Toshkent «yangiyo‘l poligraf servis»
Yüklə 3,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
| ERKACHOLNING O‘RIGI
Xudoyberdi To‘xtaboyev Tug‘ilib o‘sgan qishlog‘imga borib, qarindosh-urug‘lar huzurida bir necha kun mehmonda bo‘ldim. Tengqur - larim, yoshlar davrasida ishtirok etib, goh qizg‘in suhbatlarga qo‘shildim, goh aytilayotgan fikrlarning 157 « mazasini» shimayotgandek jimgina o‘tirdim. Yosh - lar orasida ko‘proq bo‘ldim desam ham bo‘ladi, ular- ning beg‘ubor suhbatini yoqtiraman. Bir galgi suhbatda yigitchalardan biri: «Amaki, o‘rikdan yeng, og‘zingizda erib ketadi. «Qoraqandak» deyishadi bu navni, Erka - cholning o‘rigidan», – deb qoldi. Yuragim xapriqib ketdi. Shirin-shirin entika boshladim. Suhbatdoshlarim - ga qayta-qayta tikilaman, yuz-u ko‘zlarida yeyayotgan o‘riklaridan olayotgan huzurdan o‘zga ifodani sezmay - man. Erkacholning kimligini ham, u kishi menga bobo bo‘lishini ham bilishmaydi, deb o‘ylayman. Axir u zot - ning olamdan o‘tganiga necha-necha yillar bo‘ldi-ku... Otam olamdan o‘tgach, yigirma yoshida beva qol - gan onam ikki-uch yildan so‘ng turmushga chiqib, mening tarbiyam bobomning ixtiyorida qolgan edi... Sutga to‘ymagan qo‘zi onasining orqasidan qolmaga- nidek, erta-yu kech bobomning ortidan ergashib yurar - dim. Hatto tunda ham bir o‘rinda yotardik. Yotishim bilan barmoqlarim bilan soqollarini tarab, ertak aytib berasiz deya, qiyin-qistovga olardim. Bir kuni ertalab katta ko‘k eshagimizni yetaklab chiqib: – Qani, orqamga mingash-chi, – deb qoldilar. – Qayoqqa boramiz? – deya so‘rayman sevinib. – Qashqar qishloqdan o‘rik ko‘chati olib kelamiz. – O‘rik ko‘chati o‘zimizda bor-ku? – U boshqasi, o‘g‘lim. – Qanaqasi? – Bas endi, jim ket. – Yo‘q, oldin qanaqaligini ayting, keyin jim keta - man. Bo‘lmasa eshakning junidan tortaman. 158 – Qo‘y, bolam, junidan torta ko‘rma, yana yiqitsa, ishimiz bitmay qoladi... Qashqarda «Qoraqandak» degan o‘rik bor, faqat o‘sha yer- da o‘sadi u. Quruq, suv siz yerni xohlaydi, shekilli. Mevasi, hay-hay, biram shirin bo‘ladiki, tog‘alaringnikiga borganda yegansan-ku. – Yeganim yo‘q, – deyman. – Yegansan, cho‘ntagingni to‘ldirib solib berishardi-ku! – Bobojon, nega «Qoraqandak» deyishadi? – Quriganda shirasi ko‘p bo‘lgani sabab rangi qorayib qoladi-da. Shu yo‘sin Qashqarga borib bir quchoq mayda ko‘chat olib qaytdik. Hali-hali esimda, erta bahor, yerdan nam ketib ul - gurmagan, tuproq ham xamirdek ko‘pchib turibdi. Te - palikning kungay tomonida chuchmomalar yerni yo- rib chiqa boshlagan, havo ham xiyla ayoz bir palla edi. Bobom bir hafta davomida tepalikni gir aylan - tirib, orasida besh-olti gaz joy qoldirib, chuqurcha - lar kovladilar. Men esa goh o‘tgan yilgi xas-xashak - lardan yig‘ib, guldiratib olov yoqib yuboraman, goh katta qumg‘onni toshdan yasagan o‘chog‘imizga qo‘yib, varaqla tib choy qaynataman, goho nima maqsaddali - giga o‘zim ham tushun magan holda yuqoridan pastga, pastdan yuqoriga halloslab yugurib terga botaman. – Kel endi, mana bu ko‘chatni ushlab tur, – deydilar ba’zan bobom. – Angrayma, nihol qiyshayib qolyapti. – Bobojon, bog‘imizda o‘rik ko‘p-ku, endi qolgani - ni ekmay qo‘ya qolaylik, qishloqqa qaytgim kelyapti, enamni sog‘indim. 159 – Yo‘q, bo‘talog‘im, hammasini ekib ketganimiz yax - shi. Katta bo‘lsa, mevasini odamlar yeb sen bilan meni duo qilishadi. Shu yo‘sin nihollarni ekib tugatdik. Rahmatli bobom o‘sha yili ham, keyingi paytlarda ham xurjunning ikki ko‘ziga ikki ko‘zani solib, tepalikka suv tashiganlari- tashigan edi. Meni qanchalik suyib erkalasalar, nihol - larni ham to hosilga kirguncha ana shunday erkala - ganlari hali-hali esimda. 1. Erkacholning o‘rigi haqida gap ketganida nima uchun yozuvchi: «Yuragim xapriqib ketdi. Shirin-shirin entika boshladim», – deb yozadi? 2. «Yaxshidan bog‘ qoladi» maqolining hikoyaga qanday aloqasi bor? O‘z so‘zlaringiz bilan izohlang. Yüklə 3,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|