ŞƏMİstan nəZİRLİ general əLİ AĞA Şixlinski VƏ Sİlahdaşlari hərb tariXİNDƏn araşdirmalar
Yüklə 3,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qəribə və xoş bir təsadüf
- Admiral həm də alimdir
- GENERAL SƏMƏD BƏY MEHMANDAROV BİRİNCİ DÜNYA MÜHARİBƏSİNDƏ Əsgər komandirinə, zabit generalına oxşamalıdır.
General Əli ağa Şıxlinski və silahdaşları 416
dənizində üzüb. 1842-1861-ci illərdə Qara dəniz donanmasında “Selafail”, “Varşava” gəmilərində, “Femistokol” briqində və baş- qalarında qulluq edib. 1865-1868-ci illərdə “Retvizan” gəmisinin komandiri, 1879-1882-ci illərdə Sakit okean eskadrilyasının ko- mandiri olub. 1887-ci ildə vitse-admiral rütbəsi alıb.
Min doqquz yüz doxsan üçüncü ilin sentyabr ayında Qax ra- yonuna ezamiyyətə getmişdim. Marsan kəndində Eldar Hacı oğlu Məmmədov soyadlı bir cavanla tanış oldum. İşi, sənəti ilə maraqlandım. – Mühəndisəm, – dedi, – on dörd ildir ki, Saxalində neft çıxa- rıram, indi məzuniyyətə gəlmişəm. – Təsadüfən orada “Admiral Aslanbəyov” adasına rast gəlmə- misən? – Elə mən o adada yaşayır və işləyirəm, – dedi. – Nə yaxşı təsadüfdür, azərbaycanlı admiralın adını daşıyan adada həmyerlisi yaşayır və işləyir. – Admiral Aslanbəyov məgər azərbaycanlıdır? Siz bunu dəqiq bilirsiniz? – Bəli, – dedim, – o, xalqımızın ilk vitse-admiralıdır. – Bu barədə bizim ada sakinləri arasında, qeyri-millətlərlə tez-tez mübahisəmiz olur. Familiya oxşarlığına əsaslanaraq mən və həmyerlilərim “admiral bizim xalqın oğludur” deyiriksə də, əlimizdə heç bir əsas yoxdur. Bilmirik nə vaxt yaşayıb, nə vaxt ölüb… Bir-iki dəfə məzuniyyətə gələndə rayonumuzun tanın- mış ziyalılarından bu barədə soruşdum. Hamısı dedi ki, bizim elə admiralımız yoxdur. Mən sevinclə: – Var, – dedim, – Eldar, Saxalinə qayıdanda yolunu Bakıdan sal, görüşək, sənə admiralın fotoşəkillərini və bioqrafiyasını ya- zıb verim. Aslanbəyovun bizim xalqın oğlu olması haqqında əlində əsas dəlil olsun.
Şəmistan Nəzirli 417
Məndən də artıq sevinən Eldar: – Çox sağ olun, – dedi, – mən də admiral Aslanbəyovun haq- qında qəsəbə kinoteatrında bir guşə düzəldəcəyəm.
…Admiral İbrahim bəy Aslanbəyovdan yazan rus tədqiqatçısı onun haqqında “Admiral Naximovun bioqrafı kimi daha çox məşhurdur” sözlərini iftixarla qeyd edir. Təsadüfi deyil ki, İbra- him bəyin “Naximovun bioqrafiyası” adlı oçerki kitab kimi bir neçə dəfə nəşr olunmuşdur. Admiral Aslanbəyovun elmi-publisistik əsərləri isə ayrıca tədqiqata layiqdir. Hərbi-dəniz donanmasının on doqquzuncu əsr tarixini araşdıran tədqiqatçıların əksəriyyəti mənbə kimi bu gün istifadə edirlər. Heç təsadüf deyil ki, 1889-cu ildə Sankt- Peterburqda “Vitse-admiral Aslanbəyovun yarıməsrlik yubile- yi” adlı kitab da nəşr olunmuşdur. V.Fridriksin “Kontr-admiral Aslanbəyovun bayrağı altında üzən “Afrika kreyseri” adlı kitabı isə hələ 1880-ci ildə yenə Sankt-Peterburqda işıq üzü görmüşdür. Q.İ.Syominin “Sevastopol” tarixi oçerkləri kitabında (1955-ci il) isə admiral Aslanbəyovun gündəliyindən geniş istifadə olun- muşdur. Knyaz-admiral V.İ.Baryatinski isə həmyerlimiz haqqında yazdığı xatirələrində qeyd edir ki, Şərq və Qafqaz lətifələrini o qədər maraqla danışardı ki, mühasibi qəşş edənə qədər gülərdi. Bu lətifələr indi də dənizçilərin dillərində gəzir. On doqquzuncu əsrin altmışıncı illərindən başlayaraq admi- ral İbrahim bəy Aslanbəyovun “Morskoy sbornik” jurnalında silsilə elmi-publisistik məqalələri dərc olunmuşdur: “Sokol” üç- dorlu hərb gəmisinin Aralıq dənizindən Kronştadta səfəri” (1861), “Admiral Naximov” (bioqrafik oçerk, 1868), “Admiral A.S.Qreyq” (1873), “Admiral A.İ.Panfilov” (1874), “Dəniz akade- miyasının 50 illiyinin bayram edilməsi münasibətilə nitqi” (1877), “Kontr-admiral Aslanbəyovun səfərləri haqqında məlumatlar”
General Əli ağa Şıxlinski və silahdaşları 418
(1881) və başqa məqalələrdən tədqiqatçılar bu gün də bəhrə- lənirlər. Şübhəsiz, admiral İbrahim bəy Aslanbəyov Rusiyada yaşayıb işləməsəydi, belə ali rütbəyə çata bilməzdi. Yüz altmış ildən son- ra onun bizim üçün qaranlıq qalan ömür yoluna, hərbi fəa- liyyətinə az da olsa işıq sala bildik. Bu isə son dərəcə vacibdir. Yoxsa, qeyri-millətlər, xüsusilə naxələf qonşularımız bizim unut- duğumuz məşhur oğullarımızı özününküləşdirir, üstəlik də..: “Sizin tarixiniz kasıb olub, görkəmli hərbçi oğullarınız yoxdur” – deməklə xalqımızı təhqir edirlər. …Hərbi Donanma tariximiz onsuz da kasıbdır. Bu sahədə fəaliyyət göstərən oğullarımız az qala barmaqla sayılacaq qədərdir: Kontr-admiral Cəlil Cavadov (1916-1980) və vitse-ad- miral Həmid Qasımbəyov (1923-2005), kontr-admiral Rafiq Əsgərov (1949), Eduard Hüseynov (1938-1993), vitse-admiral Şa- hin Sultanov. Vəssalam! Nə yaxşı ki, bu boşluğu müəyyən qədər də olsa doldurmaq üçün İbrahim bəy Aslanbəyov kimi admiralımızı gec də olsa tapa bilmişik.
Sərkərdə kimi ümumxalq şöhrəti qazanmış Səməd bəy Meh- mandarov və Əli ağa Şıxlinskidən danışanda talelərində oxşarlıq olan iki məşhur musiqi xadimlərimizi də yada salmamaq olmur. Yüklə 3,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|