Guruh talabasi bozorova muhabbatning

1. O'rin ergash gapli qo'shma gap
1. O'rin ergash gap bosh gap tarkibida o'rin holi vazifasida qo'llangan u yer, u yoq, shu
yoq, o'sha tomon kabi so'zlarning ma'nosini izohlab keladi.
2. O'rin ergash gap qayerga? qayerda? qayer dan? qayoqqa? qay tomonga? kabi so'roqlarga javob b-di.
3. O'rin e/g bosh gapga nisbiy so'zlar yordamida bog'lanadi. Bunda ergash gap + bosh gap shaklida b-di.
M: Oqsoqol qayerda bolsa, o^sha joy da ish bir tartibda borar edi.
2. Payt ergash gapli qo'shma gap
1. Payt ergash gap bosh gapda ifodalangan mazmunning yuzaga chiqish paytini yoki bosh
gapda payt holi vazifasida qo'llanilgan o^shanda, o'sha vaqtda kabi so'zlarning ma'nosini izohlab
keladi.
2. Payt ergash gap qachon? qachongacha? qachondan beri? qay vaqtda? kabi so'roqlarga javob bdi.
3. Payt ergash gap bosh gapga:
a) asosan, -sa shart mayli q-chasi yordamida bog'lanadi. Bunda ergash gap + bosh gap shaklida b-di.
M: Dutor chalib o'tirsam, tori uzilib ketdl
b) ba'zan nisbiy so'zlar yordamida bog'lanadi. Bunda ham ergash gap + bosh gap shaklida bo'ladi.
M: Qachon uydagilaringiz kelsa, o^shanda bafurja gaplashamiz.
4. Oliy ta'lim darslilarida payt ergash gap bosh gapga ba'zan boshqa vositalar
yordamida bogManishi mumkinligi ham ko'rsatiladi.
M: Dunyo yaralmishkj, oftob bor.
Yoki: Toki hayot davom etar ekan, ta'lim-tarbiya muttasil ravishda yangilanib boraveradi. 0-
3. Sabab ergash gapli qo’shma gap
1. Sabab ergash gap bosh gapda ifodalangan mazmunning yuzaga chiqish sababini bildiradi.
2. Sabab ergash gap nega? nima uchun? nima sababdan? kabi so'roqlarga javob bo'ladi.
3. Sabab ergash gap bosh gapga:
a) sabab bogloovchilari yordamida bog'lanadi. Bunda bosh gap + ergash gap shaklida bo'ladi.
Oynisa opa xatni oxirigacha o'qiy olmadi, chunki hovlining eshigini kimdir taqillata boshladi.
b) kolmakchiji qurilmalar yordamida bog'lanishi mumkin. Bunda ergash gap + bosh gap shaklida bdi.
M: Olim kishilar har yerda aziz, mo'tabardir, shuning u-n har vaqt ilm olish ilinjida bol. (ba'zan
ko'makchili qurilmalar bilan birga -ki yuklamasi ham qo'llanishi mumkin, bunda bosh gap +
ergash gap shaklida bo'ladi.
M: Yoshlarimizning iqboli shuning u-n ham balandgi- ularning O'zb-nday jannatmonand yurti bor.) d) deb yarim bog'lovchisi yordamida bog'lanishi mumkin. Bunda ergash gap + bosh gap shaklida b-di.
M: Shular quvib keldi deb, jahlim chiqdi.
4. Oliy ta'limda sabab e/g bosh gapga ba'zan boshqa vositalar yordamida bog'lanishi mumkinligi kо'rs-n. M: Nur borki, soya bor.
5. Oliy ta'lim darsliklarida sabab ergash gaplar mazmuniga ko'ra 2 ga bo'lingan:
a) bosh gapdan anglashilgan voqea-hodisaning aniq sababini bildirgan ergash gaplar –bunda ergash gap bosh gapga yuqoridagi vositalar yordamida bog'lanadi;
b) bosh gapdan anglashilgan voqea-hodisaning aniq bo'lmagan taxmin qilingan, gumon qilingan sababini bildirgan e/g -bunda ergash gap bosh gapga -sa kerak, -mi vositalari yordamida bog'lanadi.
M: Oyoqlari yerga yopishib qoldigmi) sira qimirlay olmadi. Yoki: Majlis uzoq davom etmagan bolsa kerak, tez qaytdi.