Gülxani pənah salatin əHMƏdli səNƏT, SƏNƏtkar
Yüklə 3,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
Sənət, sənətkar və zaman 389 Ağsaqqallar şurasının üzvü olmuş şairin Ana Yurdunu, Vahid- Bütöv Azərbaycanı, türkçülüyümüzü tərənnüm edən əsərləri onun vətəninə, millətinə, xalqına bağlı bir sənətkar olduğunu sübut edir. Nasir Aqil Abbas bədii yaradıcılığa 70-80-ci illərdə gəlib. Çap olunmuş ilk əsəri «Şirinlik hekayə»sidir. «Evləri köndələn yar», «Ən xoşbəxt adam», «Dolu», «Batmanqılınc», «Çadırda Ü.Hacıbəyov doğula bilməz» və s. roman, povest və hekayələr kitabının müəllifidir. Aqil Abbas ədəbiyyatımızın, mədəniyyətimizin inkişafında böyük xidmətləri olan istedadlı yazıçı olmaqla yanaşı «Ədalət», «Boz qurd» qəzetlərinin baş redaktorudur. «Ədalət» qəzeti fəaliyyət göstərədiyi iyirmi ildən artıq bir vaxtda Azərbaycan ədəbi prosesinin inkişafında böyük rol oynayıb. Onun «Dolu» əsəri əsasında çəkilmiş film günün aktual problemlərini özündə əks etdirir. Günümüzün ən aktual problemi isə Qarabağ problemidir və bu fikri heç kim inkar etməz. Aqil Abbas təkcə ədəbi-bədii yaradıcılığı ilə deyil, siyasi, ictimai fəaliyyəti ilə də tanınmış, xalqına, dövlətinə xidmət edən ictimai xadimdir. Nasir, kinossenarist Aydın Dadaşov bədi yaradıcılığa tələ- bəlik illərindən başlayıb. «Dəvətnamə», «Qərib», «Mada- qaskar», «Ssenari yaradıcılığı», «Televiziya və radio tama- şaları» kimi onlarla bədii, publisist, elmi-nəzəri kitabların müəllifidir. Şair Bəhlul Orucoğlu könüllü hərbi xidmətə gemiş, Goranboy, Füzuli, Ağdam, Ağdərə rayonlarında erməni fa- şistlərinə qarşı döyüşlərdə batalyon komandiri (1991-1993) ol- muş, vətənpərvərlik ruhunda yazdığı şeirləri, marşları ilə sevil- miş şairdir. O, «Səngərlərdə keçən ömür», «Həsrətlə yanan ürəyimiz», «Sevənləri qoru dünya», «Ömürdü bu», «Öndə Qarabağdı» kimi onlarla kitabların müəllifidir. Gülxani Pənah, Salatın Əhmədli 390 Müstəqillik dövründə milli birliyə səsləyən, türkçülük ideyaları ilə zəngin əsərlər yaranır. Əlirza Xələflinin əsərləri bu sahədə daha mükəmməldir. Şair, publisist Əlirza Xələfli bədii yaradıcılığa tələbəlik illərindən başlayıb. «Karvan körpüdən keçir», «Baş daşımın yazıları», «Yurdun övladları», «Ocağımın işığı», «Həsrət kör- püsü», «Sözə doğru» kimi iyirmiyə qədər bədii və publisist kitabların müəllifidir. Vətəndaş şairdir. 80-ci illərdə ədəbiyyata gələn, böyük bir ədəbiyyatın nümayəndəsidir. Dövri mətbuatda nəşr olunan külli miqdarda ədəbi və publisist əsərlərində oxucusunu düşündürür, özü də tarıma çəkib, çarmıxa çəkib düşündürür. Elini, elatını, nəslini, kökünü, soyunu görmək istəyir öz həndəvərində, xeyirində, şərində onları axtarır. Ucu-bucağı bilinməyən, tarixi qədər uzun, qədim köklü-köməcli olan bir türk nəslinin övladıdır o. O, bir oğul, vətəndaş kimi türkün, türk dünyasının ayıq-sayıq əsgəridir. Bu ayıqlıq, sayıqlıqdır onun qəlbini riqqətə gətirən, şərəfli keçmişinə üzüağ dönüb baxmağa imkan verən. Şumerdən bu yana tarixi yazası bir oğul gözləyir, elə bir oğul ki, bəzəksiz, boyaqsız tarixini yazsın. O tarixi ki, düşmən bildiyindən ''gözünə ox kimi batır''. Orxon-Yenisey, Qobustan, Azıx-adını çəkmədiyim Böyük Daşqın dövründən də əvvəlki türk dünyasının möhtəşəm tarixini bilir. O möhtəşəmlik qorxudur onun düşmənini. Şair bilir ki, türk türklə birləşəndə nələr olur. Şumer, İskit-sak, Atilla, Hun, Osmanlı birliyinin həsrətini çəkir. Bir dəniz gəzir, arayır: ''Birlik dənizi''. Ümidi o dənizdən su içən atın yəhərində olduğunu xəyalən arzulayan şair bir gün səadət günəşinin üzünə doğacağını, ikiyə bölünmüş Azərbaycanın dərd cığırı, qəm mayalı Arazına qoyulan qadağanın götürüləcəyinə ümidlə baxır və o gün Qıratı onun körpüsünü keçəcək. Təbrizə, Ərdəbilə, neçə-neçə doğmasına Sənət, sənətkar və zaman 391 qovuşacaq anları düşünür. O səadətə kölgə salan anlar da var. Oğuz övladlarının qəlb itiliyi, söz götürməzliyi, doğması olsa belə bir kiçik sözünü bir batman balla '' həzm '' edə bilməməsi salır bu kölgəni. Çünki bunun axırı ayrılığa gətirib çıxarır, qan- qada salır. Bu qan-qada Qazan-Aruz çəkişməsi, ədavəti yaratdı. Bir-birinə qarşı qoydu Oğuz oğlunu. Oğuz oğlu öz-özünə qarşı çıxanda düşmən sevinir, çünki türkün birliyi dünyanın özünü belə qorxudur. O, birləşəndə nələr olmur, düşmən qan dünyasına qərq olur. Ona görə də şair hər bir oğuz övladını dostunu, düşmənini tanımağa, bir-birinə dönük çıxmamağa səsləyir, özünə dönük çıxanı '' qamçılayır ''. Əli Rza Xələfli xalqının şairidir. Onun yaradıcılığında Müşfiq dərdini, Rəsulzadə böyüklüyünü, Nərimanov ömrünün təzadlı dünyasını, haqqı deyən, insan oğlunu yüksəklərə qaldıran, ən ali uca varlığı duyan, bu yolda diri-diri dərisi soyulan, əqidəsindən dönməyən Nəsimini, Üzeyirin bütün türk dünyasını birliyə, bu yolda mübarizəyə çağıran ''Uvertu- ra''sındakı möhtəşəm birliyə çağıran motivlərini, Nizami bö- yüklüyünü, müdrikliyini görürük. O, elinin, yurdunun, vətəni- nin alimini, ziyalısını, tarixi şəxsiyyətlərini necə sevirsə, onun sərhədlərdə keşik çəkən əsgərini, torpaq yolunda can qoyan şəhidlərini elə sevir. Xələflinin misraları o qədər mənalı, güllü, butalıdır ki, oxucunun diqqətini tarıma çəkir, onu özünə cəlb edir, yığır bütün fikirləri özünə, cəmləşdirir ətrafda nə varsa yanına. Özü kimi bir dərd bostanını zorla becərtdirir oxucularına, yana-yana alağını-otunu arıtladır, böyütdürür, bəslədir sinəsində ki, insan övladı bir gün qılıncının qəbzəsini itiləsin, düşsün döyüş meydanına. O bilir ki, bıçaq sümüyə dirənəndə insan oğlunun gözü qabağını görmür. O zamana kimi də itirdiyinin fərqinə varmadan düşür oda, bir də alır qismətini geri, bir də düşür oda, Gülxani Pənah, Salatın Əhmədli 392 tonqallarda bişir, bərkiyir, amalından, məqsədindən dönmür və bir də görürsən, nələr etmir insan oğlu? Xələfli insanın o zərif damarını tutarkan ustalıqla tərpənir: qılınc götürüb düşmən üstünə getmir, «hoydu dəlilərim»-demir, amma elə deyir ki, «qızım sənə deyirəm, gəlinim sən eşit» məsəli düşür yada. Arif işarədən qanır. Bu qayalar elə ağırdı Fələyin əli ağırdı Zaman-zaman döyür məni. İnsan övladı onu döyən dərdin ağrısını canında hiss etməyə bilərmi? Bu da sənətkardan məharət tələb edir: Dərddən bostan əkib, barın gözlədim, Ömrün payızında dərdi dizlədim, Sirrim bir cidadır necə gizlədim, Daşlı yolda duyğularım kişnəyir. Əli Rza Xələfli sözün dəyərini bilən sənətkar kimi qar- şısına qoyduğu ən ali məqsədlərə xidmət edir. Öz qələmi ilə, sözü ilə təklikdə qalanda sinəsi döyüş meydanına da çevrilir. Özünün ''yazı masasını ''döyüş meydanı'', qələmini güllə, ilhamını ''öyünc meydanı'', ''hədəfə dəyən sözlərini'' snayperə bənzədir və bu bənzətmə ustalıqla elə bəzədilib, sözlər elə sərrast, tutarlı seçilib ki, həm şeirin məna tutumunu, həm də bədii dəyərini artırıb. Əli Rza Xələfli yaradıcılığında şair taleyi geniş və əhatəli mövzudur. Bu mövzuda dost sədaqəti, dosta məhəbbət, şair taleyindən yanğı var. Bəzən misraları görəndə fikirləşirsən ki, Əli Rza elə ithafla məşğul olub. Amma yox. Hər bir dost, şair, yoldaş, alimə ithaf olunan şeirlər bitkin bir mövzu, həqiqəti, varlıqları özündə əks etdirən, dərin məna tutumu olan, yüksək poetikliyə malik, zəngin bədii çalarlarla, tutumlarla əhatələnmiş şeirlərdir. İthafı yazmaq bacarığı da hər sənətkarda olmur. Yüklə 3,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|