YüZÜNCÜ yil üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ

 
97
                                                                                                                                          
1
 el-Buhârî, es-Sahîh, K. Bedu’l-Halk, 6; Müslîm, K. Îmân, 259,264; İbn Hanbel, el-Musned, III/148, 
IV/208. 
2
 30/Rûm:30. 
3
 30/Rûm:30. 
4
 el-Buhârî, K. İsti’zân, 1;el-Aclûnî, Keşfu’l-Hafâ, I/379 Müslîm, K. Birr, 115; İbn Hanbel, 
II/244,251,315,323,434. 
5
 52/Tûr:1-2-3. 
6
 el-Buhârî, K. İsti’zân, 1;el-Aclûnî, Keşfu’l-Hafâ, I/379 Müslîm, K. Birr, 115; İbn Hanbel, 
II/244,251,315,323,434. 
7
 52/Tûr:1-2-3. 
8
 ed-Dârimî, K.Salât, 7; İbn Mâce, K. Ezân, 6. 
9
 75/Kıyâmet:17. 
10
 17/İsrâ:78. 
11
 Benzer bir rivayet için bkz. İbn Arâbî, el-Futûhât, I/283, IV/12. 
12
 5/Mâide:6. 
13
 36/Yâsîn:39. 
14
 21/Enbiyâ:1. 
15
 54/Kamer:1. 
16
 et-Tirmizî, Sünen, K. Kıyâme, 25. 
17
 Müslîm, Sahîh, Kitabu’z-Zekât, 54; Ahmed b. Hanbel, Müsned, V/354. 
18
 el-Aclûnî, Keşfu’l-Hafâ, I/379. 
19
 Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, II/412. 

---

 
98
 
1 
 
 
 
5 
 
 
 
 
10 
 
 
 
 
15 
 
 
 
 
20 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
el-BÀbu’r-rÀbiè fí-úıdemi’l-Úur’Àn 
ﻢﻳﺣرﻟاﻦﻣﺣرﻟاﷲاﻢﺴﺑ 
1
ﻢﻳظﻌﻟا ﷲﺎﺑ رﻔﺎآﻮﻬﻔ ﻖﻮﻟﺧﻣ لﺎﻗ نﻣٍ ﻖﻮﻟﺧﻣ رﻳﻏ ﻰﻟﺎﻌﺗ  ﷲامﻼﻜ (
N18b
) نأرﻗﻟا ﻢﻋ لﺎﻘ  iy ùÀlib-i 
esrÀr-ı ilÀhí ve óaúÀyıú-ı nÀ-mütenÀhí eger ãÀ’íl sÿ’Àl eylese ve eyitse ki imkÀn var 
mıdur ki yigirmi sekiz kelime ki aãl-ı kelÀm-ı ilÀhídür dört kelime ile daòı  otuz 
iki kelime olur àayr-i maòlÿú olalar ve úadím olalar óÀl budur ki ôÀhirÀ görürüz ki 
dÿde ve siyÀhídür ki mürekkeb olur ve kÀtib anı iódÀå ider ve daòı baèøı óurÿf 
baèøı óurÿf üzerine muúaddem ve muaòòardur ve daòı bu şekl ü bu ãÿret kÀtibden 
ôÀhir olur pes àayr-ı maòlÿú nice ola (
H30a
) ve úadím nice ola dise cevÀb-ı óÀl 
budur ki óaøret-i risÀlet a.s. buyurmışdur ki Úur’Ànuŋ ôÀhiri vardur ve hem bÀùını 
vardur ve bÀùınuŋ daòı bir bÀùını vardur tÀ yidi (
M31a
) bÀùına degin pes çün yidi 
bÀùın didi şöyle gerekdür ki bir bÀùını bir bÀùından mümtÀz ola tÀ yidi bÀùın lÀzım 
gele ve eger bir bÀùını bir bÀùından mümtÀz olmasa  yidi bÀùın lÀzım olmazdı ve 
daòı  şöyle gerekdür ki ol yidi bÀùın birbirine muàÀyir ü muòÀlif olmaya (
A70a
) 
eger birbirine muàÀyir ü muòÀlif olsa  naãã-ı ôÀhire muòÀlif ola  
2
ًارﻳﺛﻜً  ﺎﻔﻼﺗﺧا  ﻪﻳﻔ 
اﻮدﺟﻮﻟ  ﷲارﻳﻏدﻧﻋ  نﻤ  نﺎآ  ﻮﻟﻮ pes muàÀyiret ü muòÀlifet olmaya elbette işbu ôÀhir-i 
Úur’Àn bu Úur’Ànuŋ èilm-i úadími ola nice vech ile bir vech budur ki ãÀóib-i 
şeríèat òiùab ki eyledi Úur’Àna eyledi 
3
نورﻬﻄﻣﻟا (
N19a
) ﻻا ﻪﺳﻣﻳﻻ pes Úur’Àn èibÀret 
ola ol kitÀbdan ki mektÿbdur ikinci vech budur ki ãÀóib-i (
H30b
) şeríèat buyurdı 
ki işbu kitÀb kitÀbullahdur ve kelÀmullahdur  didi eger bir kişi dise ki óaøret-i 
risÀlet a.s.  işbu mektÿba kelÀmullah u  kitÀbullah (
M31b
) didügi mecÀzdur 
óaúíúat degildür dise yaèní óaúíúat bu mektÿb ve kelÀmullah u kitÀbullah degil 
dise bil ki kitÀbullaha delÀlet ider dise  Muóammedüŋ şeríèatında vÀcibü’l-úatl ola 
ve daòı óaøret-i risÀlet buyurdı ki  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3. ﻰﻟﺎﻌﺗ : - A, N,M / ﻢﻳظﻌﻟا ﷲﺎﺑ رﻔﺎآﻮﻬﻔ ﻖﻮﻟﺧﻣ لﺎﻗ نﻣ : - A, N,M 
4. ve eyitse ki : - N 
5. otuz iki kelime olur : otuz iki olur A 
6. olalar : ola N 
7. mürekkeb olur ve : - H, N,M / anı : - A / kÀtib anı : anı kÀtib  H 
9. ve úadím nice ola : - A / dise : - H, N 
11. bÀùını vardur : bÀùını N / daòı bir : - A / bÀùınuŋ daòı bir bÀùını vardur : bÀùınuŋ bir bÀùını daòı 
var H,M / tÀ yidi bÀùına degin : yidi bÀùına varınca N 
12. bÀùından : bÀùınından A  
12-13. ola tÀ yidi bÀùın lÀzım gele ve eger bir bÀùını bir bÀùından mümtÀz :-M 
13. gele : ola H, olmaz A 
13-14. bir bÀùını bir bÀùından mümtÀz olmasa  yidi bÀùın lÀzım olmazdı : - A 
13. olmazdı : olmaz N 
14. biribirine : birbirinden H 
17. ÚurÀnuŋ : ÚurÀn H 
20.-23. kitÀbullahdur ve kelÀmullahdur  didi eger bir kişi dise ki óaøret-i risÀlet a.s.  işbu mektÿba 
kelÀmullah ve kitÀbullah didügi mecÀzdur óaúíúat degildür dise yaèní óaúíúat bu mektÿb ve 
kelÀmullah ve kitÀbullah degil dise bil ki kitÀbullaha delÀlet ider : işbu kitÀb didügi mecÀzi didi 
óaúíúat degildür dise yaèni óaúíúatde bu mektÿb kelÀmullah ve kitÀbullah degildür dise bilüŋ 
kitÀbullah delÀlet ider dise A 

---

 
99
25 
 
 
 
 
30 
 
 
 
 
35 
 
 
 
 
40 
 
 
 
 
45 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
4
مﺗﻳﺪﺗها مﺗﻳﺪﺗﻗا  ﻢﻬﻳﺎﺑ  ﻢوﺟﻧﻟا  ﺎﻜ  ﻰﺑﺎﺣﺻا  yaèní benüm aãóÀbum ıldızlar gibidür úanúısına 
ki iútidÀ itseŋüz hidÀyet bulursız emírü’l-mü’minín  èAlí  bin  ibn-i ebu ÙÀlib 
kerremallahu vechehu buyurmışdur ﷲا مﻼﻜ  نﻳﺗﻓدﻟا ﻦﻳﺑ ﺎﻣ pes maèlÿm u mefhÿm oldı 
kim bu mektÿb kelÀmullah imiş ve’s-selÀm imdi geldüŋ نﻂﺑا ﺔﻌﺑﺳ vechine şöyle ki 
ôÀhirÀ yigirmi sekiz kelime ki kitÀbet gelmişdür ve yazılmışdur òÀk u bÀd u Àteş ü 
Àbdur  ber-Àn-taúdír ki èilm-i kelime olmaya (
M32a
) elbette   òÀk u  bÀd u Àteş ü 
Àb olur bi’l-úuvve kelime-i ilÀhídür eger şöyle ki òÀk u Àb u bÀd  u Àteş diseŋ ez- 
rÿy-ı  (
H31a
)  ismiyyet kelime-i ilÀhí anlara irişmişdür vaútÀ ki bu dört èanÀãır 
müteóarrik olsa mÀlÀ-kelÀm elbetde èale’l-yaúín anlardan kelime ôÀhir olsa gerek 
(
N19b
)  ki anlarda (
A70b
) bi’l-úuvve vardur ol ôÀhir olan kelime  otuz iki 
kelimeden  òÀriç degildür eger ber-sebíl taãavvur u taóayyül ü tevehhüm dileseŋ 
ki ol kelimeyi ol èanÀãırdan münfekk eyleyesin ve ol ôÀhir olan kelimeyi anlardan 
ayru eyleyesin anlarda hiç bir õerre vücÿd úalmaya bil ki èadem-i maóø  ola zíra  
ki نﻂﺎﺑﻟا  ناوﻧﻋ رهﺎﻆﻟا hemÀn bu maènÀdur ki òaøret-i èizzet buyurır ki  رﺧﻻاﻮ لﻮﻻاوه 
5
ﻢﻳﻟﻋ ﺊﺷ لﻜﺑ ﻮهﻮ نﻂﺎﺑﻟاﻮ رهﺎﻆﻟاﻮ ôÀhir ôÀhir-i Úur’Àndur ve bÀùın bÀùın-ı Úur’Àndur 
eger mecmÿè-ı eşyÀ ile kelime-i ilÀhí bu ãÿretle (
M32b
) ve bu ãıfatla olmasa لﻜﺑ ﻪﻧا
6
طﻳﺣﻣٍ  ﻰﺷ  muóaúúiú olmaya 
7
ضرﻻا  رﻳﻏ  ضرﻻا  لدﺑﺗ  ﻢوﻳ  bu maènÀyadur pes ãÿret-i 
Úur’Ànı dünyÀ gözi ile görenler ôÀhirÀ òÀk u Àb u bÀd u Àteş gördi çünki maènÀ 
göziyle naôar úılasın    yigirmi sekiz kelime-i ilÀhí ve  otuz iki (
H31b
) kelime-i 
ilÀhí göresin pes bu maènÀ ile bu maúÀmda kelÀm-ı úadím ola bu cihetden óaøret-i 
risÀlet buyurdı ki işbu mektÿb kelÀmullah u kitÀbullahdur didi imdi ãÿret-i 
Úur’Àndan var ãÿret-i  Àdeme ol  ãÿret ki Àdemdür anuŋ vücÿdı mürekkebdür 
(
A71a
) dört èanÀãırdan ki dört ùabÀyièdür ve daòı  Àdemüŋ eti ve derisi ve  sümügi 
ve ùamarı ve siŋiri ve úanı ve úılları ve cemíè-i èaøÀları ve cevÀrióleri kelime-i  
 
 
 
 
 
 
25-26. yaèní benüm aãóÀbum ıldızlar gibidür úanúısına ki iútidÀ itseŋüz hidÀyet bulursız :-A,H,N 
28. ve’s-selÀm : - A,H / geldüŋ : - A ; gel beri M 
29. yigirmi sekiz : - H 
29-30. bÀd u Àteş ü Àbdur : bÀd u Àb u Àteşdür A,M ; Àb u bÀd u Àteş olur H 
30.-29. ber-Àn-taúdír ki èilm-i kelime olmaya elbette   òÀk u  bÀd u Àteş ü Àb olur: – H 
31. Àb u bÀd : bÀd u Àb H 
33. elbetde : - N / kelime : ãadÀ : H / olsa gerek : olur H, A  
34. kelime : ãadÀ H  
34.-33. otuz iki kelimeden : otuz ikiden A ; otuz ikidür H 
36. ol èanÀãırdan münfekk eyleyesin ve ol ôÀhir olan kelimeyi :-M 
36.-37. ol èanÀãırdan münfekk eyleyesin ve ol ôÀhir olan kelimeyi anlardan ayru eyleyesin anlarda 
hiç bir õerre vücÿd úalmaya bil : anlardan ayurasuŋ anlardan hiç vücÿd úalmaya bil ki èadem-i 
maóø olalar  H, N 
40. bu ãÿretle ve bu ãıfatla : bu ãıfatla ve bu ãÿretle N 
41. ضرﻻارﻳﻏ : - N ,M 
42. òÀk u Àb u bÀd : òÀk u  bÀd M 
42-43. maènÀ  göziyle : bÀùın göziyle H 
43-44. kelime-i ilÀhí göresin : kelime-i ÓudÀyı görürsin M 
45. mektÿb kelÀmullah ve kitÀbullahdur didi : mektÿb  kitÀbullahdur didi A ; kelÀmullahdur H ; 
mektÿb kitÀbullah ve kelÀmullahdur didi M / imdi :-M 
45.-44. var ãÿret-i  Àdeme : Àdeme var H ãÿret-i Àdem M 
46. ol ki ãÿret-i Àdemdür  : ol  ãÿret ki Àdemdür A,N / anuŋ : - N 

---