Gülxani pənah salatin əHMƏdli səNƏT, SƏNƏtkar
Yüklə 3,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
Sənət, sənətkar və zaman 225 rübabının şah pərdəsində vüqarla səslənirdi. Şair hətta tarixdən, keçmiş əfsanələrdən yazanda da onu bu günlə, müasirliklə üzvi şəkildə əlaqələndirməyi bacarır, onlara məhz bu günün nəzərləri ilə baxırdı....Onun onlarca şeir kitablarında toplanan silsilə şeirlərinin başlıqlarını sadalasaq belə onun maraq dairəsi, tematikası, zövqü, duyum və deyim tərzi, dünyagörüşü, psixologiyası, şəxsiyyəti haqqında müəyyən təsəvvür yaratmaq mümkündür». Ə.Tudənin yaradıcılığı Vahid Azərbaycanın «dünəni, bu günü və sabahı» kimi dəyərləndirilir. Əsas məbədi Bütöv Azərbaycan torpağı olan Ə. Tudə şeirinin əsas «qibləgahı» bütün şairlərimiz kimi Azərbaycandır: Azərbaycan bu dünyada Şərqin məğrur qartalı! Fəqət qoşa qanadları Bir-birindən aralı. O qanadlar birləşəndə, Çaxacaq şimşək kimi. Bir bayrağa çevriləcək Ən böyük dilək kimi. Azərbaycanın bütün ziyalıları ikiyə bölünmüş Azərbaycan arasındakı bölgüylə barışmayıb. M.F.Axundovdan üzü bəri bütün ziyalılarımız cənub şimal dərdli olub. M.Ə.Sabir, C.Məmmədquluzadə, N.Nərimanov və onlardan sonra gələn nəsillər bu gün də böyük nisgillərini ifadə etməklə ikiyə bölünmüş bir xalqın həsrət, hicran, ayrılıq dərdindən, vüsal həsrətindən ədəbiyyatımızda epopeya yaradıblar, yaratmaqdadırlar. Hər biri 200 ildir bu həsrəti yaşayır, yaradır şeirlərində... Hər yazıçı bu böyük nisgili bir cür ifadə etməyə başlamışdır, kimi özünə təsəlli taparaq o taydan bu taya Gülxani Pənah, Salatın Əhmədli 226 Mustafa Payan oxuyur Vahidin qəzəllərini,-dedi. «Gülüstan» yazdı; başqa biri bu dərdi Xudafərin körpüsü, Araz çayı ilə əlaqələndirdi, onları təqsirləndirdi, xalqımızın taleyinə fələyin qıyqacı baxışı ilə bağladı; bir başqası sərhəd payalarından birinin göyərməsi və öz salxım budaqlarını gah o taydan bu taya, gah bu taydan o taya sərməsi ilə bağladı. Əyilib o tayı öpürdü söyüd, əyilib bu tayı öpürdü söyüd.... Min arzu, min xəyal, min dadlı istək»lər hələ də yaşayır bu yaranan əsərlərdə... Nə qədər Azərbaycan şairi, sənətkarı var, onda vətən yarasının gözü bağlanmır, o yara işləyir ürəklər göynəyəcək, qələmlər işləyəcək. Şimali Azərbaycanın taleyinə düşən işıq, nur o tayın ürəyində ümid çırağını sönməyə qoymayacaq. Çünki Şimali Azərbaycan dövlətinin rəhbərliyi o taylı bu taylı Azərbaycana, onun mədəniyyətinə, ədəbiyyatına müqəddəs hisslərlə yanaşıb. Ulu öndərimiz H. Əliyev Şəhriyar irsini Azərbaycan ədəbiyyatının zəngin xəzinəsi kimi dəyərləndirirdi. Onun böyük sənətkar olduğunu, «klassik-romantik poeziyanın mütərəqqi ənənələri ilə bədii ünsiyyətini qoruyaraq dövrünün novator şairi kimi çağdaş şeirin inkişafında müstəsna rol oynayan yeni ədəbi məktəbin yaranmağına» nail olduğu fikrini alimlərimiz Şəhriyar kimi Səhəndə, Əli Tudəyə və başqalarına da aid edir. Heydər Əliyevin cəsarətli addımlarının nəticəsidir ki, Sovet imperiyasının hegemon siyasətinin hökm sürdüyü bir dövrdə o taylı bu taylı Azərbaycanını sevən sərkərdə, dövlət başçısı Cənubi Azərbaycanın mədəniyyətinə, ədəbiyyatına qayğısını əsirgəməmiş, Mərkəzi Komitənin 1 katibi olarkən Azərbaycan Yazıçılar İttifaqında ayrıca bir şöbə yaratdırmış, Balaş Azəroğlunu bu şöbəyə müdir təyin etmişdir. «Ay işığında», «Bulaq», «Həyat şirindir», «Mənim yo- lum», «Əmanət», «Ata», «Ölümdən güclü», «Azad qardaşım Sənət, sənətkar və zaman 227 var», «Döyüş lövhələri», «Sevgi əfsanəsi», «İki dəfə yox olmuş adam», «Lirika», «Vətən səni çağırır», «Sonuncu şah», «Ata» (poema-epos) I, II kitab və s. 30-dan çox kitabların müəllifi, Azərbyacan-o taylı bu taylı Azərbaycan- bütöv Azərbaycanın xalq şairi Söhrab Tahir yaradıcılığı vətən, onun tarixinə, kökünə, mənəvi dünyasına bağlıdır. Söhrab Tahir Güneyli, Quzeyli Azərbaycanın taleyüklü məsələləri ilə yaşayan, yaradan ədibdir, şairdir. Azərbaycan xalqına, vətəninə, dilinə böyük məhəbbətlə yanaşan, bu dilin incəliklərinə dərindən bələd olan, yaratdığı əsərlərdə bu saflığı qorumağa çalışan vətənpərvər ziyalıdır, dilinin keşikçisidir. Bütünlüklə yaradıcılığına nəzər saldıqda, onun əsərləri ilə tanış olduqda Azər adının boyuna, əqidəsinə biçildiyinə şübhə etmirik. Xalqına, soykökünə, onun yaratdığı milli-mənəvi də- yərlərə sadiq qalan Söhrab Tahir xalqımızın mənşəyini, ilk məskən saldıqları əraziləri, onların qədim həyat tərzini milli varlığını dərindən öyrənmişdir. Çünki onun dediyi kimi, «Azərbaycan xalqının varlığı, etnogenizi ilə əlaqədar elmi kitablarla yanaşı şamanizm, zərdüştizm haqqında kitablar, əsatir, əfsanə, dastan, nağıl, deyim və söyləncələr oxu»duqca, onun qədim varlığını özündə əks etdirən sənədlərlə, qəhrəmanlıq eposları ilə tanış olduqca «yavaş-yavaş dünyanın ən qədim, ən nəcib, ən döyüşkən, ən ləyaqətli və şücaətli xalqları olan türkdilli qəbilə, tayfa və ellərini, o cümlədən qədim Azərbaycan xalqının ən qədim tarixinin monumental mənzərələrini aydın şəkildə görməyə başla»mış və bunlar ona imkan vermişdir ki, milli-istiqlal hərəkatını özündə əks etdirən «Ata» kimi poema-eposu yarada bilsin. Söhrab Tahirin qələminə məxsus olan, son illərdə yazdığı bu poema-epos xalq şeiri üslubunda yazılmış poetik bir əsərdir. Gülxani Pənah, Salatın Əhmədli 228 Bizə bir çox tarixi həqiqətləri özündə əks etdirən Dədə Qorqud, Koroğlu kimi epos-dastanlar- xalq ədəbiyyatında, xalqımızın soykökündə duran oğuz tayfalarının həyat və məişətini özündə əks etdirən mənbələr məlumdur. Yaranan hər bir epos-dastan o xalqın milli bədii təfəkkürünün məhsuludur. Onlar cilalanıb qiymətli sənət əsəri kimi tanınana qədər uzun, tarixi bir inkişaf yolu keçərək daha da püxtələşmiş, bu keçimlərdə daha da cilalanmış, qiymətli sənət əsərinə çevrilmişdir. Söhrab Tahirin yaratdığı «Epos» biçimlənmiş zəngin türk- azəri təfəkkürünün məhsuludur. Mayasını özündən əvvəl yaranan xalq eposlarından götürüb. Şair öz arzularını, düşüncələrini, bu əsəri yazmaqda məqsədini "4-cü giriş" də Allaha müraciətində açıq bir poetik dillə bildirir. Türk xalqlarının ilkin dövrlərini, əsrlərin, illərin yaddaşına həkk etdiyi tarixini arayan, araşdıran şairin məqsədi minilliklərin içərisində itib-batmış, müxtəlif xalqların, dövlətlərin ərazisində bu günə qədər də mövcud olmaqda, qalmaqda olan türk mədəniyyət dünyasının yaşantılarını inkar etməyin mümkünsüzlüyünü, xalqının çox qədim köklü- köməcli bir xalq kimi lap qədimdən təşəkkül tapıb, inkişaf etdiyini, tarixi, elmi araşdırmaların gəldiyi dəqiq qənaət zəminində poetikaya çevirmək, xalqına, eləcə də bütün dünyada türk dünyasının qədimliyini, ilkinliyini inkar etmək istəyən düşmənlərinə çatdırmaq, yalançı uydurma ideyalarla xalqının haqqını əlindən almağa çalışanları geri oturtmaqdır. Allah kömək elə, yollar dumandır. İtən tarixləri arayım, tapım. Allah kömək elə mənə, amandır, Haqqımı haqsızın əlindən qapım. Böyük türk dünyasına qələmi ilə səyahətə çıxan şair ilk dövlətini, soyunu, kökünü üzə çıxarmağa çalışır. İlk inamını, Yüklə 3,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|