Guruh talabasi bozorova muhabbatning

VI. Shart mayli -sa yordamida ergashgan qo’shma gap
1. Ergash gapning kesimi shart mayli shaklidagi fel bilan ifodalanganda shart mayli qo’shimchasi ergash gapni bosh gapga bog’lash uchun xizmat qiladi. Bunday qo’shma gaplarda ergash gap bosh gapda ifodalangan mazmunning yuzaga chiqish yoki chiqmaslik shartini, paytini bildiradi
2. – sa shart mayli ergash gap kesimi tarkibida bo’ladi.
3. Yozuvda undan keyin vergul qo’yiladi. Bunda ergash gap bosh gapdan oldin keladi.
-Seni hurmat qilishlarini istasang, o’zingni hurmat qil.-shart holi ergash gapli qo’shma gap
Eslatma:
1. –sa shart mayli vositasida ergashgan qo’shma gaplarda shart yoki payt munosabatidan tashqari bazan boshqa mano munosabatlari ham ifodalanishi mumkin.
-Qilich solsa to’g’ralmayman, o’lmayman o’q qadalsa –to’siqsizlik holi ergash gapli qo’shma gap
-Qo’rqoq keta turib maqtansa, jasur qaytib kelib maqtanadi.- qiyos holi ergash gapli qo’shma gap
2. –sa shart mayli shakli shart bog’lovchisi yordamida E.Q.G. larda ham, nisbiy so’zli E.Q.G.larda ham ergash gapning kesimi tarkibida keladi.
3. Bu uch holatni farqlash kerak.
-Kimki aqlu tadbir bilan ish tutsa, u o’z maqsadiga erishadi. –ega E.Q.G.
- Agar daraxt shoxlari yoz faslida sarg’aysa, kuz erta keladi.-shart holi E.Q.G.
- Yaqin borib qarasa, qoraygan yerga bolalar ko’ylagiga qadaladigan tugma sanchilib yotibdi.-payt holi E.Q.G.
4. –sa shart mayli qo’shimchasi ergash gapning kesimi tarkibida kelar ekan nomustaqil kesim shaklni hosil qiladi.
Ergash gapni bosh gapga bog’lovchi vositalar, Ergash gap va bosh gap o’rni
ifodalanadigan ma’no munosabati haqida umumiy
Xulosalar
Eslatma-I:
1.Biz yuqoridagi ergash gapning bosh gapga nisbatan o’rnini belgiladik bazan badiiy adabiyotda, sheriyatda ergash gap bosh gapga nisbatan o’rnini o’zgartirishi mumkin.
- Onalarda g’am qolmas, mustaxkam bo’lsa tinchlik.-shart ergash gapli qo’shma gap
-Har kishi ter to’kib qiladi mehnat, xalqimizning turmushi obod bo’lsin deb.- maqsad
E.Q.G.
Eslatma-II:
1.Ergash gapbosh gapdan oldin yoki keyin keladi.Oliy ta’limda ko’rsatilishicha sanoqli
misollarda ergash gap bosh gap o’rtasida kelishi mumkin.
- Men, o’qituvchi besh baho qo’yadi deb, o’yladim.-to’ldiruvchi EQG
Eslatma-III:
1.Biz yuqoridagi ergash gapni bosh gapga bog’lash uchun xizmat qiladigan vositalarni
ko’rib o’tdik. Oliy ta’limda ko’rsatilishicha yuqoridagilardan tashqari yana ayrim vositalar ergash gapni bosh gapga bog’lash uchun xizmat qiladi.
- Bilarmisan, sevgan kishiga sodiq bo’lmoq o’zi sadoqat.-to’ldiruvchi EQG
- Bir narsa desinchi, boshida tegirmon toshini yurguzaman.-shart EQG
1.Ergash gaplar bosh gap tarkibidagi qaysi gap bo’lagini izohlab kelishi yoki bosh gap orqali ifodalangan qanday ma’no munosabatini izohlashiga ko’ra gap bo’laklari singari 5 ga bo’linadi.
a) kesm ergash gapli qo’shma gap
b) ega ergash gapli qo’shma gap
c) to’ldiruvchi ergash gapli qo’shma gap
d) aniqlovchi ergash gapli qo’shma gap
e) hol ergash gapli qo’shma gap