Vərəmin aşkarlanması, diaqnostikası, müalicəsi və profilaktikasına müasir yanaşmalar
Yüklə 5,05 Kb. Pdf görüntüsü
|
75 yüksək bədən hərarəti ilə (38-38,5°C) müşahidə olunur, belə yüksək hərarət maksimum 1-2 həftə davam edə bilər. İntoksikasiyanın başqa əlamətləri də müşahidə olunur: tərləmə, iş qabiliyyətinin zəifləməsi, öskürək. Bu xəstələrdə öskürək üzücü olmur və ağciyər toxumasının dağılması ilə müşahidə edilirsə, bəlğəm olur. Bəzən qanhayxırma əmələ gəlir. Bu simptom ocaqlı vərəmdən fərqli olaraq infiltrativ vərəmdə daha tez-tez rast gəlinir. Auskultasiya zamanı, xüsusilə dağılma fazasında xırıltılar eşidilir. İnfiltrativ proses nə qədər geniş yayılarsa, о qədər də xırıltılar tez-tez rast gəlinir. Xırıltılar xəstəliyin başlanğıcında qısa müddətli müşahidə olunur və müalicə başlandıqdan bir qədər sonra yox olur. Qeyri-spesifik sətəlcəm zamanı isə xırıltılar daha uzun müddət eşidilir. Ağciyərlərin zədələnmiş nahiyəsində perkutor səs bir qədər kütləşir. Tənəffüsün dəyişməsi müşahidə oluna bilər. Ancaq bütövlükdə stetoakustik dəyişikliklər qeyri-spesifik sətəlcəmdə daha çox nəzərə çarpır və qabarıq olur. İnfiltrativ ağciyər vərəmində hətta lobit variantında belə, bronxial tənəffüs qeyri-spesifik sətəlcəmdən fərqli olaraq о qədər də qabarıq olmur. İnfiltrativ ağciyər vərəmi bəzən intoksikasiya əlamətlərindən tutmuş kəskin hərarətli vəziyyətə qədər olan əlamətlərlə bağlı müayinə olunarkən aşkar olunur. Kliniki əlamətlər əsas etibarilə infiltratın böyüklüyündən və perifokal iltihabi prosesin xarakterindən asılı olur. İnfiltrativ vərəm bəzən xəstəliyin kəskin başlanğıcı ilə də müşahidə oluna bilər və xəstələr bu vaxta qədər özlərini tam sağlam hiss etmiş olurlar. Bir sıra hallarda xəstəlik qrip, sətəlcəm şəklində başlaya bilir. Ancaq bu xəstəliklərdən fərqli olaraq infiltrativ vərəmdə xəstəliyin kəskin dövrü bir qədər uzanır və bəlğəmdə vərəm mikobakteriyaları aşkar oluna bilər. Bəzi hallarda infiltrativ vərəm bir neçə gün davam edən az miqdarda qanhayxırma ilə başlayır. İnfiltrativ vərəmin erkən kliniki təzahürləri xəstələrdə yüksək əsəbilik, ürək döyünmə, tərləmə və digər şikayətlərlə müşahidə olunur ki, bu da vegetativ sinir sisteminin funksiyasının pozulmasım göstərir. Əksər hallarda xəstəlik tədricən, zəif əlamətlərlə inkişaf edir. İnfiltrativ ağciyər vərəminin əlamətsiz başlanğıcı da mümkündür. Belə hallarda infiltrat kliniki əlamətlərsiz gedir və rentgenoqrafik müayinə zamanı aşkar olunur. Kavernanın əmələ gəlməsi ilə xəstələr bəlğəm xaric edir, ancaq vəziyyətləri kafi, bədən hərarəti normal olur. Bir sıra hallarda perkusiya və auskultasiya zamanı başlanğıc mərhələsində infiltrativ proses az dəyişikliklərlə müşahidə olunur. Ancaq diqqətlə müayinə edərkən bir sıra dəyişikliklər aşkar etmək mümkün olur. Başlanğıc mərhələsindəki ilkin əlamətlərdən biri döş qəfəsinin proses olan tərəfində tənəffüs zamanı bir qədər geri qalmasıdır. Bəzi hallarda palpasiya zamanı döş və kürək əzələlərinin gərginliyi və ağrılığı aşkar olunur. Çiyin əzələlərinin gərginliyi və ağrılı olması (Potencer- Vorobyov simptomu) infiltrativ vərəmin başlanğıc mərhələlərinin əlamətlərindəndir. Perkutor səsin qısalması infiltratın 4 sm-dən dərində olmadığı hallarda, yəni döş qəfəsi divarına yaxın olduğu və infiltratınölçülərinin 4-5 sm diametrdən az olmadığı hallarda müşahidə olunur. Au- skultasiya zamanı həmin nahiyələrdə kiçik qabarcıqlı, yaş xırıltılar eşidilir. Stetoakustik əlamətlər iri infiltratlarda, xüsusilə ağciyər toxumasının dağılması zamanı bir qədər uzun müddət və daha aydın aşkar olur. Təzə infiltrat zamanı tənəffüs vezikobronxial ola bilər. Bir qədər öskürdükdən sonra nəfəsalmanın sonunda kiçik qabarcıqlı yaş xırıltılar, kaverna olduqda isə tənəffüs bronxo- vezikulyar və yaxud bronxial olur. Kaverna üzərində səsli iri qabarcıqlı xırıltılar, kaverna ətrafı nahiyədə isə kiçik qabarcıqlı parakavernoz xırıltılar eşidilir. Hemoqrammada dəyişiklik infiltrativ vərəm zamanı intoksikasiyanın səviyyəsindən və prosesin yayılma dərəcəsindən asılı olur. Ağciyərlərin infiltrativ vərəminin kəskin gedişi zamanı qanda çubuq nüvəli neytrofillərin sayının artması sayəsində leykositoz 9-12xl0 7 litr həddinə çatır, limfopeniya və EÇS-in 76 sürətlənməsi müşahidə olunur. Effektiv antibakterial müalicə nəticəsində qandakı dəyişikliklər normallaşır. Ağciyərlərin infiltrativ vərəmi üçün bəlğəmin müayinəsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Belə ki, bu zaman bəlğəmdə az miqdarda vərəm mikobakteriyaları aşkar etmək olur. Vərəm mikobakteriyalarının bəlğəmdə aşkar olunması infiltrativ vərəmin diaqnozunda böyük rol oynayır. Adətən bəlğəmdə və bronx yuyuntularında vərəm mikobakteriyalarının aşkar olunması dağılma fazasına təsadüf edir. Dağılma boşluqları olmadıqda isə bəlğəm bir neçə dəfə müayinə olunmalıdır. Bəlğəmdə Erlix tetradası da aşkar etmək olar ki, bu da infiltrat zonasında köhnə ocaqların parçalanmasına dəlalət edər. Bəzi hallarda köhnə ocaqların parçalanması ağciyər toxumasının xərçəngi və qeyri-spesifik sətəlcəm nəticəsində dağılmaya səbəb olur və belə hallarda bir və bəzən də iki dəfə bəlğəmdə ölü vərəm mikobakteriyaları aşkar etmək olar. Belə hallarda olduqca diqqətli olmalı və xəstənin diaqnozunda çaşqınlıq yaranmamalıdır. İnfiltrativ vərəmin kəskin fazasında qanda sərbəst hidrokortizon və kortikosteronun miqdarı, adətən arta bilir. Belə hallarda sidikdə zülal, hialin silindrləri də aşkar olunur (toksiki böyrək). Rentgenoloji müayinələr ağciyərlərin infiltrativ vərəmində həlledici rol oynayır. Rentgenoloji müayinə zamanı ağciyərlərin infiltrativ vərəminin müxtəlif forma və strukturu diametri l sm-dən böyük olan kölgə kimi görünür. Diametri 1,5-2 sm olan məhdud lobulyar infiltrat yekcins görünüşlü ləkə və yaxud perifokal iltihabın kölgəsi ilə birləşmiş bir neçə ocaqdan ibarət konqlomerat infiltrat tomoqrammada deşiyi görünən kiçik bronx ətrafında yerləşir. Bu tipli infiltrat dəyirmi ola bilir. Bronxoloji müayinələr zamanı xəstələrin 4-5%-ə qədərində, xüsusilə, infiltrativ vərəmin dağılma fazasında bronxların vərəmi aşkar olunur. Yayılmış infiltratlarda yüksək intoksikasiya, tənəffüsün funksiyasında və qan-damar sistemində kəskin dəyişikliklər aşkar olunur. Diaqnozun müəyyənləşdirilməsində nəzərə almaq lazımdır ki, ağciyərlərin infiltrativ vərəmi təzə ocaqların, yaxud postvərəm qalıqları olan ocaqların, yaxud da çapıq dəyişikliklərin fonunda yaranır və bəzi hallarda başqa xəstəliklərə bənzəyir. Bu forma üçün xəstənin vəziyyəti stetoakustik əlamətlərin zəifliyi, ağciyər toxumasının geniş yayılmış zədələnməsi ilə müşahidə olunur. Diaqnozun müəyyənləşdirilməsində əsas rolu rentgenoloji müayinələr tutur ki, bu zaman 2 sm-ə qədər olan fokus kölgələr bir və ya bir neçə ağciyər payında müxtəlif bərkimə dərəcəsində olan ocaqlar və ağciyər kökündə kalsinatlar aşkar oluna bilər. Vərəm mikobakteriyalarının aşkar olunması və hiperergik tuberkulin sınağının olması xəstəliyin diaqnozunun müəyyənləşdirilməsində mühüm rol oynayır. Xəstələrin bir qismində başlanğıc mərhələdə qeyri-spesifik sətəlcəm diaqnozu qoyulduğu üçün adətən antibiotiklərlə aparılmış müalicənin effektsiz olduğu da aşkar olunur. Odur ki, ağciyərlərin infiltrativ vərəminin diaqnozu müəyyənləşdirilərkən xəstənin geniş müayinəyə və təhlilə ehtiyacı vardır. Bir sıra xəstəliklərin eyni formada kliniki gedişi differensial diaqnostika zamanı aşağıdakı halları nəzərə almağa əsas verir: İlk növbədə infiltrativ vərəmi virus və yaxud virus-bakterial sətəlcəmdən ayırmaq lazımdır. Qeyri-spesifik sətəlcəm üçün xarakterik olan əsas əlamətlər prosesin kəskin başlanması, temperaturun tezliklə 39-40°C-yə çatması, güclü titrəmə, baş ağrıları, təngnəfəslik, əzginlik, kollapsa qədər çatan adinamiya, bel nahiyəsində, oynaqlarda, döş qəfəsində ağrılar, iştahanın zəifləməsi, ürəkbulanma, yanğı əlamətləridir. Adətən belə hallarda zökəm və yaxud burunun tutulması, konyuktivit, laringit, traxeit, bronxit də müşahidə olunur. Xəstələr az miqdarda selikli, bəzən qan qarışığı ilə bəlğəmli öskürəkdən şikayət edirlər. Ağciyərlərdə yayılmış quru və yaş xırıltılar eşidilir. Hemotoloji dəyişikliklərdə leykopeniya və yaxud leykositoz, aneozinofiliya, Yüklə 5,05 Kb. Dostları ilə paylaş:
|