GöZƏlov s. K., MƏMMƏdov r. T., Namazov b. F. AvtoserviSDƏ XİDMƏTİn texnologiyasi və TƏŞKİLİ
Yüklə 4,09 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Azərbaycan Texniki Universiteti, 2010. 3 … Avtoservisdə xidmət – işçilərin əməyi olub, fərdi şəxslərə (əhaliyə) məxsus avtonəqliyyat vasitələrinə xidmət üzrə fəaliyyət şəklində ifadə olunur. Əgər maddi istehsalat sahələrində yaradılmış məhsul ehtiyat şəklində mövcud olub gələcəkdə istifadə edilə bilirsə, xidmətlərin istehsalı və istifadəsi onların icrası və alınması vaxtına görə üst-üstə düşür… “Mən eşidirəm və unuduram Mən görürəm və yadda saxlayıram Mən edirəm və başa düşürəm” … Yüksək xidmət mədəniyyəti təmin etmək üçün aşağıdakı deviz tətbiq edilə bilər: - tələsənlərə – sürətlə, tez; - lənglərə – tələsmədən, aramla; - tərəddüd edənlərə – ruhlandırmaqla; - əsəbilərə – xeyirxahlıqla, nəzakətlə; - kobudlara – təmkinlə, səbirlə; - xırdaçı, vasvası olanlara – xüsusi diqqətlə, qayğı ilə xidmət etmək lazımdır... 4 Ön söz Dünya iqtisadiyyatının müasir inkişaf mərhələsində avtomobil nəqliyyatı vahid nəqliyyat sisteminin başlıca elementi və əsas daxili nəqliyyat növü olub, ölkənin iqtisadiyyatının yüksəldilməsində və sosial inkişafında aparıcı rol oynayır. Avtomobil nəqliyyatı vasitələrinin kütləvi tətbiqi öz arxasınca iqtisadiyyatın bütün sektorlarında, sosial sferada, əmək bazarında, şəhərtikmə siyasətində, insanların istirahətində və cəmiyyətin digər aspektlərində böyük dəyişikliklər etmişdir. Müasir dövrdə avtomobilləşmə prosesi mahiyyətcə qlobal xarakter almışdır. Hazırda inkişaf etmiş ölkələrdə bütün sərnişin və yük daşımaları həcminin 75…80%-ə qədəri avtomobil nəqliyyatı ilə yerinə yetirilir. Məsələn, yük daşımalarının Böyük Britaniyada 50%-ə qədəri, Fransada 53%-dən çoxu, Almaniyada 68%-ə yaxını avtomobil nəqliyyatı tərəfindən yerinə yetirilir. Azərbaycan Respublikasında avtomobil nəqliyyatı parkı son illərdə intensiv artır (hazırda Respublikanın ümumi avtomobil parkında avtomobillərin sayı 930 mindən çoxdur, son 10 ildə avtomobil parkı 2 dəfədən çox artmışdır) və orta illik artım 10...12% təşkil edir. Bununla yanaşı onu da qeyd etmək lazımdır ki, Respublikanın ümumi avtomobil parkının 30%-dən çoxunun istismar müddəti 20 ildən artıq, 60%-nin istismar müddəti 10 ildir, istismar müddəti 10 ildən az olan avtomobillərin miqdarı isə 10%- ə yaxındır. Respublikada avtomobil parkının sürətlə artması iqtisadiyyatın və sosial sferanın yüksək inkişafını təmin etməklə yanaşı, nəqliyyat prosesinin təşkili, hərəkət və ekoloji təhlükəsizliklə bağlı bir sıra neqativ effektlər yaradır. Bu neqativ effektlər avtomobil parkının artım dinamikasının aşağıdakı əsas xüsusiyyətləri ilə əlaqədardır. Respublikanın avtomobil parkının orta istismar müddəti (avtomobillərin orta yaşı) çox böyük olduğundan onların texniki səviyyəsi aşağıdır. Avtomobil parkının orta yaş həddinin faktiki qiyməti normativdən 2...3 dəfə böyükdür və bu Respublikaya gətirilən avtomobillərin böyük hissəsinin istismarda olmuş (köhnə) avtomobil olması ilə əlaqədardır. 5 Avtomobil nəqliyyatının Respublika bölgələri üzrə paylanması kəskin qeyri-müntəzəmdir, ümumi avtomobillərin 60%-dən çoxu Bakı şəhərində cəmləşib. Avtonəqliyyat fəaliyyəti ilə məşğul olan müəssisələrin (subyektlərin) sayı digər nəqliyyat növləri ilə müqayisədə həddən artıq çoxdur. Bazar iqtisadiyyatının inkişafı ilə əlaqədar avtomobil nəqliyyatının mülkiyyət strukturu kəskin dəyişərək onun böyük hissəsi səhmdar cəmiyyətlərə, kommersiya müəssisələrinə və fərdi şəxslərə mənsubdur. Bundan başqa artım dinamikası müxtəlif avtomobil tipləri üzrə kəskin fərqli olduğundan ümumi parkın tərkib strukturu da nəzərəçarpacaq dərəcədə dəyişmişdir. Belə ki, son 10 ildə Respublikada minik avtomobillərinin sayı böyük intensivliklə artaraq ümumi avtomobil parkının 85%-dən çoxunu təşkil edir. Yuxarıda sadalanan xüsusiyyətlər bütövlükdə Respublikada avtomobil nəqliyyatının texniki vəziyyətinın idarəolunma prosesini mürəkkəbləşdirir, avtomobillərin istismar etibarlığının tələb olunan səviyyəsi aşağı düşür və nəticədə, əvvəldə qeyd olunan neqativ effektlər, yəni nəqliyyat prosesinin təşkili, hərəkət və ekoloji təhlükəsizliklə bağlı problemlər artır. Avtomobil nəqliyyatının texniki vəziyyətinin səviyyəsi və tələb olunan istismar etibarlığının təmin edilməsi normativ-texniki bazaya əsaslanır. Keçmiş ittifaq məkanında mülkiyyət formasından asılı olaraq avtomobil nəqliyyatının istismarda texniki vəziyyətinin tələb olunan səviyyəsinin təmin olunmasının əsasları müxtəlif normativ sənədlərlə müəyyən olunurdu. Dövlət tabeçiliyində və fərdi istifadədə olan avtomobil nəqliyyatının TQ və təmiri müxtəlif əsasnamələrlə («Avtomobil nəqliyyatının hərəkət tərkibinin TQ və təmiri haqqında əsasnamə», «Vətəndaşlara məxsus minik avtomobillərinin TQ və təmiri haqqında əsasnamə») reqlamentləşdirilirdi. Bu «Əsasnamə»lər prinsip, metod və normativləri ilə kəskin fərqlənir və hal-hazırda formal olaraq ləğv edilməyib. Sərbəst iqtisadi münasibətlər şəraitində mülkiyyət formasından asılı olmayaraq avtomobil nəqliyyatının texniki vəziyyətinə nəzarət vahid standart göstəricilər və üsullarla 6 müəyyən edilməli, bu sahədəki normativ sənədlər tam sistem təşkil etməli və sertifikatlaşdırma sisteminin tələblərinə uyğun olmalıdır. Yuxarıda göstərilən «Əsasnamə»lər qeyd edilən müasir tələblərə bütövlükdə cavab vermir. Bununla əlaqədar son dövrlərdə Respublikada avtomobil nəqliyyatının texniki vəziyyətinin səviyyəsinin təmin edilməsi ilə məşğul olan avtoservis müəssisələrinin fəaliyyətini reqlamentləşdirən bir sıra müasir normativ-texniki sənədlər işlənmiş və təsdiq edilmişdir. Bu normativ sənədlərə başlıca olaraq «Nəqliyyat vasitələrinə təminatlı texniki xidmət göstərilməsi haqqında», «Nəqliyyat vasitələrinə təminatlı texniki xidmət göstərən texniki təmir stansiyaları haqqında» və «Nəqliyyat vasitələrinə təminatlı texniki xidmət göstərən texniki təmir sahələri haqqında» Əsasnamələr aiddir. Lakin qeyd edilən bu Əsasnamələr müəssisələrin fəaliyyətinin bir sıra texniki və hüquqi aspektlərini müəyyən edir. Onların bütövlükdə texniki və texnoloji cəhətdən fəaliyyətini reqlamentəşdirən: istehsalat sahələrinin planlaşdırılmasını, müəssisələrin texnoloji avadanlıqlarının normativ siyahısını, avtomobillərin diaqnostik parametrlərinin nomenklaturasını, minik, yük avtomobilləri və avtobusların texniki qulluğu və təmirinin aparılma müddəti normalarını və s. müəyyən edən normativ sənədlərin işlənib hazırlanması zəruridir. Yüklə 4,09 Mb. Dostları ilə paylaş:
|