Riyaziyyat
2009
VIII sinif
İlin sonunda əldə edilən nəticələr:
Riy. VIII İstiqamət:
Ədədlər və əməllər
Qanunauyğunluq
və cəbr
Həndəsə və
məkan anlayışı
Göstəricilərin
analizi, ehtimal və
statistika
Müsbət
1.
sistemdən və
ədədin yazılışının
standart
formasından
istifadə edir
Rasional ədədlər
2.
üzərində əməlləri
yerinə yetirir
və əməllərin
nəticələrini
dəyərləndirir
Təhlil-
3.
əsaslandırmanın
bəzi üsullarından
istifadə edir
Hesablama
4.
iləəlaqədar
məsələləri həll
edir
Çoxluqlar
5.
arasında xətti
asılılığı təyin edir,
analiz edir və
ifadə edir
İki çoxluq
6.
arasında
uyğunluğu qurur,
ifadə edir və təhlil
edir
Problemin həlli
7.
zamanı tənliklər
sistemlərindən və
bərabərsizliklərdən
istifadə edir
Fiqurların
8.
növlərinin
müqayisəsi
və təsnif
edilməsi üçün
fiqurların
xassələrindən
istifadə edir
Fiqurun və
9.
ya onun
elementlərinin
ölçüsünü tapır
Həndəsi
10.
qanunların
düzgünlüyünü
əsaslandırır
Göstəriciləri tapır
11.
və onları verilən
məsələnin həlli
üçün münasib
formada təqdim
edir
Təsadüfi
12.
hadisələri
təyin edir və
hadisələrin
ehtimallarını
hesablayır
Nisbi tezlik və
13.
ehtimal arasında
əlaqədən
istifadə etməklə
təsadüfiliyin
ehtimallarını
dəyərləndirir
və hadisələrin
gözlənilməsi
haqqında
müzakirə aparır
İlin sonunda əldə edilən nəticələr və onların indikatorları
İstiqamət: Ədədlər və əməllər
Riy. VIII.1. Müsbət sistemdən və ədədin yazılışının standart formasından
istifadə edir
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
verilən dəqiqliklə tam ədədləri və onluq kəsrləri yuvarlaqlandırır, yuvarlaqlardan dövri
•
onluq kəsrin qısaldılmış yazısını fərqləndirir (məs.,yüzlüyü dəqiq yuvarlaqlandır və 0.7(6)
və 0.767-ni müqayisə et)
Riy. VIII. - 1
Riyaziyyat
2009
tam göstəricinin səviyyəsini izah edir və onun xassələrini nümayiş etdirir
•
müsbət sistemdən istifadə edərək bölünmə əlamətlərini əsaslandırır; (birmənalı) ədədin
•
ardıcıllıq səviyyələrini təhlil etdikdə vahidlər ardıcıllığında duran rəqəmlərin dövriliyinin
təkrarlanması haqqında müzakirə edir (məs., əgər müsbət sistemdə 11-i 2 səviyyədə yazsaq,
vahidlər sırasında hansı rəqəm olacaq?”)
ədədləri standart formada yazır və əksinə, standart formada verilən ədədi müsbət sistemdən
•
istifadə edərək yazır; ədədin yazılışının müxtəlif formalarından istifadə edir (məs., ədədlər
üzərində əməlləri yerinə yetirdikdə standart forma hansı üstünlüyə malikdir)
Riy VIII.2. Rasional ədədlər üzərində əməlləri yerinə yetirir və əməllərin
nəticələrini dəyərləndirir
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
rasional ədədlər üzərində yerinə yetirlən hesablamanın (eləcə də dərəcə və kök) nəticələrinin
•
adekvatlığını yoxlamaq üçün qiymətləndirmədən istifadə edir
hesablamanı yerinə yetirdikdə və ya hesablamanın nəticəsini qiymətləndirdikdə ədədin
•
yazılışının ekvivalent formalarından (məs, standart forma) istifadə edir
məsələnin kontekstini nəzərə almaqla seçir ki, hansı daha məqsədəuyğundur - əməllərin
•
nəticəsi və ya onun dəqiq əhəmiyyətinin tapılması
ədəddən kvadrat/kub kökünün çıxarılması və ədədin kvadrata/kuba alınması əməllərinin
•
xassələrini (eləcə də bu əməllərin qarşılıqlı dəyişmələrini) nümayiş etdirir
Riy. VIII.3. Təhlil-əsaslandırmanın bəzi üsullarından istifadə edir
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
qanunun ön şərtini/şərtlərini və nəticəsini fərqləndirir; qanunun ön şərtini dəyişdirir və
•
nəticənin düzgünlüyünü müzakirə edir
tam ədədlərin xassələri və onlar üzərində əməllərin nəticəsi haqqında sadə qanun formalaşdırır
•
və onu əsaslandırır (məs., “əgər tək ədədin üzəzrinə tək ədəd gəlsək, nəticədə alarıq…”)
lazımi halda ədədlərin xassələri haqqında fərziyyənin düzgün olmadığını isbat edir (məs.,
•
əks-misallardan istifadə edərək); verilən qanuna qarşı olan qanun formalaşdırır
məsələnin həllində istifadə edilən üsulu isbat edir və ya izah edir
•
Riy. VIII.4. Hesablama ilə əlaqədar məsələləri həll edir
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
iki (düz xətt modelində verilən) istifadəçi müqaviləsindən və ya xidmət planından ən yaxşısını
•
seçmək üçün hesablamanı yerinə yetirir və qərar qəbul edir
Riy. VIII. - 2
Riyaziyyat
2009
təbiətşünaslıq sahəsindən gələn hesablama məsələlərini həll edir
•
ədədlər üzərində məsələləri həll etdikdə istisna və sona çatdırılma metodundan istifadə
•
edir və istifadə etdiyi üsulu izah edir (məs., riyazi əməllərin yazılı alqoritm nümunəsini
doldurur, hansında bəzi ədədlər simvollarla əvəz edilbdir)
kəmiyyətin dəyişdirilməsinə uyğun vahidləri seçir və istifadə edir; böyük vahiddən istifadə
•
edərək kiçik vahidi ifadə edir
Məzmun
Rasional ədədlər və onların ekvivalent formalarının yazılışı
1.
1-dən az /100-dən çox faiz
2.
Ədədin yazılışının standart forması və onun müsbət sistemlə əlaqəsi
3.
Tam göstərici keyfiyyəti
4.
Ədədin riyazi kökü; ədədin kub kökü
5.
Ədədlərin və ədədi ifadələrin (eləcə də keyfiyyətlər və riyazi köklərdən ibarət ifadələrin)
6.
müqayisəsi
Ədədlər üzərində riyazi əməllər; əməllərin nəticəsinin qiymətləndirilməsi
7.
Qalıqlı bölmə: qalıq və bölünmə əlamətləri
8.
Ölçü vahidləri, onlar arasında əlaqə və onlardan istifadə; uzunluq və sahə vahidlərinin
9.
arasında münasibət; bir sistemin vahidinin digər sistemin uyğun vahidlə ifadə olunması
“İstifadəçi riyaziyyatı”; sadə köçürülmüş faiz tarifi; müxtəlif növ qiymət endirimi; sadə
10.
smeta
İstiqamət: Qanunauyğunluq və cəbr
Riy. VIII.5. Çoxluqlar arasında xətti asılılığı təyin edir, analiz edir və
ifadə edir
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
ona tanış olan çoxluqlar arasında xətti asılılığı sadalayır (məs.,
•
eyni hərəkətlə keçilən
məsafənin zaman asılılığı)
asılılıq ifadə üsuluna baxmayaraq xətti və xətti olmayan asılılıqları fərqləndirir; xətti və
•
xətti olmayan asılılıqlar arasında fərqləri müzakirə edir
kəmiyyətlər arasında asılılıq və yanaşmalar haqqında şifahi formaladırılmış qanunu cəbrlə
•
ifadə edir; verilən cəbri asılılığı qrafik, cədvəl şəklində ifadə edir və sözlə formalaşdırır
Riy. VIII. - 3