Yazıçı-publisist, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü m əsləhətçi redaktor
Yüklə 0,59 Mb. Pdf görüntüsü
|
162 Müst əqillik dedikdə şagirdlərin başqalarının sözü və ya t əzyiqi ilə deyil, müstəqil şəkildə özünün ağıl, bilik və şəxsi t əsəvvürünə görə hərəkət etməsidir. Q ətiyyətlilik isə ağılla qətiyyətli şəkildə qərar qəbul etm ək, onun düzgünlüyünə inanıb düşünülmüş şəkildə icra edilm əsi kimi başa düşülür. T əkidlilik işi icra etmək, məqsədə çatmaq yollarında heç n ədən çəkinmədən və qorxmadan işin icra edilməsidir. Soyuqqanlılıq bütün arzulanmayan qüvvə və güclərə qarşı dözüm nümayiş etdirməkdən ibarətdir. T əşəbbüskarlıq möhkəm biliyə, güclü iradəyə, zəngin bacarığa və təcrübəyə malik olan, ictimai işlərdə geniş iştirak ed ən və kütləni bu işə səfərbər etməyə hünəri çatan insanlar t ərəfindən həyata keçirilə bilər. Müt əşəkillik dedikdə icra ediləcək işin əvvəlcədən tam öyr ənilməsi və onun icrasının hər tərəfli düzgün təşkil edilməsi başa düşülür. İşgüzarlıq tapşırılan işə bütün varlığı ilə girişən, sözsüz onun sonad ək kəmiyyət və keyfiyyət göstəricilərinə görə icrasına çalışmaqdan ibarətdir. C əsarət isə daha vacib və ya təhlükəli işlərin icrası zamanı qorxmadan, ç əkinmədən möhkəm iradə və qorxmazlıq nümayiş etdirməyə deyilir. M ərdlik-ən yüksək iradi keyfiyyələri özündə cəmləşdirən, h ər cür çətinliyə sinə gərən, təhlükəni ram edən, qorxu üz ərində qələbə çalan qəhrəmanlıq səviyyəsinə qədər yüksələn bir keyfiyy ətdir. İradi keyfiyyətlərdən söhbət düşmüşkən mən müstəqillik bar ədə daha geniş söhbət açmaq istəyirəm. Müst əqillik çox şaxəli məna verən bir sözdür. Burada qısa m əqsəd qarşıya çıxan bütün məsələləri kənar qüvvənin təsiri olmadan öz gücü v ə qüvvəsi ilə həll etməkdən ibarətdir. İnsanın müstəqilliyi üçün başlıca şərtlərdən biri möhkəm iradə, 163 sağlam düşüncə, güc, ağıl, səbr və dözüm, qarşıya çıxacaq m əsələləri müstəqil şəkildə həll etməyə qadir olan bilik və bacarığın olmasıdır. İnsanlarla bərabər quşlar da yaşamaq uğrunda mübarizə aparırlar. Təbiət qanunlarına görə təkcə insanların deyil, quşların da müstəqil yaşaması vacib şərtlərdəndir. Söhbətimi- zin m əqsədi daha aydın olsun deyə qartallar haqqında çoxdan eşitdiyim bir söhbəti oxucuların nəzərinə çatdırmaq istəyirəm: HAŞİYƏ. Qartallar iti və əyri caynaqları, uzun dimdiyi olan yırtıcı quşlardır. Elmi mənbəələrdə göstərilir ki, dünyada qartallar qrupuna daxil olan yüzd ən çox yırtıcı quş növü var. Bu yırtıcılar xarici görünüşünə və həyat tərzlərinə görə müxt əlif olduğu kimi onların qidalanması da bir-birindən köklü şəkildə fərqlənir. Açılmış halda qartalların qanadlarının uzunluğu 2-2,5 metr ə qədərdir. Çəkiləri isə 6 kiloqrama yaxındır. Bu yırtıcılar yem tapmaqda heç vaxt ç ətinlik çəkmirlər. Quşlarla, müxəlif h əşaratlarla, eləcə də gəmiricilərlə, xırda heyvanlarla (xüsusilə m əməlilərlə), ilan, kərtənkələ, balıq və s. ilə qidalanan qartallar vardır. Bu yırtıcılar ov əldə etmək üçün əvvəlcə onun dəqiq yerini mü əyyən edir. Uzun müddət pusquda durur. Sərfəli m əqam tapan kimi müəyyənləşdirdiyi ovun üstünə şığıyıb, onu h ərəkət etməyə qoymur. Əvvəlcə bıçaq kimi İti dimdiyi ilə ovu öldürür. Sonra is ə qüvvətli caynaqları ilə onu büküb havaya qalxır, yuvasına və ya digər istədiyi istiqamətə aparır. İnsanlara, qoyun və seyran sürülərinə hücum edən qartallar da vardır. Dişi qartal həmişə erkək qartaldan iri olur. Ana qartal ad ətən 1-3 yumurta qoyur. Bu yırtıcı quşların kürt yatmasında da çox q əribəlik var. Belə ki, dişi qartalla bərabər erkək qartal da növb ə ilə 40-45 günə yaxın kürt yatır. Dünyada ən böyük qartal isə Cənubi Amerika qartalıdır. 164 Bu n əhəng yırtıcı quş Amerikanın tropik meşələrində yaşayır. Bu Kondor qartalı adlanır. Onun uzunluğu 110 sm, çəkisi 12 kq, qanadlarının uzunluğu isə 3 metrdən çoxdur. Dağ qartalları başı buludlara söykənən dağların zirvəsində özl ərinə yuva qururlar. Ağ baş qartalın yuvası isə dünyada olan bütün qartalların yuva sından böyükdür. Onun yuvasının dərinliyi 5,5 metrə q ədərdir. Deyilənə görə bu yırtıcı tikdiyi yuvadan hər il,özü d ə uzun müddət istifadə edir. Hər pəncəsində həm iti, həm qüvv ətli 4 əyri caynağı var. Bu qartalın dimdiyinin uzunluğu is ə 10 sm-dir. Qartalların yuva qurmaları da çox maraqlıdır. Onlar adətən öz yuvalarını təhlükəsiz yerlərdə, xüsusilə dağ başında, sıldırım qayaların keçilməz yerlərində və hündür ağacların zirv əsində qururlar. Ana və ata qartal balalarını gündəlik yeml ənməsi, onların təhlükəsiz şəraitdə böyüməsi üçün bütün z əhməti öz üzərinə götürür. Qartallar yuvalarını adətən qaratikandan qururlar. Qarati- ka nın üstündən bir neçə qat yumşaq ot döşənir. Otun üstündən is ə yuvanın rahat olması üçün quş tükü və lələkləri sərilir. Əlavə materiallar da bu işə sərf olunmaqla yuva ciddi şəkildə möhk əmlənir. Tikilən bu yer yağışa və küləyə çox davamlı olur. Yumurtadan çıxmış körpə balalar ganad-quyruq bağlaya- na v ə pərvazlanana kimi (deyilənə görə 6 aya qədər) belə abad v ə təhlükəsiz yuvalarda böyüyürlər. Körpəlik dövründə ana və ata qartal balalarına uçmağı, təhlükədən qorunmağı, eləcə də ov ovlamaq, bir sözl ə yem əldə etmək qaydalarını tam öyrədir. Lakin m araqlı burasındadır ki, balalar böyüyüb başa çatan kimi ata v ə ana qartal artıq balaların müstəqil və ayrı yaşama- sını tələb edirlər. Onlar balaların həmin yuvadan uçub başqa yer ə getməsinə və kənar müdaxilə olmadan sərbəst şəkildə yaşamasına çalışırlar. “İndi isə uçmaq, səmaya qalxmaq vaxtı- dır” - deyirlər. Qartal balaları tənbəllik və ya tərslik edib, gös- Yüklə 0,59 Mb. Dostları ilə paylaş:
|