Guruh talabasi bozorova muhabbatning

D. Chog’ishtiruv bog’lovchilari yordamida bog’langan qo’shma gap
1. Chog’ishtiruv bog’lovchilariga xuddi, g’oyo, g’oyoki so’zlari kiradi bu bog’lovchilar ham ergash gapning boshida keladi. Bunda ham ergash gap bosh gapdan keyin keladi
2. Yozuvda chog’ishtiruv bog’lovchilaridan oldin vergul qo’yiladi.
-Misralarda so’zlar gavhar kabi yonadi, go’yo yangi ranglar, jilvalar bilan porlaydi.-hol ergash gapli qo’shma gap (o’xshatish).
3. Xuddi, go’yo, go’yoki so’zlari asli chog’ishtiruv yuklamalaridir. Ularning yuklama yoki bog’lovchi vazifasida kelganda farqlash kerak.
- Qalbi go’yo bahor, yuzi go’yoki gul.- bunda go’yoki yuklama vazifasida
-Yomg’ir tinmay quyar, go’yoki osmon dengizi g’alvirga aylangan edi. – bunda
bog’lovchi
II. Ko’makchili qurilmalar yordamida ergashgan qo’shma gap
1. Ko’makchili qurilmalarga shuning uchun, shu tufayli, shu sababli, shu bois kabi so’zlar kiradi.
2.Bunday qo’shma gaplarda ergash gap bosh gapda ifodalangan mazmunning sababini bildiradi.
3. Ko’makchili qurilmalar asosan hokim gap boshida keladi.Bunda ergash gap bosh gapdan oldin keladi.
- Musofirlikka menda havas uyg’ondi, shu sababli uning sirlarini o’rganishga bel bog’ladim
4. Yozuvda shuning uchun, shu tufayli, shu sababli, shu bois ko’makchili qurilmalaridan oldin vergul qo’yiladi.
Eslatma:
1. shuning uchun, shu tufayli, shu sababli, shu bois kabi ko’makchili qurilmalar
ergashtiruvchi bog’lovchilarga-uning sabab bog’lovchilari turiga kiritilgan.
III. “Deb” so’zi yordamida ergashgan qo’shma gap
1. “deb” so’zi yarim bog’lovchi yoki bog’lovchi vazifasidagi so’z sanaladi.
2. deb vositasi ergash gapning oxirida keladi bunda ergash gap bosh gapdan oldin keladi.
3.Yozuvda deb so’zidan keyin vergul qo’yiladi.
4. deb so’zi yordamida hosil bo’lgan qoshma gaplarda ergash gap bosh gapda ifodalangan mazmunning maqsadini bildiradi.Bunda:
a) Agar deb yarim bog’lovchisi buyruq va shart mayli kelasi zamon felidan keyin kelsa maqsad ma’nosini ifodalaydi.- Bolalar chiniqsin deb, turli musobaqalar o’tkazildi.
b) Agar deb yarim bog’lovchisi o’tgan zamon felidan keyin kelsa sabab ma’nosini
ifodalaydi. – O’rtoqlarim kelishdi deb, ko’chaga chiqdim.
5. deb yarim bog’lovchisi bilan hosil bo’lgan ergashgan qo’shma gaplarda ergash gapning kesimi ko’pincha III shaxs buyruq maylidagi fel bilan ifodalanadi.
6. Bunday gaplar tarkibidagi deb so’zi uchun ko’makchisi bilan ma’nodosh sanaladi.
Shuning uchun bir-biri bilan erkin almashina oladi.
- Yovlar yakson bo’lsin deb, yigitlar jang boshladi. (deb = uchun)