Gülxani pənah salatin əHMƏdli səNƏT, SƏNƏtkar
Yüklə 3,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
Sənət, sənətkar və zaman 253 Yaddaqalan sənədli hekayələri («Qabaqcıl mexanizator», «Araz daşan yerdə»), povest, hekayə, esseləri («Bolluq yaradanlar», «Qırmızı qərənfil», «Adsız təpə», «Qayıdacağam», «Görə bilmədim», «Ömür» və s) ilə zəngin çoxlu sayda kitabların müəllifi Yasif Nəsirli Azərbaycan Milli yaradıcılıq Akademiyasının akademiki, Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin deputatı, Beynəlxaq mükafat laureatı və s. yüksək adlara layiq görülmüş, bir sıra curnal və nəşriyyatlarda, eləcə də digər məsul vəzifələrdə çalışmaqla bərabər ömrünü ədəbi mühitə bağlayan istedadlı qələm sahibi kimi ədəbiyyat tariximizə adı yazılmışdır. Elbrus Şahmar ədəbi fəaliyyətə 60-cı illərdə başlamış, kiçik və iri həcmli nəsr əsərləri ilə tanınmış yazıçıdır. Əsər- lərində xalq, dövlət mənafeyi əsasdır. Vətəninə, torpağına göz dikənlərin gözünü ovmağa hazır döyüşkən yazıçıdır. Başı bəlalar çəkmiş torpağın övladı kimi bu gün də yazdığı əsərlərdə təəssübkeş oğul, yurd itkisi çəkən vətəndaş, düşmən əlində qalan torpaqların ağrı-acısı ilə göynəyən vətən təəssübkeşidir. «Kövrək məhəbbətim Qubadlı», «Xanimanım Qubadlı», «Odla su arasında», «Dağlar, mənə qar göndər», «Ocaq yanğısı», «İşıqlı ömür», «Şah İsmayıl Qartalları» kimi iyirmidən çox kitabın müəllifi Elbrus Şahmar sözüylə, yaradıcılığı ilə tanınmış nasir, publisistdir. Ənvər Əhməd «Nəslimiz», «Anamın izləri», «Sevgi yur- du», «Sevgi cavan qalır», «Sağlıq olsun», «Kəfənim qandan biçilər» kimi onlarla şeir və poemalar kitabının müəllifidir. Çingiz Əlioğlu şeir, hekayə, ədəbi-bədii tərcümələri, publisistik məqalələri ilə tanınmış istedadlı qələm sahibidir. «Nikbinlik», «Alnından Ay doğan adam», «Ömür ağacı», «Günəşli dayanacaqlar», «Tanrını tanı» kimi onlarla kitabın müəllifidir. Keçmiş sovetlər birliyi ölkələrində də tanınan şairin Gülxani Pənah, Salatın Əhmədli 254 İ. Şklyarevski («Quş kölgəsi»), Ayven Soutoll («Bəs sabah necə?»), L.T. Tatyaniçeva, R. Babloyandan etdiyi tərcümələri dünya ədəbi mühiti ilə maraqlanan oxucularımıza dəyərli töhfələrdir. Müxtəlif ölkələrdə keçirilən festivalların, poeziya günlə- rinin, sovet ədəbiyyatı günlərinin iştirakçısı olmuş, fəxri fər- manlara, ədəbi mükafatlara layiq görülmüş Çingiz Əlioğlunun lirikası onu oxucularına sevdirib. Paşa Qəlbinurun şeirlərində işıq, nur, həyat eşqi əsasdır. «Ay bir əlçim buluddur», «Rəngli göz yaşları», «İtmiş həsrət kimi», «Ağlıma gələnlər başıma gəldi» bədii kitablarında toplanan lirik əsərlərində insan, onun xoşbəxtliyi, təbiətə, insanlara qayğı, məhəbbət poetik ifadələrlə verilir. Aqil Abbasın ilk hekayəsi 70-ci illərdə «Ədəbiyyat və incəsənət» qəzetində dərc olunmuş «Şirinlik» hekayəsidir. «Evləri köndələn yar», «Ən xoşbəxt adam» (povestlər və hekayələr), «Batmanqılınc» (roman), «Çadırda Üzeyir Hacıbəyov doğula bilməz» və s. kitabların müəllifidir. «Ədalət» qəzetinin baş redaktorudur. Firuz Mustafa nasir, dramaturq, ədəbiyyatşünas kimi fəaliyyət göstərir. «Göyəm kolları», «Dünyanın rəngi», «Kəh- raba» hekayə və povestlər, «Çəhrayı tunel», «Teatr meydanı» romanlarının, «Adsız» pyeslər kitabının, «Mənəvi tələbatın inkişaf dialektikası» monoqrafiyasının müəllifidir. Arifə Arif qızının tərcümələri diqqətəlayiqdir. Ərəb yazıçısı Necla Bədirin, qazax yazıçısı Berik Şahanovun, N. Rəsulzadənin, Ç. Abdullayevin, N.Rəsulzadənin əsərlərini, Viktor Yerofoyevin “Yaxşı Stalin” əsərini Azərbaycan dilinə tərcümə etmişdir. Sənət, sənətkar və zaman 255 Gənc tərcüməçi Tovuz Teymurova Sadıq Yəmni, Emdad Avşar, Ümid Yaşar Oğuzcan, Berik Şahanov və başqalarının əsərlərini dilimizə tərcümə edib. Tofiq Mahmud tərcümə və publisistika ilə 70-ci illərdən məşğul olur. «Əsrdən keçən çığır», «Polad belə bərkiyir» sənədli povestlərin, «Dünya, gözəl dünya» romanının və s. müəllifi olmaqla yanaşı onun N.Dubovun «Qaçqın» romanının tərcüməsi maraqla qarşılanmışdır. Tərcümə sahəsində uğurları çoxdur. V.Perevoznikovun («Canlı uçuş»), M. Vamoşun («Mən və mən») romanlarını tərcümə etmiş və nəşr etdirmişdir. Tərcümə etdiyi V.Sropovun «Qarşılıqlı əlaqə (ailə: nigah və boşanma-problemlər, mülahizələr)» kitabı «Azərbaycan» curnalında çap olunmuşdur. Azərbaycan böyük bir dünyadır. Özü öz məmləkətinin içində böyük dünyadır. O dünyanın öz söz xiridarları var. Cinsi lətifə qadınların söz dünyası üzü Qorquddan bəri gəlir, hələ gəlir, həl yoldadır, nə qədər dünyası var, yolu var, o yol gediləcək, gediləcək, gediləcək… O yolda gedən yolçuları udub minilliklər, yüzilliklər, qə- rinələr. Görünənlər az qalıb. Amma o söz dünyasının o yol- çularının mövcudluğundan xəbər verir. Bu gün bəşəriyyətə Nizami, Füzuli, Vaqif kimi böyük sənətkarlarla yanaşı, Məh- səti, Heyran xanım, Ağabəyim, Natəvan, Aşıq Pəri, Şəfiqə xanım Əfəndizadə, Aşıq Zərnigar, Ümgülsüm Sadıqzadə, Həmidə Məmmədquluzadə, Nigar Rəfibəyli, Gültəkin Bakıxanova, Güllü Məmmədova, Mədinə Gülgün, Mirvarid Dilbazi, Zivər Ağayeva, Xalidə Hasilova, Ələviyyə Babayeva, Xanımana Əlibəyli, Gülrux Əlibəyli, Narınc Xatun, Əzizə Cəfərzadə, Hökumə Bülluri, Elmira Axundova, Rüzgar Əfəndiyeva, Firuzə Məmmədli, Səfurə Pirsultanlı, Cahan Əfruz, Həbibə Məmmədqızı, Fəridə Əliyarbəyli, Cahan Əfruz, Gülxani Pənah, Salatın Əhmədli 256 Nurəngiz Gün, Azadə, Kəmalə Ağayeva, Aləmzər Əlizadə, Fatma Həsənqızı, Aləmzər Sadıqqızı, Sima Şirvanlı, Mahirə Abdulla, Nüşabə Məmmədova, Nüşabə Məmmədli, Azadə Taleh, Bəsti Bərdəli, Həqiqət Rzayeva, Gülşən Lətifqızı, Arifə Arifqızı, Salatın Əhmədli, Sona Vəliyeva, Bəsti Əlibəyli, Südabə Ağabalayeva, Dinarə Gərəkməzli, Şəfəq Sahibli, Sona Xəyal, Sakitə Ülvi, Şəfəq Əlixanlı, Fəridə Ləman, Zəminə Xınalı, Fəridə Hacıyeva, Şəfəq Nasir, Fərqanə Mehdiyeva, Tamilla Şəfəq, Aybəniz Kəmalə, Nailə Yusifqızı, Kübra Əliyeva, Südabə Sərvi, Mina Rəşid, Məlahət Yusif qızı, Almaz Ülvi, yurdundan didərgin düşmüş Azəri qızı Hülya Sönməz, Güney Azərbaycanımızdan Haciyə Zəhra, Günəş Mərəndi, Fatma Əzizcan və başqaları ədəbiyyat aləminə adı yazılmış istedadlı qadınlarımız, qələm sahibləridir. Onların içərisində siyasi repressiyalara məruz qalmış qadınlarımız var. Ümgülsüm Sadıqzadə. Əri yazıçı Seyid Hüseyn xalq düşməni kimi güllələnmiş, özünü Sibirə sürgün etmişlər. 1946-cı ildə vəfat etmişdir. Gənc yaşlarından Üm- gülsüm xanımın «İqbal», «Yeni söz», «İstiqlal», «Azərbaycan» qəzetlərində, «Məktəb», «Dirilik» curnallarında şeirləri, hekayələri, məqalələri çap olunurdu. «Solğun çiçək» miniatürü «Qurtuluş» curnalının 1915-ci ildə keçirdiyi müsabiqədə birinci yeri tutmuş, Sabirin «Hophopnamə»si və «Qurtuluş» curnalının birillik abunəsi ilə mükafatlandırılmışdır». Yaradıcılığının çiçəkləndiyi bir vaxtda repressiyaya məruz qalmış Ümgülsüm xanım yüzlərlə ziyalı qadınlarımızdan biridir. Gülarə Qədirbəyova... onun redaktəsi ilə çıxan milli ruhda yazılmış «Bir sarayın tarixi» kitabına görə, Əhməd Cavad, Hüseyn Cavid, Seyid Hüseyn kimi ziyalılarla sıx əlaqə saxladığına görə əks-inqilabçı millətçi təşkilatın fəal üzvü kimi Yüklə 3,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|