Vərəmin aşkarlanması, diaqnostikası, müalicəsi və profilaktikasına müasir yanaşmalar
Yüklə 5,05 Kb. Pdf görüntüsü
|
77 monositoz, plazmatik hüceyrələr, yüksək EÇS müşahidə olunur. Bəlğəmdə vərəm mikobakteriyaları aşkar olunmur. Rentgenoloji müayinə zamanı interstisial iltihabi dəyişikliklər fonunda bronxolobulyar fokus müəyyənləşdirilir. Bəzən lobar sətəlcəm və ağciyər köklərinin nəzərə çarpacaq dərəcədə genişlənməsi müşahidə olunur. Proses adətən, aşağı paylarda müşahidə olunur, lakin yuxarı payda da ola bilər. Nəzərə almaq lazımdır ki, infiltrativ vərəm xəstələrdə qrip keçirdikdən sonra da başlaya bilər. Belə hallarda xəstənin dinamik müşahidəsi etiologiyanı müəyyənləşdirməyə kömək edir. Kliniki əlamətlərin qısa bir zamanda qeyri-spesifik müalicə fonunda geriyə çəkilməsi və rentgenoloji dəyişikliklərin ağciyərlərdə sorulması daha çox sətəlcəm üçün, prosesin stabil olaraq qalması, yaxud da şiddətlənməsi və bəlğəmdə vərəm mikobakteriyalarının aşkar edilməsi isə vərəm üçün xarakterikdir. İnfiltrativ vərəm stafilokokk sətəlcəminə də bənzəyir. Sətəlcəmin bu növü kəskin başlayır, hərarət sutka ərzində qalxıb düşür. Xəstələr titrəmə, tərləmə, döş qəfəsində ağrılar, təngnəfəslik və sianoz, irinli və bəzən qanlı bəlğəmli öskürəkdən şikayət edirlər. Fiziki əlamətlər bir qədər zəif olur. Qanda neytrofil leykositoz və EÇS-in sürətlə artması müşahidə olunur. Rentgenoloji müayinə zamanı stafilokokk sətəlcəmində tək-tək və yaxud çoxsaylı, adətən dairəvi, yaxud üçbucaq formasında kölgəli fokuslar görünür. Bəzən proses seqmentar və yaxud pay formasında olur. Ağciyər toxumasının dağılması hesabına işıqlı kölgələr görünür. Belə hallarda plevranın reaktiv dəyişiklikləri aşkar olunur. Geniş spektrli antibiotiklərin qəbulu ilə vərəmli infiltratdan fərqli olaraq tezliklə müsbət dəyişiklik müşahidə olunur. Qəflətən və kəskin şiddətli titrəmə və kəskin təngnəfəslik, döş qəfəsində ağrılar, yuxarı tənəffüs yollarının katarı, kəskin başlayan herpes labializ-krupoz sətəlcəmdir. Xəstələrin üzündə hərarətdən qızartı yaranır, dil quru və ərplidir, nəzərə çarpacaq dərəcədə sianoz, taxikardiya, yuxunun pozulması müşahidə olunur, xəstənin huşu bir qədər qarışıq olur. Öskürək irinli pas rəngində bəlğəmlə müşahidə olunur və bəlğəmdə vərəm mikobakteriyaları aşkar olunmur. Bəlğəmdə qarışıq, əksər hallarda pnevmodiplokokk mikroflorası aşkar olunur. Hemoqrammada leykositoz, neytrofillərin sola meylli metomieləsitlərə qədər, limfopeniya aşkar olunur. Perkutor səsin kütləşməsi, bronxial tənəffüs, inkişaf etmiş krepitasiya eşidilir. Krupoz sətəlcəm, adətən, quru və yaş plevritlə ağırlaşır. Rentgen müayinə zamanı ən çox 1 və 2-ci seqmentlərdə intensiv homogen kölgə görünür, nadir hallarda bütöv bir payda ağciyərin, az və ya çox dərəcədə plevranın reaksiyası müşahidə olunur. Uğurlu müalicə nəticəsində patoloji dəyişikliklər tezliklə involyusiyaya uğrayır və yerində qalıq ocaqların kölgəsi olmur. Belə dinamika ağciyərlərin infiltrativ vərəmi üçün, xüsusilə də kəsmikvari sətəlcəm üçün xarakterik deyil. Hətta müasir tuberkulostatik preparatların və patogenetik müalicələrin fonunda belə dinamika müşahidə olunmur. Ağciyərlərin infiltrativ vərəmini kliniki-rentgenoloji əlamətlərinə görə ötəri eozinofil ağciyər infiltratı ilə də differensiasiya etmək lazım gəlir. Bu sətəlcəmi ilk dəfə olaraq 1932-ci ildə Loffler şərh etmişdir. Bu xəstəliyin etiologiyası müxtəlifdir. Onun səbəbləri bağırsaq qurdlarının invaziyası, virus infeksiyası, gül tozcuqları və orqanizmdə allergiya törədən digər maddələrdir. Deyilənlər sensibilizəedici təsirlər ilə eozinofil infiltratlar törədir ki, bunlar da “allerqozlar” qrupuna aiddirlər. Ağciyərlərin ötəri eozinofil infiltratlarının patoloji anatomik substratları alveollarda, interstisial toxumada, ağciyərlərin və qan damarları divarında həddən artıq çoxlu eozinofillərin toplaşdığı seroz iltihabdır. Buna bənzər dəyişikliklər plevrada, qaraciyərdə, sümük iliyində və başqa orqanlarda da yaranır. 78 Bəzi müəlliflər belə prosesi orqanizmin ümumi eozinofil xəstəliyi hesab edirlər. Bu xəstəlik kliniki cəhətdən kəskin, yarımkəskin və yaxud gizli başlayır. Yüksək kliniki gedişə malikdir. Gizli kliniki gedişi zamanı xəstəliyi, adətən, təsadüfi rentgen müayinəsi apararkən, yaz və yay aylarında aşkar etmək olur. Xəstələr əksər halda ümumi zəiflikdən, iştahanın kəsilməsindən, təngnəfəslikdən, döş qəfəsində ağrılardan, subfebril və yaxud febril temperaturdan şikayət edirlər. Eyni zamanda quru və yaxud da eozinofillərin parçalanması nəticəsində əmələ gələn Şarko-Leyden kristallarının əmələ gəlməsi ilə bağlı selikli və yapışqan, sarı rəngli bəlğəm, bəzən bir qədər qanhayxırma da olur. Stetoakustika zamanı perkutor səsin zəifləməsi, məhdud nahiyələrdə az miqdarda quru və yaxud kiçik qabarcıqlı yaş xırıltılar və plevranın sürtünmə küyü eşidilir. Rentgenoloji müayinə zamanı müxtəlif nahiyələrdə və əsas etibarilə ağciyərlərin kökünə yaxın nahiyələrdə müxtəlif formalı və ölçülü, yarığın, çevrəsi aydın olmayan qeyri-bərabər intensivli kölgələr, interstisial dəyişikliklər və ağciyərlərin köklərinin genişlənməsi müşahidə olunur. Belə hallarda bəzən payarası və yaxud kostal diafraqmal plevrit müşahidə olunur. Periferik qanda eozinofillər bəzən 30-50-90%-ə qədər qalxır. Kliniki əlamətlər çox dinamik olur. Adətən bir neçə gün ərzində, hətta müalicə tətbiq etmədikdə belə, temperatur normallaşır, intoksikasiya simptomları yox olur, ağciyərlərdə infiltrat sorulur. İnterstisial dəyişikliklər və eozinofiliya bir qədər uzun qalır. Deyilənlərin hamısı vərəm etiologiyasının olmamasına dəlalət edir. Lakin bununla belə, qeyd etmək lazımdır ki, eozinofil sətəlcəm sensibilizasiya nəticəsində vərəmli xəstələrdə də ola bilər və yaxud da batsil ifraz edən xəstələrlə kontaktda olanlarda da müşahidə oluna bilər. Bəzən eozinofil infiltratlar vərəmli xəstələrin müayinəsi zamanı meydana gələ bilər. Bu, bəzi vərəm əleyhinə olan preparatların allergik xüsusiyyətləri ilə bağlıdır. Bununla belə, bütün hallarda eozinofil sətəlcəm öz xüsusiyyətlərini saxlayır, qısa bir müddətdə onu yarada bilən faktor aradan götürüldükdən sonra yox ola bilir. Vərəm və qeyri-spesifik sətəlcəm mənşəli iltihabi prosesin orta payda (dilçəkvari seqmentlərdə) təsadüf etməsi differensial diaqnostikada bir sıra çətinliklər meydana gətirir. Hələ 1948-ci ildə amerikalı alimlər Qrexem, Burfort və Meyerin ilk dəfə şərh etdikləri “orta pay sindromu” bu günə qədər bronx-ağciyər xəstəlikləri klinikasında istər differensial diaqnostikada, istərsə də müalicədə bir sıra çətinliklər törətməkdədir.Orta pay və dilçəkvari payın bronxlarının mürəkkəb quruluşu bu bronxların müxtəlif patologiyaları zamanı tezliklə stenoza uğraması və həmin nahiyədə atelektazın yaranması ilə iltihabi prosesin xroniki formaya keçməsi, yaxud da xərçəng və sarkoidoz nəticəsində orta pay və dilçəkvari pay bronxlarının tutulması, müvafiq olaraq bu payların ağciyər toxumalarında geridönməz proseslərin yaranmasına gətirib çıxarır. Bu halda ən çox “orta pay sindromu”nun özünü belə bəzən payarası plevritlə də müqayisə etmək lazımdır, çünki düz və yandan çəkilmiş rentgen şəkillərdə payarası plevritlə “orta pay sindrom”unu bir-birindən fərqləndirmək olduqca çətin olur. Bunları müqayisəli fərqləndirmək üçün rentgenoqrammanı Fleyşner pozasında, yəni lordoz-kifoz pozasında çəkmək lazımdır və о zaman “orta pay sindrom”unu payarası plevritdən fərqləndirmək olur. Beləliklə, Moskvada apardığımız elmi araşdırmalar göstərdi ki, illərlə poliklinikada ümumiləşdirilmiş “orta pay sindromu” diaqnozu ilə müşahidə olunan bu proses heç də qeyri- spesifik genezli atelektatik indurativ dəyişiklik deyil, müxtəlif xəstəliklərin (vərəm, sətəlcəm, xərçəng, sarkoidoz) törətdiyi bir prosesdir. İxtisaslaşmış mərkəzlərdə bu xəstələr geniş müayinə olunmalı və hər bir halda xəstəliyin diaqnozu dəqiqləşdirilərək müvafiq terapevtik və cərrahi müalicə tədbirləri görülməlidir. Ağciyər infiltratı ilə sətəlcəmlə ağırlaşmış ağciyər infarktını da müqayisə etmək lazımdır. Ağciyər infarktı əgər qeyri-spesifik sətəlcəmlə ağırlaşırsa, proses kəskin başlayır, temperatur, Yüklə 5,05 Kb. Dostları ilə paylaş:
|