H
əmidlən Mərdin qalasın dəlüb yıqan dəmür yaylı Qıpçaq
M
əlikə qan qusduran gəlübən Qazanın qızın ərliklə alan Oəuz aə
saqqallu
qocalari gör
əndə ol yigidi təhsinləyən al məxmuri əal-
varlı, atı bəhri qotazlı Qaragünə oəlı Qarabudaq çaap yetdi. əal
qılıcın,
aəam Qazan yetdim, dedi.
Bunun ardınca görəlim kimlər yetdi:
Düstursızca Bayandır xanın yaəisin basan altmıə bin kafərə
qan qusduran aə-boz atının yelisi üzərində qar turdıran Qaflət
Qo
ca oəlı əir əəmsəddin çapar yetdi. əal qılıcın aəam Qazan
yetdim, dedi.
Bunun ardınca görəlim, xanım, kimlər yetdi:
Parasarın Bayburd hasarından parlayıp uçan ap-alacə gərdə-
gin
ə qarəu gələn yeddi qızın Umudı Qalın Oəuz ayəırcısı, Qazan
b
əgin inaəı, boz ayqırlı Beyrək çapar yetdi. əal qılıncın, aəam
Qazan yetdim, dedi.
Bunun ardınca görəlim, xanım, kimlər yetdi:
əaya çalmalu, çalqara quə ərdəmlü, qurqurma qoəqulu qula-
əı altun köpli qalın oəuz bəglərini bir-bir atından yıqıcı Qazlıq
Qoca oglı Yek Yekinek çapar yetdi. əal qılıcın aəam Qazan,
yektdim, dedi.
Bunun ardınca görelim, xanım kimlər yetdi:
Altmıə örkec dərisindən kürk eyləcə topuqlarını örtməyən
altı ökəc dərisindən külah etsə qulaqlarini örtməyən qolı, budu
x
ərancə, uzun baldırlı, incə, Qazan begün tayısı, at aəızlu Uruz
Qoca ç ap
ar yetdi. əap qılıəın bəgüm Qazan yetdim, dedi.
Bunun ardınca görelim kimlər yetdi:
Barıban peyəəmbərin yüzini görən, gəlübən Oəuzda səba-
hasi olan acıəı tutanda bıqlarından qan çıqan, bıəı qanlu Bekdüz
əman çapar yetdi. əal qılıncın,
aəam Qazan, yetdim, dedi.
Bunun ardınca görelim kimlər yetdi:
Kaf
ərləri it ardına buraəıb xorliyan eldən çıqub. Ayəır gözlü
suyundan at yüzdür
ən alli yeddi qalanin kimidin alan Aə Məlik
əeəmə qızına nigah edən Sonı Saldal Məlike qan qusdıan,qırq
cübb
ə bürünüb otız yeddi qala beginin Məhbub qızlarini çalub
135
bir-
bir boyının qucan, yüzində, todaəında öpən əlin qoca oəlı Alb
ərən çapar yetdi. əal qılıncın aəam Qazan yetdim, dedi.
Saymaqla Oəuz bəgləri tükənsə olmaz.
Həp yetdilər, arı
sudan abdest aldılar. Aə alınlarini yerə qoydular. əki rükət namaz
qıldılar. Adı görkli Məhəmmədə salavat gətirdilər. Bitek təklif
kaf
ərə at saldılar. Qılınc çaldılar. Gumur-gumur naqaralar degildi,
bur
əməsi altun tuc borular çalındı.
Ol gün cig
ərində alan ər yigitlər bölürdi. Ol gün bir qiyamət
savaə oldı. Meydan tolu baə oldı. Baəlar kəsildi, top kibi. əahbaz-
əahbaz atlar yükredi, nalı düədi. Ala-ala göndərilər süslədi, qara
polat üz qılınclar çalındı, yelmaəı düədü. Uc yeləkli qayın oqlar
atıldı, dəmrəni düədü. Qiyamətin bir günü ol gün oldı. Beg nö-
k
ərdən, nökər bəgdən ayrıldı.
Taə Oəuz bəglərilə Dəli Tondar saədan depdi. Cilasun yigit-
l
ərlə Qaragünə oəlı Dəli Budaq soldan dəldi. əç Oəuz bəglərilə
Qazan düna d
əldi. əökli Məliki bir gətirdiyəni atdan saldı. Qafil-
lic
ə qara baəın alub kesdi. Qaxıədı alaca qanın yer yüzinə dökdi.
Saə tərəfdə Qara Tükən Məlikə qıyan Səlcuq oəlı Dəli Tondar
qarəu gəldi. Saə yanını qılıcladı yerə saldı. Sol tərəfdə Buəacıq
M
əlikə Qaragünə oəlı Dəli Budaq qarəu gəldi. Altı yerli kürz ilə
d
əpəsinə qatı tuqa urdı. Dünya-aləm gözinə qaranqu oldı, at
boynın qucaqladi, yerə düədi.
Qazan begin qartaəı kafərin tuəilə sancaəın qılıcladi, yerə
saldı. Dərələrdə, dəpələrdə kafərə qırəun girdi. Təənə quzəun uədı,
on iki bin kaf
ər qılından keçdi, beə yüz oəuz yigitləri əəhid oldı.
Qacanını Qazan bəg qomadı, aman diyəni öldürmədi. Qalın
Oəuz bəgləri toyum oldı.
Qazan b
əg ordısını, oəlanını, uəaəını, xəzinəsini aldı, geri
döndi. Altunt
əktində yenə evini dikdi. Qaraciq əobanı əmirakur
eyl
ədi. Yeddi gün, yeddi gecə yemə-içmə oldı. Qarabaəqul qırq
qırtaq oglı Uruzun baəına azad eylədi.
Cilasun qoc yigitlərə qa-
lab
ə ölkə verdi, əalvar, cübbə, çuqa verdi.
D
ədə Qorqud gəlübən boy boyladı, söy söylədi, bu oəuzna-
meyi düzdü, qoədı, böylə dedi: qani dedigüm beg ərənlər, dünya
136
LÜĞƏT
A
aristokrasis
– aristokrat, zadəgan
anarəi – anarxiya
B
basılmıədır – çap olunmuədur
b
əniyyəd – tayfa, qəbilə
bil
əks – əksinə
bina
ən-əleyh – ona görə,
o səbəbə görə
bir
ər – bir-bir
bilxass
ə – xüsusilə
behc
ət – sevinc, əadlıq, gözəllik
bulunmaq
– tanınmaq, üzə çıxmaq
V
vaqe
– ortaya çıxan
vaqi
ə – hadisə, əhvalat
vazeh
– açıq, aydın
v
əqə – ciddi əhəmiyyət verən,
yüksək qiymətləndirilən
v
əsaiq – material, sənəd, vəsiqə
v
əsiqə – sənəd, fakt
Q
qaim
– mövcud olan
qansamaq
– əhatə etmək
qac
– çox
qalay
– asan
q
əmət – büsbütün,
tamamilə
q
ərin – 1) yaxın qonəu; 2) bir əeyə nail olan
qollanmaq
– yazılmaq, hallanmaq
qovmi
– qəbilə, tayfa, bir xalqın
müəyyən qrupu
qüdsiyy
ət – müqəddəslik aləmi
138