Gülxani pənah salatin əHMƏdli səNƏT, SƏNƏtkar
Yüklə 3,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
Sənət, sənətkar və zaman 197 Cəmiyyətinin sədri vəzifəsində çalışmış, Azərbaycan Elmlər Akademiyası Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun orta əsrlər ədəbiyyatı şöbəsinin baş elmi işçisi (1963-1982), Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının katibi (1981-1991) vəzifəsində çalışmışdır. Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin İdarə Heyətinin Cənubi Azərbaycan ədəbiyyatı üzrə baş müşaviri (1991) olan Balaş Azəroğlu 25-dən çox kitabın müəllifidir. «Şeirlər», «Savalan», «Mübarizə yollarında», «Mənim nəğmələrim», «Səhər şəfəq- ləri», «Sənətin qüdrəti», «Çiçəklənən tarlalar», «İtmiş qız haqqında dastan», «Məcnun söyüd», «Savalan əfsanəsi», «İllərdən illərə», «Yarpaqlar töküləndə», «Dünənim, bu günüm, sabahım», «Gəl, ay Bahar», 1955-59-cu illərdə «Seçilmiş əsərləri», 1970-82-ci illərdə 2 cildlik «Seçilmiş əsərləri» və s. kitabları çap olunmuşdur. «Məhəmməd Əmani» namizədlik dissertasiyası kitab şəklində çap olunub. Saib Təbrizinin qəzəllərini «Saib Təbrizinin sənət dünyası» (1981) adı altında dilimizə çevirmiş, nəşr etdirmişdir. Dünya xalqlarının əsərlərindən dilimizə tərcümələri də ədəbi fəaliyyətində müəyyən yer tutur. Cənubi Azərbaycanda olarkən yazdığı şeirlərində vətənə, xalqa qəlbən bağlı, onun sabahı, müstəqilliyi üçün mübarizə aparan vətəndaş şairin səsini eşidirik. Azər övladısan, məzlumam demə, Bu el azadlığın sorağındadır. Mübariz yaranıb, mübariz ölmək, Bizim bu ölkənin torpağındadır. 60 ildən çox bədii yaradıcılıqla məşğul olan şairin əsərləri tənqidçi ədəbiyyatşünasların diqqət mərkəzində olmuşdur. Tənqidçilər onun ədəbi yaradıcılığının «güclü obrazlılığı», «tematik zənginliyi», fikir dərinliyi və yüksək partiyalı siqləti ilə nəzəri cəlb etdiyini söyləyir. Onun əsərlərinin əhəmiyyətini «müasir insanın psixologiyasını, hisslər, düşüncələr və Gülxani Pənah, Salatın Əhmədli 198 duyğular aləmini yüksək bədii formalarda ifadə edərkən həmişə vətənə, ana torpağa, doğma xalqa» arxalanmaqda, «onun poetik düşüncələrinin coğrafi sərhədlərinin və imkanlarının çox geniş və zənginliyində» görürlər. Şairin bütün yaradıcılığının ruhunu təşkil edən yüksək reallıq və müasirlik, güclü vətənpərvərlik və xəlqilik, dərin beynəlmiləlçilik ideyalarıdır və bunlar zəngin, incə, oynaq formada, yüksək obrazlarla öz bədii həllini tapır. Sülh, azadlıq və demokratiya uğrunda mübarizə Balaş Azəroğlunun yaradıcılığında geniş yer tutur. Şair bu mövzunu həmişə vətən və xalq anlayışı ilə vəhdətdə götürür, onu Cənubi Azərbaycan xalqının azadlığı məsələləri ilə əlaqələndirir. Ona görə də şairin bu mövzulu əsərlərində yürüdülən hər bir fikrin arxasında azadlıq uğrunda mübarizə aparan xalqının təfəkkür tərzi dayanır». Susub qızıl olmaqdansa Danışıram. Gümüş nədir Qoy dəmir olsun qiymətim. Nə qədər ki, Xalqım, Vətənim, Həqiqətim, Təpiklər altındadır, Mən necə alışmayım! Mən necə danışmayım! XX əsrin ən xarakterik hadisələrinə, Afrika xalqlarının əldə etdiyi istiqlaliyyətə, Əlcəzair xalqının uzun illər davam edən mübarizəsi ilə yanaşı, şah üsul-idarəsinə, müstəmləkəçi imperializmin məhvi naminə ömrü boyu mübarizə aparan cənubi azərbaycanlılarımızın taleyinə, İran qoşunları altında təhqir və təzyiqlərə məruz qalan, fars dilində danışmağa, Sənət, sənətkar və zaman 199 yazmağa, oxumağa məcbur edilən millətinin faciəsinə göz yuma bilmir. Yarı qəzəb, yarı nifrət, yarı əzab, yarı dərd, qəm, qüssə, göz yaşları içində olan xalqının bugünkü taleyinə- sərhədləri kimi, adı, milləti də farslaşdırma siyasətinə qurban, İranın bir «məhəlləsi»nə çevrilməkdə olan Cənubi Azərbaycan taleyinə dözmür. İndi dilimiz «məhəlli»: Nəğməmiz «məhəlli», Özümüz «məhəlli» olmuşuq, Nizamisi dünyaya sığmayan, Bir xalq Bir məhəlləyə dolmuşuq! Bir həddinə bax zülmün, Gör nə günə qaldı Bütün İrana məşrutə verən Sərdarın nəvəsi! Bax, budur İyirminci əsrin Ən böyük faciəsi! «Elə oğul istəyir» şeiri kimi, «Savalan», «Körpə müğən- ni», «Eşidin dünyanın səsini», «Fədakarlıq», «Dəniz olmaq istəyirəm» və s şeirlərində də şair vətənini düşünür, sabahına ümidini itirmir. «Araz çayının üstündə salınmış, bir ayağı Cənubda, bir ayağı Şimalda olan qərib bir körpü obrazında şair vətən məfhumunu ümumiləşdirir». Beynəlmiləlçilik, xalqlar dostluğu («Berlin», «Marselin taleyi, Reyxstaq», «Almaniya», «Eşidin dünyanın səsini», «Dağ seli və daşlar»), təbiət lirikası («Dağlar», «İki Araz», «Bahar gəlir», «Göy göl», «Bənövşə», «Buludlar», «Günəşin qürub çağı», «İldırım və dəniz», «Yarpaqlar töküləndə» və s.), təlim –tərbiyə, sənət və sənətkarlıq məsələləri («O şeiri kim yaxacaq», «Romantika», Gülxani Pənah, Salatın Əhmədli 200 «Şeir var ki», «Əsl şair», «Süleyman Rüstəm») onun əsərlərinin əsas mövzusunu təşkil edir. Klassik ənənələrə yaradıcı şəkildə yanaşan, inkişaf etdirən, heca və sərbəst vəznin ən oynaq şəkillərindən «ustalıq- la» istifadə edən Balaş Azəroğlu yaradıcılığının böyük bir hissəsini poemaları təşkil edir. «Bakı səfəri» əsəri ilə Cənubi Azərbaycan şeirində realist və müasir poema canrının əsasını qoymuşdur. «İtmiş qız haqqında dastan», «Bir məhbusun gündəliyindən», «Mənim cəbhə dostlarım», «Hafizin qəbri üstündə», «Ərəb oğlu», «İlk məktub» poemalarında «sülh, demokratiya uğrunda mübarizə ideyaları, azadlığa, dostluğa çağırış sədaları», «Ərəb oğlu», «Əlcəzairli qardaşıma» poemalarında imperializmin müstəmləkəçilik siyasəti, azadlıq uğrunda mübarizə aparan xalqların dönməz iradəsi real səhnələrlə təsvir olunur. Tənqidçilər Balaş Azəroğlu ya- radıcılığının «əsas ruhunu», «siyasi kəskinlik, inqilabi pafos, gələcəyə güclü inam, yüksək vətənpərvərlik və beynəlmi- ləlçilik, həyatın obrazlı və real təsviri» təşkil etdiyini bildirirlər. Ömür-gün yoldaşı Mədinə Gülgün Cənubi Azərbaycanda gedən milli-azadlıq hərəkatının yetirməsidir. Uşaqlığından çəkdiyi əzab-əziyyətlər, həm cismani, həm də mənəvi əzablar onu mübarizə yolunda mətinləşdirib. İctimai-siyasi həyatda baş verən hadisələr, demokratik ruhlu qüvvələrin fəalliyətə başlaması onun sabaha inamını artırıb. «Azərbaycan», «Demokrat», «Günəş», «Vətən yolunda» və s. curnallarda «Gülgün» təxəllüsü ilə şeirlərini çap etdirib. Mübariz çıxışlarına qarşı mürtəce qüvvələr fəallaşıb. Onların hücumundan qorxmayan gənc şairə inqilabi mübarizəyə çağırış ruhlu şeirlər yazmaqda davam edib. M.Gülgün 1945-ci ildə ölkədə fəaliyyət göstərən Azərbaycan Demokrat firqəsinin sıralarına daxil olur. Yüklə 3,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|