Guide on Article 6 : Right to a fair trial (civil limb) aze
Yüklə 1,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- (c) D ÖRDÜNCÜ INSTANSIYA 18
K ONVENSIYANIN 6- CI MADDƏSI ÜZRƏ TƏLIMAT – MÜLKI HÜQUQI ASPEKT
tərəflərə əvvəlcədən bildirilmədiyi və bu səbəbdən, tərəflərin onlara cavab vermək imkanından məhrum edildiyi məhkəmə işlərində məhkəmə prosesinin çəkişmə qaydasında keçirilməsinin əhəmiyyətini vurğulamışdır (
, § 33;
Lobo Machado Portuqaliyaya qarşı , § 31;
Van Orshoven Belçikaya qarşı , § 41;
Göç Türkiyəyə qarşı [BP],
§§ 55-56; Kress Fransaya qarşı , § 76;
Immeubles Groupe Kosser Fransaya qarşı , § 26). 200. Milli hüquq xidmətinin bu üzvlərinin iş üzrə fikirlərini bildirdikdən sonra işə
hesab edilir ( Vermeulen Belçikaya qarşı , § 34; Lobo Machado Portuqaliyaya qarşı , § 32; Kress Fransaya qarşı , § 87). Bu presedent hüququ əsasən xarici əlamətlər nəzəriyyəsinə əsaslanır 16 ( Martinie Fransaya qarşı [BP], § 53). 201. Bu səbəbdən problemin tərəfin davranışının və ya Dövlətin münasibətinin və yaxud tətbiq edilən qanunvericiliyin nəticəsinin olub-olmadığını müəyyənləşdirmək üçün (müqayisə et:
, § 76, və Göç Türkiyəyə qarşı §§ 55-57), iş üzrə məhkəmə prosesinin aparıldığı şərtləri, xüsusilə də məhkəmə proseslərinin çəkişməli olub-olmadığını və tərəflərin bərabərliyi prinsipinə əməl edilib-edilmədiyini araşdırmaq lazımdır ( Fretté Fransaya qarşı , §§ 49-51). Avropa İttifaqının Məhkəmə Palatasındakı prosedur üçün 17 : Cooperatieve Producentenorganisatie van de Nederlandse Kokkelvisserij Hollandiyaya qarşı (qərardad). 202. Məhdudiyyətlər: - Tərəflərin bərabərliyi tərəfə, prosesin digər tərəfinə və ya məruzə edən hakimə və ya işə kollegial baxan hakimlərə açıqlanmamış təqdimatların məhkəmədən əvvəl ona açıqlanmasını tələb etmək hüququ vermir ( Kress Fransaya qarşı , § 73); - Əldə edilə bilməyən və ya mahiyyəti olmayan hüququn tanınmasının heç bir mənası yoxdur: bu, çıxarılan qərar hüquqi baxımından mübahisəsiz olduğundan, Konvensiyada nəzərdə tutulan hüququn işin nəticəsinə təsiri olmadığı halda ola bilər.
ÖRDÜNCÜ INSTANSIYA 18 (i) Ümumi prinsiplər 203. Məhkəməyə təqdim edilən şikayətlərin xüsusi kateqoriyasına ümumi olaraq "dördüncü-instansiya" şikayətləri deyilir. Konvensiya mətninə daxil edilməyən və Konvensiya institutlarının presedent hüququ ilə formalaşan bu termin (
, § 44) – bir qədər paradoksaldır, çünki Avropa Məhkəməsinin olmadığı bir məsələni vurğulayır: Məhkəmə Konvensiyanın iştirakçısı olan dövlətlərdə məhkəmələr tərəfindən verilən qərarları ləğv edə biləcək və ya bu məhkəmələrdə baxılan işlərə yenidən baxa biləcək bir məhkəmə və ya apellyasiya məhkəməsi deyil, bundan əlavə işlərə Ali Məhkəmə kimi yenidən baxa bilməz. Bu səbəbdən dördüncü instansiyaya şikayətlər iki aspekt üzrə geniş yayılmış yanlış anlaşılmanın nəticəsi olur. 204. İlk növbədə, ərizəçilərdə Məhkəmənin rolu və Konvensiya ilə qurulan məhkəmə sisteminin xarakteri barədə geniş yayılmış yanlış anlaşılma mövcuddur. Məhkəmənin rolu yerli məhkəmələri əvəz etmək deyil; onun səlahiyyətləri Razılığa gələn Dövlətlərin Konvensiyanı qəbul edərkən insan hüquqları sahəsində götürdükləri öhdəlikləri yerinə yetirmələrinə nəzarətlə məhdudlaşır. Bundan əlavə, Razılığa gələn Dövlətlərin hüquq sistemlərinə birbaşa müdaxilə etmə səlahiyyəti olmadığından, Məhkəmə sözügedən hüquq sistemlərinin muxtariyyətinə hörmət etməlidir. Bu o deməkdir ki, sözügedən səhvlər 16 . Baxın yuxarıda. 17 . Avropa İcmalarının Ədalət Məhkəməsi/Avropa İttifaqının Ədalət Məhkəməsi. 18 Bu, Qəbuledilənlik üzrə Təlimatın müvafiq bölməsinin yenilənmiş versiyadır. 40/71
Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi K ONVENSIYANIN 6- CI MADDƏSI ÜZRƏ TƏLIMAT – MÜLKI HÜQUQI ASPEKT
əlaqədar deyilsə, yerli məhkəmənin yol verdiyi iddia edilən faktiki və hüquqi səhvləri düzəltmək Məhkəmənin vəzifəsi deyil. Məhkəmə özü milli məhkəmənin bu deyil, digər qərarı qəbul etməsinə əsas verən faktları qiymətləndirə bilməz. Əks halda, Məhkəmə üçüncü və ya dördüncü instansiya məhkəməsi qismində çıxış edərdi, bu isə onun fəaliyyətinə qoyulan məhdudiyyətlərin pozulması deməkdir (
[BP], § 28). 205. İkincisi, Konvensiyanın 6-cı Maddəsinin 1-ci bəndində nəzərdə tutulan "ədalət" termininin əsl mənası ilə bağlı tez-tez yanlış anlaşılma olur. Maddə 6 § 1 tərəfindən tələb olunan "ədalət" "maddi" ədalət deyil (bu anlayış qismən hüquqi, qismən əxlaqi anlayışdır və birinci instansiya məhkəməsi tərəfindən tətbiq edilə bilər), "prossesual" ədalətdir. 6-cı Maddənin 1-ci bəndi yalnız "prosessual" ədalətə təminat verir, bu isə təcrübədə tərəflərin təqdimatlarının dinlənildiyi və məhkəmə qarşısında bərabər şərtlərdə iştirak etdiyi çəkişmə xarakterli məhkəmə prosesində həyata keçirilir (
(qərardad)). Məhkəmə araşdırmasının ədalətliliyi hər zaman bütöv şəkildə dəyərləndirilir, belə ki, ayrıca bir səhv bütün məhkəmə prosesini ədalətsiz hesab etmək üçün kafi deyil ( Miroļubovs və digərləri Latviyaya qarşı , § 103). 206. Bundan əlavə, Məhkəmə Avropanın hüquq və məhkəmə sistemlərinin fərqliliyinə hörmətlə yanaşır və onu standartlaşdırmaq Məhkəmənin vəzifəsi deyil. Məhkəmə özbaşınalığına dair heç bir sübut olmadığı halda, yerli məhkəmə qərarlarının doğruluğunu araşdırmaq da Məhkəmənin vəzifəsi deyil ( Nejdet Şahin və Perihan Şahin Türkiyəyə qarşı
[BP], §§ 68, 89 və 94). (ii) Məhkəmənin nəzarətinin əhatə dairəsi və məhdudiyyətləri 207. Məhkəmə hər zaman qeyd etmişdir ki, yerli məhkəmələr tərəfindən yol verildiyi iddia edilən fakt və hüquq məsələləri ilə bağlı səhvləri düzəltmək onun vəzifəsi deyil, bir şərtlə ki, sözügedən səhvlər Konvensiya ilə qorunan hüquq və azadlıqları pozmasın (
[BP], § 28; Perez Fransaya qarşı [BP], § 82; Dulaurans Fransaya qarşı (§ 38) Məhkəmə “açıq məhkəmə səhvi" ilə əlaqədar 6 § 1-ci Maddənin pozulduğunu qeyd etmişdir; lakin əksinə bax:
(qərardad)). 208. Bu o deməkdir ki, bir qayda olaraq Məhkəmə aşağıdakı məsələlərdə milli məhkəmələrin mülahizələrini və nəticələrini şübhə altına ala bilməz: (a) Məhkəmə işinin faktlarının müəyyən edilməsi: Məhkəmə milli məhkəmələrin nəticələrini, kobudcasına və açıq-aşkar əsassız olduğu hallar istisna olmaqla, mübahisələndirə bilməz (
[BP], §§ 28-29). (b) Daxili qanunvericiliyin şərhi və tətbiqi: milli qanunvericiliyin şərhi ilə bağlı məsələləri həll etmək əsasən, Strasburq Məhkəməsinin deyil, milli məhkəmələrin vəzifəsidir (
[BP], § 82), Strasburq Məhkəməsinin vəzifəsi bu cür şərhin nəticələrinin Konvensiyaya uyğun olub-olmadığını yoxlamaqdır (
[BP], § 49). İstisna hallarda Məhkəmə Razılığa gələn Dövlətlərin milli məhkəmələri tərəfindən yerli qanunvericiliyin açıq- aydın əssasız və yanlış şəkildə şərh edildiyi barədə müvafiq nəticələrə gələ bilər (
, §§ 32-34, sonraki istinadlar ilə; Anđelković Serbiyaya qarşı , §§ 24-27 (ədalət mühakiməsindən imtina); həmçinin bax: Laskowska Polşaya qarşı § 61), lakin bu, əsasən 6-cı Maddənin 1-ci bəndi çərçivəsində deyil, Konvensiyanın digər müddəalarına əsasən edilir (
, § 48;
Fabris Fransaya qarşı [BP], § 60). 41/71
Yüklə 1,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|