Vərəmin aşkarlanması, diaqnostikası, müalicəsi və profilaktikasına müasir yanaşmalar
Yüklə 5,05 Kb. Pdf görüntüsü
|
90 bəlğəmdən şikayət edirlər. Ağciyərlərin vərəmində qanhayxırma və qanaxma adətən bronxogen ocaqlar, vərəm mikobakteriyalarının xaric olunması ilə müşahidə olunur və bunlar xərçəng zamanı müşahidə olunmur. Ağrı simptomlarının tezliyi və xarakteri də bu xəstələrdə fərqlidir. Kəskin və dərin nəfəs alanda güclənən, ancaq nisbətən tez keçən döş qəfəsində yayılmış ağrılar vərəmli xəstələrdə az- az təsadüf olunur. Döş qəfəsində ağrılar xərçəngli xəstələrdə daha çox təsadüf olunur. Bundan başqa, onlar get-gedə artır, tənəffüsün fazası ilə əlaqəli deyillər və bir sıra ağrıkəsici dərmanlar bəzən onlara təsir etmir. Bir sıra hallarda bu ağrılar sümüklərdə, oynaqlarda və sinir kötükləri istiqamətində hiss olunur. Stetoakustik dəyişikliklər vərəmdə və xərçəngdə başlanğıc mərhələdə bir-birindən о qədər də fərqlənmir. Xərçəng xəstəliyində xəstəliyin şiddətlənməsi ilə bağlı perkutor səsin kütləşməsi inkişaf edir. Xəstəliyin şid-dətlənməsi ilə bağlı bronxların daralması baş verir və bəzən atelektaz, parakankroz sətəlcəm inkişaf edir. Bunlar da vərəm üçün xarakterik əlamətlər deyil. Belə hallarda radioloji müayinələr zamanı xərçəng olan xəstələrdə bronxun və damarların tam sıxılıb bağlanması ilə əlaqədar “funksional amputasiya simptomu” aşkar olunur. İri şişlər zamanı divar aralığının yerini dəyişməsi müşahidə olunur. Periferik xərçəng xəstələrindən bronxoskopiya zamanı seqmentar, subseqmentar bronxlar yaxşı görünmədiyinə görə elə bir dəyişikliklər aşkar olunmur, ancaq vərəmli xəstələrin müayinəsində bəzən bronxların selikli qişasında spesifik dəyişikliklərə rast gəlmək olur. Xərçəngli xəstələrin bəlğəmində və bronx yuyuntularında xəstələrin yarıdan çoxunda atipik hüceyrələr aşkar olunur və tam əksəriyyətində isə eritrositlər aşkar olunur. Bəzən xərçəngli xəstələrdə turşuya davamlı saprofitlər, çox nadir hallarda vərəm mikobakteriyaları aşkar oluna bilər. Vərəm mikobakteriyaları parçalanmış xərçəng zonasına düşmüş, kirəcləşmiş, köhnə vərəm ocaqlarının dağılması nəticəsində olur. Belə hal vərəmli xəstələrdə də ola bilər. Vərəmli xəstələrin uzunmüddətli xroniki bronxit və pnevmosklerozla əziyyət çəkmələri nəticəsində bəlğəmdə silindrik epitelilərin atipik hüceyrələri aşkar oluna bilər. Onlar hamısı nəzərə alınmalıdır. Xərçəng zamanı əsas etibarilə leykositoz və limfopeniya aşkar olunursa, vərəm za- manı limfositoz aşkar olunur. Vərəmli xəstələrdə tuberkuloma zamanı qannı zülal tərkibində demək olar ki, dəyişikliklər olmadığı halda xərçəngli xəstələrdə qan zərdabında albuminlərin azalması və qlobulinlərin У-fraksiyası hesabına çoxalması aşkar olunur. Ancaq endobronxial biopsiyalar zamanı xəstəliyin differensiasiya olunması üçün geniş imkanlar açılır. Xərçəngin kortikal sahələrdə, yəni döş qəfəsi divarına çox yaxın sahələrdə yerləşməsi bəzən bronxoloji müayinələrin imkanlarını zəiflədir. Belə hallarda transbronxial punksion biopsiyalar həmin dəyişikliklərin aşkar olunmasına imkan verir. Bəzi hallarda torakotomiyaya ehtiyac olur. Periferik xərçəng xəstəliyinə şubhə yaranarkən uzunmüddətli vərəmə qarşı “ex juvantibus” müalicə özünü doğrultmur, çünki periferik xərçəng xəstəliyinin cərrahi müdaxiləsi üçün olan imkan əldən verilə bilər. Bronxoalveolar xərçəng və yaxud adenomatoz-tuberkulomaya rentgenoloji cəhətdən çox bənzəyən bir patologiyadır. Adenomatoza bronxların periferik xərçəngindən fərqli olaraq gənc yaşlarda və bir sıra hallarda qadınlarda da rast gəlinir. Bəzi xəstələrdə ağciyər paylarının birində, əsas etibarilə aşağı payda iri fokuslu törəmə görünür və bu, infiltrativ vərəmə və yaxud tuberkulomaya bənzəyir. Belə hallarda adətən plevrada yaxud da limfa düyünlərində metastaz aşkar olunmur. Başqa bir halda ağciyər payının birində bir neçə ayrı-ayrı və yaxud da qovuşmuş ocaqlar aşkar olunur və bəzi hallarda döş qəfəsində daxili limfa düyünlərinin və plevranın 91 zədələnməsi aşkar olunur. Bir başqa halda isə o, bir-birinə qovuşmuş fokusvari dəyişikliklər, yayılmış ocaqlar, bir və ya hər iki ağciyərdə metastazlaşma əlamətləri ilə müşahidə olunur. Adenomatozlu xəstələrdə öskürəklə intoksikasiya əlamətləri zəif olmaq şərtilə, nadir hallarda qanhayxırma da müşahidə olunur. Belə xəstələrin ağciyərlərində xırıltılar eşidilmir, təngnəfəslik olmur, döş qəfəsində ağrılar müşahidə edilmir. Bəlğəmdə vərəm mikobakteriyaları aşkar olunmur. Bəzi xəstələrdə bronxoskopiya zamanı qeyri-spesifik katar və yaxud da dəyişikliklər aşkar olunur və iri bronxların adenomatoz zamanı nisbətən nadir hallarda zədələnməsinə baxmayaraq bu, bir qədər şiş pro-seslorinə bənzəyir. Məhdud adenomatoz rentgenoloji cəhətdən ən çox 3, 4 və 5-ci seqmentlərdə və ağciyərin aşağı payında tək-tək, 1 sm- dən 5-6 sm-ə qədər diametrli fokuslar şəklində aşkar olunur. Konturları qeyri-hamar, girintili- çıxıntılı olur. Şişin inkişafı tədricən olur, metastazlar müşahidə olunmur. Döş qəfəsi limfa düyünlərində proses şiddətlənərkən, yəni qovuşan ocaqlarda və fokuslarda ciyərlərin aşağı paylarında aşkar olunur. Qomartoxondroma çox hallarda tuberkulomaya bənzəyir. Rentgenoloji cəhətdən hər iki prosesin çox oxşarlığı var. Kliniki gedişləri də adətən bir-birinə çox bənzəyir. Stabil tuberkuloma adətən simptomsuz olur,və hemoqrammada,EÇS-də, proteinoqrammada dəyişikliklər olmur. Qomartoxondromamn ölçüləri çox böyük olmursa və о, bronx daxilindəə yerləşmirsə, tuberkuloma ilə eyni vəziyyətdə olur, yəni ayrıca heç bir kliniki təzahürlərə malik olmur. Bu xəstəliyi də təsadüfən rentgenoloji müiayinə zamanı aşkar edirlər. Tək bronxdaxili qomartoxondromalara da çox nadir hallarda təsadüf olunur, quru əziyyətli öskürək, qanhayxırma olur, ağciyərin atelektazı və residivli sətəlcəmlə müşahidə olunur. İri ölçülü şişlər zamanım xəstələr təngnəfəslikdən, döş qəfəsində ağrılardan və çətinləşmiş tənəffüsdən şikayət edirlər. Xəstələrin anamnezlərində batsilyar xəstələrlə əlaqələrinin olub- olmaması və keçmişdə vərəm xəstəliyinin keçirib-keçirmədikləri müəyyən olunur. Qomartoxondromalar tuberkulomadan fərqli olaraq tam əksər hallarda ağciyərlərdə yerləşir. Xəstələrin üçdə birində, bir sıra müəlliflərin göstərdiyinə görə aşağı payda lokalizə olunur. Rentgenoloji cəhətdən qomartoxondromlar tək, oval formada olur və ətrafında ocaqh və interstisial dəyişikliklər müşahidə olunmur. Qomartoxondromalar hamar, ətraf toxumadan aşkar ayrılır, tərkibində bir və ya çoxsaylı kiçik və yaxud iri kirəcləşmiş, nadir hallarda sümükləşmiş dəyişikliklərə rast gəlinir. Bu elementlər ən çox şişin ortasında yerləşir, bəzi hallarda isə tamamilə onu tutur, yəni bütöv əhatə edir. Deyilən dəyişikliklər bəzən qarğıdalı danələrini xatırladır, ancaq bir sıra hallarda qomartoxondromada kirəcləşmiş elementlər olmaya da bilir. Belə hallarda onu periferik xərçəngə və yaxud da tuberkulomaya bənzədirlər. Qomartoxondromada dağılma boşluğu çox nadir hallarda baş verir. Adətən ağciyərin kökünə sarı olan “cığır”, böyümüş limfatik vəzilər də aşkar olunur. Deyilənlərə baxmayaraq, qomartoxondromanı differensiasiya etmək bəzən çox çətin olur və belə hallarda sito-histoloji müayinələrin aparılmasına ehtiyac olur. Bəzən də qomartoxondromanın sürətlə böyüməsi və ağciyər xərçəngini inkar etmək mümkün olmadıqda cərrahi müdaxiləyə də ehtiyac qalır. Qomartoxondroma çox nadir hallarda bədxassəli formaya keçə bilir. Tuberkulomanı bəzən ağciyərlərin periferik adenoması ilə müqayisəli differensiasiya etmək lazım gəlir. Ağciyərlərin adenomasına gənc və orta yaşlılarda və qadınlarda bir qədər çox rast gəlinir. Onun histoloji quruluşu müxtəlifdir. Adenomanın rentgenoloji şəkli dəyirmi və yaxud dəyirmi-oval homogen, diametri 1 sm-dən 5 sm-ə qədər olan aydın və hamar kənarları olan törəmədir. Adenomanın daxilində başqa bir şey görünmür. Ətrafdakı ağciyər toxuması çox az dəyişilmiş olur. Şişin bu xarakteri, orta və aşağı paylarda lokalizasiyası onu tuberkulomadan Yüklə 5,05 Kb. Dostları ilə paylaş:
|