yaşınadək olan uşaqları götürürdülər. Məktəb beynəlmiləl idi. Orda müxtəlif millətlərdən olan uşaqlar oxuyurdu. Azərbaycanlılar əksəriyyət təşkil edirdi. 1923-cü ildə bizim məktəbin adı dəyişdirilib Zaqafqaziya Prole- tar Hərbi Məktəbi, bir il sonra isə Hərbi Hazırlıq Məktəbi adlan- dırıldı.
Yadımdadır, məktəbin tədris korpusu Bakıda, indiki 1 nöm- rəli orta məktəbdə, yataq korpusu isə indiki Zabitlər evinin bina- sında yerləşirdi. Təlim, siyasi-tərbiyə işləri və mədəni-kütləvi tədbirlər tədris korpusunda keçirilirdi. Bu, Zaqafqaziyada yeni- tipli nümunəvi hərbi məktəb idi. Məktəbimiz 1921-ci ilin oktyab- rında Azərbaycan Xalq Komissarları Sovetinin sədri Nəriman Nərimanovun təşəbbüsü ilə yaradılmışdı. Ona görə də həmişə Nərimanovun diqqət mərkəzində idi. Hələ birinci kursda oxuyanda Nərimanov tərəfindən qəbul edilməyimiz də yaddaşıma həmişəlik həkk olunub. Nəriman Nərimanov bir ata kimi bizimlə xeyli səmimi söhbət etdi. Təhsilimizlə, dolanacağımızla maraqlandı, kefimizi xəbər aldı. O, bizim hər birimizdən dönə-dönə soruşdu ki, məktəbdə nə üçün, hansı məqsəd naminə oxuduğumuzu bilirikmi? Biz də onun bütün suallarına ürəkdən, cəsarətlə cavab verirdik ki, ko- mandir olmaq istəyirik. Bizi ata qayğısı ilə dinləyən Nərimanov şad bir halda “mərhəba, balalarım, sağ olun!” – deyirdi. 1924-cü ildə paradda iştirak etmək üçün məktəbimizin yüz iyirmi altı nəfər kursant və zabit heyətini Moskvaya dəvət etdilər. Noyabrın üçündə yola düşdük. Rostova qədər yük vaqonlarında getdik. Gecikdiyimizə görə bizi ordan sürət qatarında yola saldı- lar. Noyabrın yeddisində səhər Qızıl meydana çatdıq. Bizi Moskvaya aparan komandirlərimizi yaxşı xatırlayıram. Zaqafqaziya Hərbi Hazırlıq Məktəbinin kurs komandiri Həqqi Şəmistan Nəzirli 393
Kəngərlinski, siyasi rəhbər Allahqulu Mehdiyev, məktəbin rəisi Hacıağa İbrahimbəyli, tədris hissəsinin rəisi, atam Gəray bəy Vəkilov və başqaları bizimlə getmişdilər. Qızıl meydandan keçəndə tribunada dövlət rəhbərləri ara- sında dayanan Nəriman Nərimanovu görüb daha gur səslə “Ura!” – deyə qışqırdıq. Rəsmi keçiddən sonra bizim batalyonu tribunanın önündə saxladılar. Dövlət rəhbərləri bizim yanımıza enib salamlaşdılar. Mənim kimi 10-12 yaşlı balaca kursantları səmimiyyətlə dindirir, bəzilərini də atıb-tutur, öpürdülər. Səhərisi bizi SSRİ MİK-in Sədri Nəriman Nərimanov Kreml- dəki klubda qəbul etdi. Xeyli səmimi söhbət edən Nəriman Nərimanovun sevincinin həddi-hüdudu yox idi. O dedi ki, tap- şırıq vermişəm, sizin hər birinizə Xalq Komissarları Sovetinin hesabından iyirmi manat pul ayırsınlar. Bu pul sizə gündəlik xərclik və valideynlərinizə hədiyyə alıb aparmaq üçün verilir. Sonra bizim kursant batalyonu Kremldə yerləşən hərbi ko- man dirlər heyəti məktəbində oldu. Bu görüşlərdən sonra Nəriman Nərimanov, MİK Rəyasət Heyə tinin katibi Avel Yenikidze bizimlə birgə Kremlin həyə- tindəki “Çar zəngi”nin yanında şəkil çəkdirdi. Bu tarixi fotoşəkildə görün kimlər var. O vaxt kursant olanla- rın əksəriyyəti indi görkəmli alim, hərbçidirlər. Polkovnik Əli ağa Babayev, Respublika EA-nın keçmiş prezidenti, akademik Rüstəm İsmayılov, əməkdar elm xadimi, elmlər doktoru Məm- mədtağı Nağıyev, SSRİ Neft Sənayesi Nazirliyinin idarə rəisi Əlövsət Qarayev, irriqator-alim Karrar Əliyev, Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Aslan Vəzirov, SSRİ xalq artisti, məşhur dirijor Niya- zi, Çingiz Hacıbəyov, akademik Şəfayət Mehdiyev, əməkdar mühəndis Böyükağa Məmmədov, elmlər doktoru Məmməd Fərzəliyev, məşhur şairimiz M.Ə.Sabirin oğlu Məmmədsəlim Tahirli, professor, hüquq elmləri doktoru Əyyub Əsgərov, pol- kovnik Səttar Hacıyev, Fərhad Ağayev, müharibə veteranı Əsgər Mirzəyev, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru Kamal Məmmədov, batalyon komandiri Hüseyn Rəhimov və başqaları. Yüklə 3,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|