Vaqif nəSİR



Yüklə 48,82 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə52/52
tarix10.11.2017
ölçüsü48,82 Kb.
#9481
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   52

 
 169  
Azərbaycanın  dilbər  guĢələrindən  olan  Qazax  torpağı 
bəĢəriyyətə  çox  dahilər,  mənəviyyatımızın  səmasına  çox 
ulduzlar  bəxĢ  etmiĢdir.  Məncə  əziz  dostum  Ġsa  Abdullayev 
həmin ulduzlar arasında öz parlaqlığı ilə seçilir və Azərbaycan 
elmi dünyaya öz töhfələrini verdikcə həmin ulduzun parlaqlığı 
gün-gündən artacaqdır. 
                                               
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 


 
 170  
AĞIR İTGİ 
 
YaĢasaydı bu il altmıĢ yaĢı tamam olacaqdı. Lakin vaxtsız 
əcəl buna imkan vermədi. Düz bir il bundan əvvəl, əlli doqquz 
yaĢında    xalqımızın  alim-vətəndaĢ  oğlu  ġakir  Ağabəy  oğlu 
Məmmədov  qıflətən  dünyasını  dəyiĢdi.  O,  1947-ci  ilin  10 
sentyabrında  Masallı  rayonunun  Xıl  kəndində  kolxozçu 
ailəsində  dünyaya  göz  açmıĢdı.  Hələ  körpə  ikən  atasını  itirən 
ġakir 
yetimliklə 
baĢ-baĢa 
qalaraq 
həyatın 
bütün 
çətimğnliklərini  öz  zərif  uĢaq  çiyinlərində  daĢımalı  olmuĢdu. 
Böyük  qardaĢı,  Xıl  kənd  məktəbinin  ilk  ali  təhsilli  məzunu 
Əfruz müəllim onun əllərindən tutaraq büdrəməkdən qorumuĢ, 
ona atalıq qayğısı göstərmiĢdi. 
ġakir  orta  məktəbi  qızıl  medalla  bitirib  V.L.Lenin  adına 
APĠ-nin (indiki ADPU)  riyaziyyat  fakültəsinə daxil olmuĢ, və 
1970-ci ildə oranı fərqlənmə diplomu ilə bitirərək fakültə elmi 
Ģurasının  qərarı  ilə  institutda  saxlanmıĢdı.  Elmə  böyük  maraq 
və həvəs onu daima öz üzərində iĢləməyə sövq  edib,  nəticədə 
institutun  aspiranturasına  gətirib  çıxardı.  TanınmıĢ  alim,  prof. 
Ə.M.Məmmədovun rəhbərliyi altında namizədlik dissertasiyası 
üzərində  iĢləməyə  baĢladı.  Prof.  Ə.Məmmədov  həmin  illəri 
belə  xatırlayır:  “Mən  ġakirə  dərs  demiĢdim.  Hələ  tələbə  ikən 
onun  riyazi  təfəkkürünü  və  məntiqini  duyub  ona  tələbə  elmi 
cəmiyyətinin  xətti  ilə  elmi  iĢ  verdim  və  o,  konfranslarda 
çıxıĢlar edərək çox böyük uğurlar qazandı. Sonra mən bu iĢi bir 
qədər də geniĢləndirib ona dissertasiya mövzusu kimi iĢləməyi 
məsləhət  gördüm.  Dissertasiyanın  mövzusu  belə  idi:  “Jevrey 
tipli  funksiyalar  sinifləri  üçün  kvadratur  və  interpolyasiya 
düsturlarının  qurulması  və  onların  inteqral  tənliklərin  həllinə 
tədbiqi”.  Bu  problem  ilk  dəfə  ġakirin  dissertasiyasında  tədqiq 
olunmuĢ  və  onun  aldığı  nəticələr  bütün  dünya  riyaziyyatçıları 
tərəfindən qəbul edilmiĢdi. 
Doğrudan  da  ġ.Məmədov  1983-ci  ildə  Kiyev  Dövlət 
Universitetində  namizədlik  dissertasiyası  müdafiə  edərkən 


 
 171  
onun  rəsmi  opponentləri-Ukrayna  EA-nın  M.QluĢkov  adına 
Kibernetika  Ġnstitutunun  baĢ  elmi  iĢçisi,  fizika-riyaziyyat 
elmləri  doktoru,  professor  B.K.Zaderko,  M.Lomonosov  adına 
MDU-nun  dosenti  Y.M.Jileykin,  habelə  dissertasiya  müdafiə 
Ģurasının  üzvləri,  akademik  Ġ.Ġ.LyaĢko,  Kiyev  universitetinin 
professoru, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru A.M.Bobko alınan 
nəticələri  yüksək  qiymətləndirmiĢ,  dissertasiya  müəllifinə  hə-
min  elmi  axtarıĢları  davam  etdirməyi  təkidlə  tövsiyə  etmiĢlər. 
O, bu tövsiyələrə laqeyd yanaĢmadı, elmi fəaliyyətini müvəffə-
qiyyətlə  davam  etdirərək  30-dan  artıq  elmi  əsərini  keçmiĢ 
SSRĠ-nin  elmi  məcmuələrində,  xarici  ölkə  elmi  jurnallarında 
çap  etdirmiĢdi.  ġakir  müəllim  aldığı  elmi  nəticələri  alim 
həmkarları ilə müzakirə etməyi, fikir mübadiləsi aparmağı çox 
yüksək  qiymətləndirirdi.  Məhz  buna  gğrə  də  müxtəlif  səpkili 
elmi konfrans, seminar və simpoziumlarda iĢtirak edirdi. Onun 
aldığı  elmi  nəticələr  Kiyev,  Sverdlovsk  və  baĢqa  Ģəhərlərdə 
keçirilən  konfranslarda  yüksək  qiymətləndirilmiĢdi,  ġakir 
müəllim  doktorluq  dissertasiyası  kimi  yeni  bir  fundamental 
əsər ərsəyə gətirməyi planlaĢdırırdı. Ona görə də o, ADPU-nun 
elmi  Ģurasında  doktorluq  dissertasiyası  mövzusunu  təsdiq 
etdirmiĢdi. 
O,  təkcə  alim  kimi  deyil,  həm  də  gözəl  bir  müəllim  kimi 
fəaliyyət  göstərərək  tələbə  və  müəllim  kollektivi  tərəfindən 
sevilirdi.  ġakir  müəllim  1987-ci  ildən  ADPU-nun  riyaziyyat 
fakültəsinin dekan müavini, 1996-cı ildən isə həmin fakültənin 
dekanı  vəzifəsində  çalıĢdı.  Onun  fakültə  dekanı  vəzifəsinə 
seçilməsi  fakültəyə  yeni  ab-hava,  yaradıcılıq  həvəsi  gətirdi. 
Riyaziyyat fakültəsi tələbələri müxtəlif səviyyəli olimpiada və 
yarıĢlarda iĢtirak edərək qalib çıxırdılar. Fakültə elmi Ģurasının, 
müəllimlərinin  fəaliyyətində  bir  canlanma  əmələ  gəlmiĢdi.  O, 
fakültə  dekanı  kimi  özünün  yeni  bir  keyfiyyətini-təlim  və 
tərbiyənin  gözəl  təĢkilatçısı  keyfiyyətini  üzə  çıxardı.  ġakir 
müəllim  fakültə  dekanı  olarkən  belə  elmi  ,  elmi-metodiki 
fəaliyyətini  davam  etdirirdi.  O,  tələbələr  üçün  10-a  yaxın 


 
 172  
dərslik  və  dərs  vəsaiti  hazırlamıĢdı.  Təhsilin  təĢkili  sahəsində 
fəaliyyətini gün-gündən geniĢləndirirdi. O, Tələbə Qəbulu üzrə 
Dövlət  komissiyasının  riyaziyyat  seminarının  rəhbəri  kimi 
riyaziyyatdan  test  tapĢırıqlərının  tərtibi  və  seçilməsində 
müstəsna fəaliyyət göstərirdi. 
ġakir  müəllim  iĢıqlı  bir  insan,  əsil  ziyalı  idi.  O,  nəinki 
iĢlədiyi kollektivdə, eyni zamanda onu tanıyan bütün insanlar, 
dostları  arasınnda  böyük  hörmətə  malik  insan  idi.  Təsadüfi 
deyildi  ki,  yaĢından  asılı  olmayaraq  bütün  dostları  ona 
“DadaĢ”,  yəni  “Böyük  qardaĢ”  deyə  müraciət  edirdilər.  Bu 
iĢıqlı  insan  öz  ziyası  ilə  gənclərimizin  yolunu  iĢıqlandırır, 
onları  Vətənə,  millətimizə  məhəbbət  və  sədaqət  ruhunda 
tərbiyə  edirdi.  O,  bütün  insanları  birliyə,  milli  maraqlarımız 
xatirinə  əl-ələ  verib  ümumi  düĢmənimizə  qarĢı  mübarizə 
aprmağa çağırırdı. O, Vətənini, millətini, insanları çox sevirdi. 
Artıq  bir  ildir  ki,  ġakir  müəllim  aramızda  yoxdur. 
Dünyasını  dəyiĢsə  də,  ünvan  dəyiĢməyib.  Əvvəlki  kimi  onun 
ünvanı  yaxınlarının,  dostlarının,  sevimli  tələbələrinin,  onu 
tanıyan hər bir Ģəxsin ürəyindədir.  


 
 173  
MƏNALI  ÖMÜR, İŞIQLI  İNSAN 
 
Hələ  orta  məktəbdə  oxuyarkən  yoldaĢları  onun  balaca 
boyuna iĢarə vuraraq zarafatla deyirdilər ki, çox balacasan, 
səni  instituta  qəbul  etməzlər.  Lakin  1957-ci  ilin  payızında 
(“cücəni  payızda  sayırlar”-  deyib  atalar)  məlum  oldu  ki, 
onun  oxuduğu  məktəbin  məzunları  arasından  ali  məktəbə 
qəbul olunan yeganə adam elə o олмушдур. 
Söhbət  fizika-riyaziyyat  elmləri  doktoru,  professor, 
görkəmli  nəzəriyyəçi-физик  alim  Ġsgəndər  Həsən  oğlu 
Cəfərovdan gedir. O, 1940-cı ilin dekabr ayının 30-da ĠmiĢli 
rayonunun  Əlipənahlı  kəndində  anadan  olmuĢdur. 
UĢaqlığında yay fəslini yaylaqlarda (ермянилярин «Ъермук» 
адландырдыглары  «Истису»  даьларындакы  Мурад  Тяпяси,  Лайла 
Булаьы,  Гибля  Булаьы,  Гырх  Булаг,  еляъя  дя  Лачын-Кялбяъяр 
даьларындакы Чал Байыр, Дяли Даь, Лилпар, Пяри Чынгылы вя с.),  
qıĢ  fəslini    qıĢlaqlarda  (Мил-Муьан  дцзляри,  Кцр    вя  Араз 
овалыглары)  keçirərək,  köçəri  həyat  yaĢayan  balaca 
Ġsgəndərin  zehni  qabiliyyətinin  formalaĢmasında  və 
inkiĢafında  gəzdiyi  yerlərin  füsunkar  təbiəti  xüsusi  rol 
oynamıĢdır.  1951-ci  ildə  ailəsi  oturaq  həyata  baĢladыqda, 
мцяллимлярин  онунла  кичик  мцсащибясиндян  sonra  oну 
birbaĢa  Sərxanlı  kənd  orta  məktəbinin  5-ci  sinfinə  qəbul 
едирляр.  1957-ci  ildə  orta  məktəbi  bitirdikdən  sonra  
Aзярбайъан  Dювлят  Uниверситетиnun  (hazırkы  BDU-нун) 
fizika-riyaziyyat  fakültəsinə  qəbul  olmuĢdur.  Уniversitetdə 
oxuyarkən müəllimləri bu balacaboy, arıq cüssəli oğlanın iti 
düĢüncəsinə,  məntiqi  mühakimələrinə,  geniĢ  fantaziyasına 
heyran qalmıĢdılar.  Ġsgəndərin istedadı və qabiliyyəti  onun 
gələcək  yolunu  artıq  müəyyən  etmiĢdi.  O,  nəzəriyyəçi  fizik 
olacaqdı!    1962-ъи  илдя  БДУ-нун  Физика  факüлтясини 
фярглянмя  диплому  иля  битирян  Исэяндяри  университетдя 
сахлайырлар вя еля щямин ил о, dünya ali təhsil müəssisələrinin 
flaqmanlarından  olan  M.В.Lomonosov  adına  Mосква 


 
 174  
Dювлят  Uниверситетиnun  (МДУ-нун)  aspiranturasina  дахил 
олур.   MDU-nun Нəzəri Фizika kafedrasının müdiri, бюйцк 
nəzəriyyəçi  alim,  professor  A.Sokolovun  rəhbərliyi  altında 
elmi  axtarıĢlarına  baĢlayan  Ġ.Cəfərovun  tяdqiqat  obyekti 
yüksək  enerjilər  fizikası,  xüsusi  halda,  elementar 
zərrəciklərin  zəif  və  elektromaqnit  qarĢılıqlı  təsirlərinin 
öyrənilməsi  olmuĢdur.  Uğurlu  tədqiqat  iĢləri  tezliklə  öz 
bəhrəsini  vermiĢ  və  o,  1966-ci  ildə  MDU-da  namizədlik, 
1979-cu ildə isə doktorluq dissеrtasiyaları müdafiə etmiĢdir. 
Yeri  gəlmiĢkən  qeyd  edək  ki,  Ġ.  H.  Cəfərovun  namizədlik 
dissertasiyası  üzrə  opponent  olan  məĢhur  fizik  D.  D. 
Ġvanenkonun (V. Heyzenberqdən asılı olmadan atom nüvəsinin 
proton-neytron  modelini  irəli  sürmüĢ  dünya  Ģöhrətli  alim) 
müdafiə zamanı qeyd etdiyi aĢağıdakı fikir diqqəti cəlb etməyə 
bilməz:  «Mən  kafedra  seminarlarından  Ġsgəndər  Cəfərovu 
yaxĢı  tanıyıram.  Hesab  edirəm  ki,  o,  elementar  zərrəciklər  və 
sahə  nəzəriyyəsinin  ən  aktual  problemləri  üzrə  sərbəst  mövzu 
qoymaq, həll etmək və eləcə də bu məsələlərlə  məĢğul  olmaq 
istəyən gənc tədqiqatçılara rəhbərlik etmək qabiliyyətinə malik 
yetkin  alimdir».  И.  Щ.  Ъяфяровун  докторлуг  диссертасийасы 
щаггында  ряйиндя  ися  Русийа  ЕА  П.  N.  Лебедев  адына 
Физика  Институту  Нязяри  Физика  бюлмясинин  мцдири,
 
Нобел 
мцкафаты
 
лауреаты,    Русийа  ЕА-нын  академики  В.  Л. 
Гинзбург  беля  qeyd  etmiĢdir:
 
«Исэяндяр  Ъяфяровун  елми 
нятиъяляри елементар зярряъикляр физикасынын инкишафына мцщцм 
тющфядир.  Онлар  университетлярдя  кечилян  хцсуси  курслара, 
еляъя  дя  дярсликляря  дахил  едилмяйя  лайигдир».  Eləcə  də 
oппонентляриндян бири М. В. Ломоносов адына МДУ-нун 
Квант  нязяриййяси  вя  йцксяк  енержиляр  физикасы   кафедрасынын 
профессору,    мяшщур  нязяриййячи-физик    В.  И.  Григорйев
 
 
Исэяндяр  мцяллими  və  onun  докторлуг  диссертасийасыны 
бцтювлцкдя  беля  гиймятляндирмишдир:  «О,  сюзсцз,  елементар 
зярряъикляр  физикасы  сащясиндя  ишляйян  щям  нязяриййячиляр, 
щям дя тяърцбячиляр цчцн чох файдалы олаъаг актуал, дярин вя 
орижинал  ясярдиr.  Бу  тамамиля  тябиидир,  чцнки  Исэяндяр 


 
 175  
Ъяфяров  елементар  зярряъикляр  физикасы  сащясиндя  ишляйян 
мцтяхяссисляр  арасында  артыг  эениш  танынмыш  йцксяк  ихтисаслы 
алимдир». 
Prof.  Ġ.Cəfərov  elementar  zərrəciklər  nəzəriyyəsi 
sahəsində  öz  məktəbini  yaratmıĢ,  бир  сыра    namizədlik 
dissertasiyalarına rəhbərlik, doktorluq dissertasiyalarına isə 
məsləhətçi  olmuĢdur.  Onun  aldığı  elmi  nəticələr  ölkəmizin 
hüdudlarından  çox-çox  uzaqlarda  görkəmli  alimlər 
tərəfindən yüksək qiymətləndirilmiĢdir. Hər hansı bir alimin 
elmi nəticələrinə digər alimin istinad etməsi birinci üçün ən 
yüksək  elmi  göstəricidir.  Ġ.H.Cəfərovun  elmi  iĢlərinə  elm 
nəhəngləri  –  Rusiya  EA-нын  akademikləri  L.Okun,  B. 
Pontekorvo  (дащи  Енрико  Ферминин  тялябяси),  V.Faynberq, 
yapon alimləri T.KinoĢita, H.Terazava və baĢqaları istinad 
edərək onun aldığı nəticələrин sanballı və mühüm olduğunu 
göstərmiĢlər. 
O, əmək fəaliyyətinə 1966-cə ildə Azərbaycan Politexnik 
Ġnstitutunda (indiki AzTU-да) baĢlasa da, elmə olan həvəsи, 
əсаsыnы qoyduğu elmi nəzəriyyəni sona чатдырмаг istəyi onu 
rahat    buraxmamıĢ,  bu  ali  məktəbdə  uzun  müddət 
iĢləməsinə imkan verməmiĢdir. Ики ildən sonra, yəni 1969-cu 
ilин  яввялляриндя  o,  Azərbaycan  EA  Фizika  Иnstitutuna  baĢ 
elmi  iĢçi  vяzifəsinə  keçmiĢ  və  1978-ъи  илдян  1985-ci  ilə  kimi 
həmin  institutun  Нüvə  Фizikası  laboratoriyasına  rəhbərlik 
etmiĢdir. 
Ġ.Cəfərovун 
эялмясиля 
 
Нüvə 
Фizikası 
laboratoriyasınдa  елми-тядгигат  ишляри  йени  вцсят  алmıĢ, 
елементар зярряъиклярин зяиф гаршылыглы тясирляри сащясиндя йени, 
перспектив    истигамят  йаранмыш  вя  цьцрла  инкишаф  еtmiĢdир.  
Оnun  рящбярлийи  вя  билаваситя  иштиракы  иля  laboratoriya 
əməkdaĢlarının aldıqları elmi nəticələr узун мцддят (1978-
1985-ъи  иллярдя)    SSRĠ  EA-nın,  еляъя  дя  мцтямади  олараг 
Azərbaycan  ЕА-нын  илин  ən  mühüm  nаилиййятляри  сырасына  
daxil edilmiшдир. 
Мян  бурада  гаршыма  профессор  Исэяндяр  Ъяфяровун 
дярин  вя  чохшахяли  елми  йарадыъылыьыны  шярщ  етмяк  мягсяди 


 
 176  
гоймамышам, гязет мягалясиндя буну етмяк щеч мцмкцн 
дя дейилдир. Лакин  онун елми йарадыъылыьынын,  неъя дейярляр, 
ики  аны  барядя  билдиклярими  мямуниййятля  гейд  етмяк 
истярдим.  
 Dördfermionlu lokal zəif qarĢılıqlı təsir halında spinorların 
yerdəyiĢmə  qaydasını  müəyyən  edən  məĢhur  Pauli-Firts 
münasibətini 
qeyri-lokal 
qarĢılıqlı 
təsir 
halına 
ümumiləĢdirməklə, И.Ъяфяров vacib münasibət tapmıĢ və onun 
köməyilə  göstərmiĢdir  ki,  zəif  qarĢılıqlı  təsirin  bir  zərrəciklə 
mübadilə sxeminin məĢhur ġvinger (Нобел мцкафаты лауреаты) 
və Tanıkava-Vatanabe modelləri ilə yanaĢı daha bir variantı da 
mümkündür;  o,  həmin  modeli  qurmuĢ  və  ətraflı  tədqiq 
etmiĢdir; qeyd edək ki, Avstriya fıziki H. Zinql lokal qarĢılıqlı 
təsir  halı  üçün  olan  Pauli-Firts  münasibətini  qeyri-lokal 
qarĢılıqlı  təsir  halına  səhvən  tətbiq  edərək,  belə  nəticəyə 
gəlmiĢdir  ki,  zəif  qarĢılıqlı  təsirin  bir  zərrəciklə  mübadilə 
sxeminin  üçüncü  variantı  ġvinger  modelinə  ekvivalentdır  və 
heç bir yeni nəticəyə gətirə bilməz. Ġ. H. Cəfərov bu nəticənin 
səhv  olduğunu  göstərmiĢ  вя  рийази  ясасларла  ону  тякзиб 
етмишдир. 
 Ġ.H. Cəfərovun elmi tədqiqatının əsas qayəsini elektromaq-
nit və zəif qarĢılıqlı təsirlərin vahid nəzəriyyəsi üzrə iĢlər təĢkil 
edir.  О,  зərrəciklərin  elektrozəif  qarĢılıqlı  təsirlərinin  vahid 
nəzəriyyəsinin  bir  sıra  variantını  irəli  sürmüĢdür.  Bu 
nəzəriyyələrdən  biri  mütəxəssislər  arasında  xüsusi  maraq 
doğurmuĢdur:  məlumdur  ki,  leptonların  elektrozəif  qarĢılıqlı 
təsirlərinin  vahid  Vaynberq-Salam  modeli  ikikomponentli 
neytrino sxemi üzrə qurulmuĢdur. Bundan  fərqli olaraq, Ġ. H. 
Cəfərov  leptonların  vahid  elektrozəif  qarĢılıqlı  təsir 
nəzəriyyəsini 
dördkomponentli 
neytrino 
sxemi 
üzrə 
yaratmıĢdır.  Maraqlıdır  ki,  bu  nəzəriyyə  elə  yeni,  incə 
effektlərə  gətirir  ki,  onların  təcrübədə  öyrənilməsi  bu  gün  də 
həll  edilməmiĢ  qalan  vacib  bir  məsələyə  iĢıq  salardı:  təbiətdə 
neytrino  sxemlərindən  hansı  –  ikikomponentli,  yoxsa 
dördkomponentli  sxem  –  daha  realdır?  Akademik  B. 


 
 177  
Pontekorvo  Ġ.  H.  Cəfərovun  bu  nəzəriyyəsini  yüksək 
qiymətləndirmiĢ, eləcə də   МДУ няздиндя академик Н. Н. 
Боголйубов  адына  Микроалямин  Нязяри  Проблемляри 
Институтунун  директору,  МДУ-нун  профессору  О.  А. 
Хрусталйов    И.  Щ.  Ъяфяровун  дюрдкомпонентли  нейтрино 
схеми  ясасында  иряли  сцрдцйц  нязяриййядян  бящс  едяряк 
демишдир: «Исэяндяр Ъяфяровун бу нятиъяляри чох мцщцм вя 
принсипиал  олуб,  лептонларын  щягиги  схеминин  мцяййян 
едилмяси  проблеминин  щялли  йолунда  йени  истигамят  ачыр. 
Исэяндяр  Ъяфяровун  елми  нятиъяляри  елементар  зярряъиклярин 
зяиф  гаршылыглы  тясирляринин  тябияти  вя  гурулушу  щаггында  
биликляримизи  нязярячарпаъаq  дяряъядя  дяринляшдирир  вя 
эенишляндирир». 
 Ġ.Cəfərov  qaynayan  enerjisinin  bir  hissəsini  də 
Naxçıvanda  Пedaqoji  Иnstitutунун  чичяклянмясиня  sərf 
etmiĢdir. O, 1985-ci ildə Y.Məmmədəliyev adına Nахчыван 
Дювлят  Pедагожи  Ġнститутунун  (НахДПИ-нин)    rektorу 
вязифясиня təyin olunmuĢdur. Бундан сонра  institutda yeni 
fakültələr,  laboratoriyalar,  ixtisaslar  мейдана  gəlməyə 
baĢladı,  ян  ясасы,  институт  няздиндя  Елми  щисся  йарадылды. 
Профессор  И.Ъяфяровун  апардыьы  бу  ъiddi  islahatlar  вя 
təhsilin  məzmununda  köklü  dəyiĢikliklər  нятиъясиндя 
НахДPĠ universitet səviyyəsinə qaldırıldı. Ailə vəziyyəti ilə 
əlaqədar  oлараг  о,  öz  арзусу  ilə  rektor  вязифясиндян    istefa 
verdi.  Çoxları  inanmasa  da  mən  dəqiq  bilirəm,  məhz  öz 
davamlı  xahiĢi  ilə  o,  rektorluqdan  azad  edildi  (мəncə, 
hələlik Ġ.Cəfərov ilk rektordur ki, öz xahiĢi вя ъидди тякидиля  
vəzifəsini tərk etmiĢdir). 
1990-cı  ildə  ADPU-da  Fizika  fakültəsinin  dekanı 
vəzifəsinə seçilən Ġ.Cəfərovun istedadının yeni keyfiyyəti üzə 
çıxdı.  Tələbələrlə  birbaĢa  kontaktda  olan  dekan  Ġ.Cəfərov 
özünü bacarıqlı pedaqoq, həssas müəllim, qayğıkeĢ ata, yeri 
gələndə  tələbələrin  səmimi  dostu,  sirdaĢı  kimi  göstərməyə 
baĢladı.  O  vaxt  dekanlıqda  onunla  birlikdə  iĢlədiyimdən, 
onun çoxlu müsbət xüsusiyyətlərinin, qətiyyətli və müstəqil 


 
 178  
hərəkətlərinin  Ģahidi  olmuĢam.  YaxĢı  yadımdadır,  20 
Yanvar  hadisələri  yenicə  baĢ  vermiĢdi.  Həmin  vaxt 
И.Ъяфяров  fakültə  əmakdaĢlarını  toplayıb  iclas  keçirdi  və 
hamımıza partiya biletindən imtina etməyи təklif etdi. 
Ġsgəndər  müəllim  истедадлы  nəzəriyyəçi-fizik  olmaqla 
bərabər,  deyərdim  ki,  həm  də  Azərbaycan  dilinin  камил 
bilicisidir.  Onun  qurduğu  cümlələrdə  inanmıram  ki,  hər 
hansı  bir  filoloq  qüsur  tapa  bilsin.  Mən  özüm  bunun 
dəfələrlə  Ģahidiyəm.  О,  йazdiğın  hər  sözə,  hər  cümləйя  öz 
əsaslı  iradını  bildirməyə  qadir  olan  alimdır.  Ġstedadlar  elə 
belə дя olurlar!  Ġsgəndər müəllimlə iĢləmək həm asan, həm 
də  çətindir.  Asandır  ona  görə  ki,  o,  öz  iĢini  dəqiq  bilir  və 
onunla birlikdə çalıĢanı səhv etməyə qoymur.  Çətindir ona 
görə  ki,  hamıya  qarĢı  çox  tələbkardır.  Bir  sənədin 
fakültədən çıxması вя йа мягалянин няшря эетмяси üçün onu 
dəfələrlə oxuyub yoxlaмaлыdır. 
Tələbələrin  taleyi  ilə  bağlı  hansı  məsələ  müzakirə 
olunurdusa,  Ġsgəndər  müəllim  həmin  məsələni  hökmən 
tələbənin xeyrinə həll edirdi. Fakültəmizdə həmin ənənə bu 
gün də davam edir.  
Səhhətilə  bağlı  Ġsgəndər  müəllim  dekan  vəzifəsindən  də 
imtina edəsi oldu və 1995-ci ildən ADPU-nun Nəzəri Фizika 
kafedrasının müdiri vəzifəsində çalıĢır. 
Prof.  Ġ.Cəfərovun  təhsil  sistemində  çalıĢması  birbaĢa 
tələbələrin,  ümumilikdə  təhsilin  xeyrinə  iĢlədi.  Məhz  o,  ali 
məktəblərdə iĢlədiyi müddətdə bir neçə dərslik, dərs vəsaiti, 
elmi-kütləvi  kitablar  yazdı.  Onun    “Elementar  zərrəciklər 
fizikasının əsasları” adlı dərsliyi ölkəmizin universitetlərinin 
fizika  fakültələri  tələbələri  üçün  çox  əhəmiyyətli  olub,  bu 
sahədə  yazılan  ilk  kitabdır.  Онун  еlmin  kütləviləĢdirilməsi 
istiqamətində  görülən  iĢləri  də    xüsusi  önəm  daĢıyir. 
Ġsgəndər  müəllimin  yazdığı  elmi-kütləvi  kitablar  məhz  bu 
məqsədə  xidmət  edir.  Nisbilik  nəzəriyyəsinin  mühüm 
nəticələrindən  olan  kütlənin  sürətdən  asılılığı  düsturunun 


 
 179  
узун мцддят düzgün тяфсир olunmaması Азярбайъан дилиндя 
ilk dəfə Ġsgəndər müəllimin geniĢ oxucu kütləsi üçün nəzərdə 
tutduğu  “Doğrudanmı  kütlə  sürətdən  asılıdır  və 
doğrudanmı    enerji  olan  yerdə  щямишя  kütlə  дя  vardır?” 
kitabçasında ətraflı əsaslandırılmıĢdır.  
Дцнйанын  елм  вя  техниканын      сцрятля  инкишаф  етдийи  бир 
сыра  юлкяляринин  (Русийа,  АБШ,  Алманийа,  Инэилтяря  вя  с.) 
мютябяр  дюври  елми  журналларында,  топлуларында  вя  digər 
мяъмуяляриндя    160-dan  чох  елми  əsərin,  еляъя  дя  ана 
дилиндя  няшр  олунан  8  китабын  müəllifi  olan  Ġ.Cəfərov  70 
yaĢının  kandarında  olsa  da,  bu  gün  də  тцкянмяз  енержи  вя 
gənclik həvəsi  ilə çalıĢır, еlmi axtarıĢlar aparır, mühazirələr 
oxuyur, kitablar yazır.  
Mən,  язиз  dostum  –  эörkəmli  nəzəriyyəçi-fizik,  istedadlı 
мцяллим,  gözəl    insan,  Azərbaycan  Dövlət  Pedaqoji 
Universiteti  Nəzəri  fizika  kafedrasının  müdiri,  professor  
Ġsgəndər  Həsən  oğlu  Cəfərovu  70  illik  yubileyi  münasibətilə 
ürəkdən təbrik edir, ona möhkəm cansağlığı, тцкянмяз elmi və 
pedaqoji fəaliyyətində yeni-yeni uğurlar arzulayırам!  
 
 
                      
 
            
 
 
 
 
 
 
 


 
 180  
KİTABIN İÇİNDƏKİLƏR 
 
Ġlk nəĢrə ön söz .........................................................................3 
Yaradıcı Ģəxsiyyəti və bədii kamilliyin mümkünlüyü ..............5 
Müəllifdən ...............................................................................13 
Ömrün qürbət payı ..................................................................14 
 
Pyeslər 
Yenə də qatarda .....................................................................110 
Bir elmi-tədqiqat sektorunda .................................................122 
 
Publisistika 
Mənalı ömürdən məqamlar ...................................................152 
Böyük müəllim, istedadlı təhsil təĢkilatçısı. .........................157 
Görkəmli alim .......................................................................161 
Nurlu insan ............................................................................165 
Ağır itgi .................................................................................170 
Mənalı ömür, iĢıqlı insan ......................................................173 


Document Outline

  • vn.pdf
    • DSC_0007.pdf
    • DSC_0006.pdf
    • DSC_0005.pdf
  • vn.pdf
    • 06.pdf
    • 05.pdf
    • 07.pdf

Yüklə 48,82 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   52




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə