Gülxani pənah salatin əHMƏdli səNƏT, SƏNƏtkar
Yüklə 3,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
Sənət, sənətkar və zaman 249 uşaqların bədii təfəkkürünü inkişaf etdirməklə yanaşı, onların təbiətlə bağlı bilik və məlumatlarının artırılmasına, genişləndirilməsinə kömək etmiş olur. «Beşik» nəşriyyatının balacalar üçün buraxdığı bu kitablarda uşaqlar nağıllar dünyasına «qonaq» olur, kələkbaz tülkünün toruna düşən, «tikanlar, oxlar içində» qorxusuz yaşayan, sakit, kimsəyə toxunmayan, «dostlarına mehriban», «ilanlarla barışmaz», gödək ayaqları olsa da, yaman «zirək» olan, «ələkeçməz, diş batmaz», «başdan-başa zireh», öz içinə qapalı kirpi haqqında bilgilərə yiyələnir. Maraqlı əhvalatlar, bir-birindən fərqli gözəlliklər balacaların maraq dairəsinə uyğundur. Heyvanlar, quşlar, balaca həşəratlar, cücülər dil açıb danışır, maraqlı əhvalatların içində balacalar təbiətlə bağlı məlumatlarını artırmış olur. Uşaqlarda təbiətə qayğı, məhəbbət aşılayan kitabın ilk səhifəsində deyilir: «ətrafımızda olan hər şey canlıdır; ot da, çiçək də, yarpaq da, Günəş də, torpaq da... Hər biri səninlə dil açıb danışa bilər. Təki sən dinləməyi və duymağı bacar. Bu kitabda oxuyacağın nağılda, cansız bildiyin karandaşlara həsr olunub sənin yaşıdının incitdiyi və itirdiyi rəngli karandaşların başına gələn macəra ilə buyur, tanış ol». Bu sətirlər «İtən karandaşların şikayəti» kitabındadır. Bala- caları ətrafındakılara, hətta əşyalara qarşı belə diqqətli olmağı tərbiyə etmiş olur. 60-cı illər nəslinin elə sənətkarları vardır ki, onların yaradıcılığı yetərincə bu günə qədər tədqiq edilməmiş, poetik keyfiyyətləri, oricinal bədii dil-üslub xüsusiyyətləri araş- dırılmamışdır. Əlağa Kürçaylı, Əlfi Qasımov onlardandır. Əlfi Qasımovun ilk şeiri «Xalq arzusu» «Lenin yolu» qəzetində dərc olunub. Ədəbi mühitə dərindən bağlı olan Əlfi Qasımov «Azərbaycan müəllimi» qəzetinin xüsusi müxbiri, redaktor müavini, (1951-1958), sonra «Ədəbiyyat qəzeti»ndə Gülxani Pənah, Salatın Əhmədli 250 məsul katib (1958-1966), Azərbaycan SSR Dövlət Poliqrafiya, Nəşriyyat və Kitab Ticarəti İşləri Komitəsində nəşriyyatlar idarəsinin rəisi, baş redaktor (1966-1983) kimi çalışmış, «Əriməzin ətəklərində», «Şagird briqadaları», «Odlu ürəklər», «Dnepr qəhrəmanı», «Saçlar ağarsa da...» oçerklərini yazmışdır. Sənədli povest və hekayələr müəllifi kimi də tanınır. «Qızılburunda tək məzar» sənədli povesti, «Vətən çağıranda» sənədli hekayələri buna nümunə ola bilər. Yazıçının «Adilənin taleyi», «Məni qınamayın», «Könülsevən», «Qağayı fəryadı», «İnsan qaranquş deyil», «Toy gecəsi» hekayə, povest və romanlarının oxucusu kimi deyə bilərəm ki, özünəməxsus yaradıcılıq yolu, öz dəsti-xətti olan yazıçıdır. Yaratdığı surətlər aləmi, gənclərin həyatından götürülmüş maraqlı və yaddaqalan hadisələr, əsərlərinin axıcı, sadə dili müasirlik nöqteyi- nəzərindən də təqdirəlayiqdir. İsi Məlikzadə ədəbiyyata bağlı insan idi. 60-cı ildə «Ulduz» curnalında fəaliyyətə başlayan İsi Məlikzadə 1974- 1976-cı illər arasında Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatında redaktor, Cəfər Cabbarlı adına «Azərbaycanfilm» kinostudi- yasında, 1976-cı ildə «Azərbaycan» curnalı redaksiyasında nəsr şöbəsində müdir, 1980-ci ildən «Ulduz» curnalının redaksiyasında nəsr şöbəsinin müdiri işləmişdir. «Mozalan» satirik curnalında baş redaktor (1981-83) işləmiş, müxtəlif fəaliyyətləri ilə tanınmışdır, yaradıcılığa kiçik hekayələrlə gələn nasir «İsi Məlikzadə özünün güclü, ağıllı və fitri istedadı, sənətə, ədəbiyyata böyük marağı, həvəsi və xüsusilə də bədii yaradıcılığa olan sonsuz məhəbbəti sayəsində özünü qüdrətli nasir kimi tanıda bilir. 1964-cü ildə ədibin «Həsrətin sonu» adlı ilk hekayələr kitabı çap olunur. Sonralar «Özgə anası» adlı ikinci kitabını nəşr etdirir. Artıq növbəti onilliyə, 1970-ci illərə İsi Məlikzadə özünəməxsus üslubu olan istedadlı bir nasir kimi Sənət, sənətkar və zaman 251 daxil olur. Həmin illərdən başlayaraq onun bir-birinin ardınca geniş oxucu kütləsinin məhəbbətini qazanan, tənqid və ədəbiy- yatşünaslığın marağına səbəb olan hekayə, povest və romanları çap olunur». Musa Yaqub şeirimizin poetik istedada malik nümayən- dələrindən biridir. Müasir Azərbaycan poeziyasının 60-cılar nəslinə mənsubdur. Musa Yaqubun poeziyasında onun fərdiyyəti şeirlərinin ruhunda, «gizli daxili qatlarındadır». Hay- küydən, ritorikadan uzaq yaradıcılığı var. «Bu günün şeirində çox az sənətkar tapmaq olar ki, poetik səmimiyyətdə Musa Yaqubla müqayisəyə gəlsin. Məhz səmimiyyət onun şeirlərinə etiraf duyğusu aşılayır, ən məhrəm mövzularda belə açıq danışmasına imkan verir» (C.Abdullayev). Onun lirik şeirləri təbiətə vurğunluğu ilə, bu vurğunluğu ifadə edə bilmək keyfiyyəti ilə seçilir. Təbiət dil açıb danışan, «insanlaşan», «canlı ünsiyyət aləminə çevrilən» bir varlığa çevrilir, bunlar poetik nümunələr olmayıb dərin fəlsəfi məzmunu ifadə etmiş olur. Musa Yaqub ədəbiyyata «Azərbaycan» qəzetində çap olunan «İki qəlb, iki dünya» şeiri ilə başlamışdır. İlk kitabı «Yarpaqlar oxuyur» 1966-cı ildə nəşr olunub. Həmin ildə onun «Bu məhəbbət yaşadır məni» şeirlər kitabı da nəşr olunub. 20-dən çox kitabın müəllifi Musa Yaqubun «Mənim kainatım», «Üzü bəri baxan dağlar», «Yaxşı ki sən varsan», «Bir sim üstə», «İki qəlbin işığı», «Mənim sevgi taleyim», «Ürəyimdə yeri qaldı», «Nanə yarpağı», «Payızdan yaza yol varmı», «Ruhumla söhbət», «Başdan-başa məhəbbət dəftərçəsi» və s kitabları oxucu kütləsinə tanışdır. Təbiətlə bağlı şeirlərində fəlsəfi ruh əsas olduğunu bildirən tənqidçilər onun bir misrasındakı poetik rədifi təhlil edir, «müəllifin fəlsəfi şeirləri içərisində «İlahi, mən bu daşı götürüm, götürməyim» rədifli bir poetik nümunə var. Şair Gülxani Pənah, Salatın Əhmədli 252 yolayrıcında küləyin, yağışın yuyub gözəlləşdirdiyi süfahi bir daşla qarşılaşır. Daş onu həyat, ömür-gün, tale, gələcək haqqında düşüncələrə çəkir: o, bu daşı götürsün, ya götürmə- sin? Axı dünyanın bir ucu toydursa, o biri ucu da savaşdır. Bəlkə daş bir əl yetməzliyində ona kömək ola bilər. Bir səhra küləyində ağırlıq ola bilər. Bəlkə bu daş ömür yoxuşlarında Əzrayılı yoldan eləmək üçün gərək olacaq». Musa Yaqub təkcə lirik, fəlsəfi ruhlu şeirlər müəllifi de- yil, həm də zamanın, dövrün şairidir. Onun həyatında, yaradıcılığında elə bir dövr vardır ki, bu Azərbaycanın siyasi intriqalar, azadlıq, müstəqillik uğrunda mübariz ideyalarıyla doluydu. Cəmiyyəti narahat edən müxtəlif problemlərə biganə qalmayan şair millətin ağrı-acılarını da poeziyasında əks etdirir. Humanist duyğularla zəngin yaradıcı insan insanlığı, insanın daxili saflığını qələmə alır, insan əxlaqi məsələrini təhlil edir. Əlibala Hacızadə 20-yə yaxın hekayə, roman, povestlər toplanmış kitabların müəllifidir. Onun «İtkin gəlin» əsəri əsasında on iki seriyalı bədii televiziya filmi çəkilmişdir. Seçilmiş əsərləri on cilddə son illərdə çap edilmişdir. Bir- birindən maraqlı mövzuları olan əsərləri onu istedadlı nasir kimi tanıtmışdır. Tofiq Bayramın şeirləri həmişə sevilir. Onun «Ana tə- bəssümü», «Mənim şair xalqım», «Azərbaycan deyəndə», «Əsrin oyunu», «Məsləkim-silahım», «Ay gecikən məhəb- bətim» və adını çəkmədiyimiz onlarla kitabında toplanan əsər- lərin ideya-bədii keyfiyyətləri haqqında tənqidçilər dəyərli sözlərini söyləmişlər. Yasif Nəsirli uzun illər ədəbi-bədii orqanlarda çalışmış, yaradıcılığı ilə tanınmışdır. Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunda, Ali Ədəbiyyat kurslarında təhsil almışdır, 60-cı illərdən dövri mətbuatda maraqlı, sanballı əsərləri ilə çıxış edir. Yüklə 3,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|