Xaqani Şİrvani seçİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ
Yüklə 3,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
________________Milli Kitabxana________________ Abbasilər – Əməvilərdən sonra gələn ikinci böyük ərəb xilafəti Bu xilafət VII əsrin ortalarından başlayaraq XIII əsrə qədər davam etmişdir. Monqollardan Hülaku xan bu xilafətə son qoymuşdur.
Süleyman tikdirən zamanda bina, Ona əcinnələr oldular bənna. Əfsanələrə görə Süleyman peyğəmbər quşların, heyvanların, div və əcinnələrin padşahı idi. Xaqaninin bu beyti də həmin məsələyə işarədir. Səh. 77. Qiyməti üstündür belə bürclərin, İskəndər tikdirən bürclərdən, yəqin.
sərkərdədir. O, Yunanıstandan tutmuş Hindistana qədər hərbi səfər etmiş və böyük bir ərazini öz hakimiyyəti altına almışdır. Aldığı yerlərdə sədlər və bürclər tikdirməklə məşhurdur. Səh. 77. Ey Keyvan şərəfli, Səmak cəlallı, Ey Rizvan sifətli, behişt cəlallı.
qapıçısıdır. Səh. 78. Üstürlab kimi o fitnə törədir. Üstürlab - orta əsrdə göy cisimlərinin yerini müəyyənləşdirən nücum alətlərindəndir. Səh. 78. Olsa da zahirdə adları Buzər, İşdə Buləhəbdən daha da bədtər.
ziddinə gedən əmisidir. Səh. 79. Otuz ildən sonra baş verib bir sirr, İyirmi bir bəla törəyəcəkdir. Bu səhifədə qeyd edilən beytlərdə Xaqani bildirir: bəzi üzdəniraq münəccimlərin dediyinə görə, guya 30 il sonra (1186-cı ildə) ulduzlar aləmində bir çaxnaşma olacağından kürreyi-ərz məhv olacaqmış. Bu iddiaya bir çoxları inanıb, təşvişdə olduqları halda, Xaqani (həm də Nizami) bu xəbərə inanmamışdılar (Doğrudan da, sonralar - yəni, 1186-cı ildə heç bərk külək də əsməmişdi). Səh. 80. Vəta, Adəm, Xızır və Musa üçün... Dördü də peyğəmbər adıdır.
Tikərəm, şübhəsiz, onu "Yasin"dən. "Yasin " - "Quran"da surə adı; matəm və təziyədə oxunur. Xaqani də bu surəyə üstünlük vermişdir. Səh. 80. Bir möcüz göstərib mənalı sözdən, ________________Milli Kitabxana________________ Sudan, oddan paltar toxuyaram mən. Bu beytdə Xaqani öz şeirlərinin su kimi axıcı və od kimi hərarətli olduğunu göstərmək istəmişdir. Səh. 80. Üç bacı bağlasın başına ləçək. Uç bacı - üç ulduza birlikdə verilən addır. Səh. 81. Musa ağacıdır ağacım tamam, Tuba budağından düzəlib taxtam.
(əsası) möcüzə göstərib, əjdahaya çevrilər və düşmənləri udarmış. Tuba da behiştdə bitən müqəddəs ağacdır. Xaqani atasının dülgərlik sənətinə işarə edərək, öz şeirlərinin pak və möcüzə yaradan olduğuna işarə edir. Səh 82. Hermes haradadır, hanı o alim'? Gəlsin ki, təxtini özüm düzəldim.
elmlərinə bələd olan qədim yunan alimi kimi tərif etmişlər. Səh. 82. Nuh hanı ki, ona verim yadigar, Bu memar təbimdən səttarə pərgar?! Dini rəvayətə görə Nuh peyğəmbər zamanı dünyanı sel basır və Nuh belə bir selin olacağını guya əvvəldən bildiyi üçün gəmi qayırıb, öz adamlarını və istədiyi heyvanları suda qərq olmaqdan xilas edir. Xaqani dülgər olan Nuha öz şairlik təbilə pərgar verməyə qadir olduğunu bildirmək istəyir.
Nə qədər məskənim bu xoş məkandır, O, Şərvan deyildir, bir Xeyrəvandır. Xaqani həmişə "Şirvan"ı "Şirvan" kimi işlədir. Demək istəyir ki, nə qədər mən buradayam, o, şər yeri deyil, xeyir yeridir.
Sənətdə Azərdi, söhbətdə İsa, Tabut qayırardı o Xəlilasa.
istəyir ki, onun atası Əli də nəccar olub, tabut qayırardı. İsa kimi söhbəti ruh açan idi. Səh. 82. O da bir Əliydi - adlı dilavər, Mən isə önündə bir sadiq Qənbər. Bu beytdə Xaqani, atasının adı Əli olduğu üçün, onu imam Əliyə, özünü isə imam Əlinin sadiq qulu olan Qənbərə oxşadır və bununla atasını sonsuz dərəcədə sevdiyini bildirir. Səh 83. Çoxdandır bu kasa gəzdirən fələk, Pay istər həmişə şerimi görcək.
dünya mənim şerimdən pay alır. ________________Milli Kitabxana________________ Səh. 84.
Mənalar kişisi o qoca anam, İkinci Rabiə kimiydi tamam. Rabiə - IX əsrdə yaşamış, öz dindarlığı və paklığı ilə şöhrət qazanmış bir ərəb qadının adıdır. Xaqani, öz anasını da pak və dindar göstərmək üçün onu ikinci Rabiə adlandırmışdır.
Ona da Məryəmtək atdılar böhtan, O da Zəhra kimi paylardı ehsan.
Lakin, o, müqəddəs qadın olduğu üçün, töhmətlər onun ləkələnməsinə səbəb olmadı. Guya, yeni anadan olan İsa dil açıb, anasının günahsız olduğunu söyləmişdir.
qəbul edən xristian qızı olduğuna görə, Xaqani onu həm Məryəm, həm də Fatimə ilə müqayisə etmişdir.
Nəsturi qızıydı, nəsli, məbədi. Nəsturi - xristian məzhəblərindən biridir. Xaqaninin anası eyni zamanda atəşpərəstliyə mənsub bir ailədən çıxmış olduğundan, o həm Xristianlıq, həm də Atəşpərəstliyi atıb, İslam dinini qəbul etmişdir.
O, bir Filakusdu bizim dövrana. Filakus - eramızdan əvvəl Yunan başçılarındandır. Səh. 84. Myastu yolunda əyləşərdi şad, Siyruni dilini bilərdi azad.
dili.
Səh. 84. O, Züleyxa kimi bir xanım ikən, Sonra Yusif kimi qul oldu birdən. Xaqani anasının Zuleyxa kimi adlı-sanlı olduğuna və sonra Yusif kimı qul sifətində satıldığına işarə edir.
Üveys kimi bəndəm o arvada mən. Üveys - Məhəmməd peyğəmbəri son dərəcə sevən əshabələrdəndir. Xaqani də Üveysin Məhəmmədi sevdiyi qədər anasını sevdiyini nəzərə çarpdırır. Səh. 85. Mən təbib əmimdən almışam ilham, Yeddi söz mülkünün bir Boqratıyam.
iqlim və ya bütün dünyaya işarədir. Boqrat (Hippokrat) - tibbin babası adlanan məşhur yunan təbibi. Eramızdan təqribən 5 əsr əvvəl yaşamışdır. Xaqani şöhrətdə özünü Boqrata bərabər tutur. Səh. 86. Onunçün məskənim olmuş asiman, Yüklə 3,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|