Guruh talabasi bozorova muhabbatning

IV. Aniqlovchi ergash gapli qo’shma gap
1. Bosh gap tarkibida aniqlovchi vazifasida qo’llanilgan ko’rsatish olmoshining
ma’nosini izohlab keluvchi ergash gap aniqlovchi ergash gap deyiladi.
2. Aniqlovchi ergash gap bosh gap bilan birga aniqlovchi ergash gapli qo’shma gapni hosil qiladi.
3. Aniqlovchi ergash gap bosh gap orqali beriladigan kimning, nimaning, qaysi kabi so’roqlarga javob bo’ladi.
4. Aniqlovchi ergash gap bosh gap tarkibida sifatlovchi yoki qaratqichli aniqlovchi
vazifasida kelayotgan shu , o’sha, shunday, shunaqa, ba’zi, ayrim, bir xil, uning , o’shaning kabi so’zlarning ma’nosini izohlab keladi.
5. Aniqlovchi ergash gap ham bosh gapga 2 yo’l bilan bog’lanadi.
a) nisbiy so’zlar bilan bunda ergash gap kesimi –sa shart mayli shaklidagi fellar bilan, bazan (-r-ar ekan, -mas ekan) shaklidagi fellar bilan ifodalanadi. Bunda ergash gap bosh gapdan oldin keladi.
- Kim birovga yaxshilik qilsa, uning obro’yi baland bo’ladi.-aniqlovchi EQG
b) Bosh gap kesimi tarkibida qo’llanuvchi –ki yuklamasi yordamida bog’lanadi. Bunda ergash gap bosh gapdan keyin keladi.
-Shunday odamlar borki, ular kelajakni oldindan bashorat qiladi.- aniqlovchi EQG
6. Bazan bosh gap tarkibida aniqlovchi vazifasida kelayotgan ma’nosi izohlanayotgan
olmoshlar qo’llanilmasligi tushib qolishi mumkin. Ammo uning o’rni bilinib turadi.
-(shunday)Odam borki,odamlarning naqshidir.
V. Hol ergash gapli qo’shma gap
1. Bosh gap tarkibida hol vazifasida qo’llanilgan ko’rsatish olmoshining ma’nosini
izohlab keluvchi, yoki bosh gap orqali ifodalangan mazmunning sababini, maqsadini,
shartini, holatini, daraja-miqdorini bildirgan ergash gap hol ergash gap deyiladi.
2. Hol ergash gap bosh gap bilan birga hol ergash gapli qo’shma gapni hosil qiladi.
3. Quyidagi vositalar yordamida bog’lanadi.
a) nisbiy so’zlar
b) felning –sa shart mayli shakli
c) ergashtiruvchi bog’lovchilar ya’ni: -sabab; -maqsad; -shart; -chog’ishtiruv
d)bog’lovchi vazifasidagi “deb” so’zi yordamida
4. Hol ergash gap holning ma’no turiga muvofiq o’z ichida bo’linadi.
-o’rin EQG -payt EQG
-sabab EQG -maqsad EQG
-miqdor daraja EQG -shart EQG