Tarihte ve Günümüzde Ortadoğu'da Türkmenler

Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu

  /   191 

Suriye'de  yaĢayan  Türkler'in  nüfusu  hakkında  verilen  rakamlardan  100.000 

tahmini  bu  gün  artık  eskimiĢtir.  Yakın  zamanlarda  verilen  tahminler  ise  500.000  - 

1.000.000 daha azdır ,gerçek rakamlar 1.8 - 2 milyon arasında tahmin edilir, Onlarada 

AraplaĢmıĢ Türkleri eklenirse onların sayısına ikiye katlaĢır 

Suriye'de  Toplam  523  Türk  köyü  vardır  (büyük  Ģehirler  harlarından 

baĢka).  Suriye  hükümeti,  son  yıllarda  Türkçe  yer  adlarını  Arapça'ya 

çevirmiĢtir.  Ġsabeğli  "Ġseviye",  Kabamazı  "Belutiye",  Tırınca  "Ümitüyur", 

Karınca  "Behlüliye"  olmuĢtur”  (http://www.turkmens.com/Suria.html., 

http://www.gulceedebiyat.net/ konu-suriye-turkmenleri-17932.html). 

Suriye‟deki  Türkmanlar‟ın  sayı  hakkındaki  kaynaklardaki  farklılıklar 

ülke istatistiğinden gelmekte. Suriye‟de bilinçli Ģekilde nüfuz sayımı milletlere 

göre değil, dini inanca göre yapılmakta. 

Suriye‟deki son iç savaĢlar Ümit Özdağ‟ın söylediklerini doğurladı. Ġç 

savaĢtan  en  fazla  zarar  görecek  olanlar  Türkmanlar  idise  onların  da  en  zor 

durumda  olanı  Golan  (Colan)  Türkmanları.  Neden  ki,  Halep ve çevresinde, 

hem de Bayır-Bucak bölgesinde yaĢayan Türkmanlar sınıra yakın olduğundan 

bir  kısmı  Türkiye‟ye  sığınabilir.  Golan  (Colan)  Türkmanları‟nın  ise 

gidebileceği yer yok. 

Türk, Türkmen, yoksa Türkman? 

Gazetelerde,  dergilerde,  kitaplarda,  sosyal  medyada,  radyo  ve 

televizyonda Suriye‟de, Ġrak‟ta, Ġran‟da, Türkmenistan‟da yaĢayan Türk dilinde 

konuĢan halklar için bazen Türk, bazen Türkmen, bazen de Türkman terimi 

kullanılır.  Konu  ile  ilgisi  olmayan  yabancı  birisi  bunları  okuduğunda  farklı 

halklardan sözedilmekte olduğunu zanneder. Doç.Dr. Afseleddin Asgerov‟un 

yakın  günlerde  yayınlanmıĢ  “Ümumtürk  folkloru  tarihinde  Oğuzname 

yaratıcılğı”  kitabında  Türk,  Türkmen,  Türkman  terminlerine  açıklık 

getirilmiĢtir.  Afseleddin  Asgerov  yazar:  “Türkman  etnonimi  tarih  sahnasine 

ilk  defa  8-ci  yüzyılda  çıkmıĢ.  O  yüzyıllarda  birden-bire  Çin  kaynakları 

“Türkman  (Te-kü-monq)  ülkesi”nden  bahs  etmiĢ.  Türkmanlar  Oğuzların 

Ġslamı kabul etmesinden en az 200 sene önce bir etnos olarak mevcuttu ve bu 

etnos  türksoylu  etnik  gruplardan  olan  bir  sıra  oba  ve  oymakları  içinde 

barındırmıĢtı.  Ancak  10.  yüzyıldan  baĢlayarak  Oğuzların  Ġslamı  kabul  edib 

Türkmanlara katılması bu etnosun kaderini değiĢtirdi. 

Etnosdan,  etnosun  ve  etnik  sistemin  varlığından  sözeden  araĢtırıcı 

yazar:  “Etnosun  varlığı  etnik  sistemin  varlığından,  ömrü  ise  etnik  sistemin 

yaĢamasından  asılı.  Etnik  Ģûurun  ifadesi  olarak  etnik  adın  yaĢaması  etnik 

---

192

 

  /  Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu 

sistemin  korunması  hesabına  etnosun  kendi  varlığını  devam  ettirmesinden 

kaynaklı.  Buradan  Oğuzların  (ümumiyyatla,  Türkların)  Ġslam  dinini  kabul 

etmesi  hâlâ  onların  etnik  mânada  “Türkman  olmaları”  demek  olmadığı 

anlaĢılmakta.  Oğuz  etnik  sisteminin  içinde  Ġslamı  kabul  eden  Oğuz,  sadece, 

“Müslüman Oğuz” ve “Müselman Oğuz” ifadesini “Türkman” etnoniminin 

anlamı  gibi  deyil,  yalnız  bu  mânada  kullanmak  mümkün.  Oğuzların  Ġslam 

dinini kabuletmeleri “Türkman olmaları” ile sonuçlanmaz. Onlar kendi etnik 

sistemlerini  korumakla  Türkman  dünyasının  içinde  etnoloji  bakımından 

subetnos  olarak  varlıklarını  devam  etmiĢler”  (Asgerov  Afzeleddin,  2014:24-

42). 

Golan (Colan) Türkmanları‟nın yakın tarihine kısa bakıĢ  

Kaynaklarda  ismi  Golan,  Colan,  bazen  de  Kolan  gibi  yazılan,  daha 

fazla Golan Tepeleri Ģeklinde kullanılan bölge günümüzdeki Suriye, Ġsrail ve 

Lübnan arasında 2 bin km kare. Burada yaĢayan Türkmanlar‟ın eski çağ tarihi 

Doğu‟daki  Türklerin  tarihi  ile  aynıdır.  ġam‟dan  Akdeniz  kıyısndakı  Haifa 

kentine giden kervan yolu Golan Tepelerindeki Küneytra aĢırımından geçer. 

Golan  Tepeleri'nden  Güney  Suriye  ve  baĢkent  ġam  rahatlıkla  görülebilir. 

(http://www.zaman.com.tr/dunya_golan-tepeleri-nicin-

onemli_431441.html). 

Stratejik bir yer olduğundan her zaman Osmanlı devletinin dikkatinde 

olmuĢtur.  Ġkinci  Dünya  SavaĢından  sonra  dünyanın  güçlü  devletleri  Orta 

Doğu‟yu  etkisi  altında  tutmak  için  bölgede  Ġsrail  devletini  yaratırlar.  Ġsrail 

devleti  yarandığı  ilk  günden  büyük  stratejık  önemi  olan  Golan  (Colan) 

Tepelerini ele geçirmek için türlü pilanlar hazırlar. 

1967  yılı  Temmuz‟un  5‟de  baĢlayan  ve  6  gün  devam  eden  savaĢta 

Ġsrail asgerleri Golan (Colan) Tepeleri'nden 1158 km karelik alanı iĢgaleder. O 

günlerde bir Golanlı (Colan) genç öldürülür, binlerce Türkman ise bölgeden 

kovulur.  Ata-baba  yurtlarından  kovulanlar,  evlerini  terketmek  zorunda 

kalanlar Ġsrail asgerlerine karĢı sert tepki gösteremezler. Bölge ile ilgili değerli 

araĢtırmalar  yapmıĢ  HiĢam  ġabani  sömürgecilere  karĢı  savaĢta  Ģehit  olan 

Golanlılardan  (Colan)  1920  yılında  4;  1948  yılında  3;  1949  yılında  1;  1967 

yılında 18; 1968 yılında 2; 1972 yılında 1; 1973 yılında 5; 1974 yılında 1; 1978 

yılında 2; 1979 yılında 1; 1982 yılında 1 kiĢinin ismini, soy ismini ve doğduğu 

köyün ismini verir (Fadi Ġsa, ġabanî HiĢam, 2007:8). 

Ortadoğu'nun  en  önemli  su  kaynakları  burada  bulunur.  Ġsrail  su 

ihtiyacının  yüzde  30'unu  bu  bölgeden  sağlar.  Ġsrail  savaĢ  günlerinde 

---