Guruh talabasi bozorova muhabbatning

munosabatli bog’langan qo’shma gaplar ham ko’rsatiladi. Bunday qo’shma gap qismlari
o’zaro takror qo’llanuvchi na…na… vositasi yordamida bog’lanadi.
2.Bunday qo’shma gaplarda tarkibidagi har 2 sodda gapdan anglashilgan mazmun voqea hodisa inkor etiladi. Ular orasida vergul qo’yiladi.
-Na biror uyning mo’risidan tutun chiqadi, na biror daraxt ko’rinadi.
3. na…na inkor bog’lovchisi bog’langan qo’shma gap qismlarinilarni yoki uyushiq
bo’laklarni bog’lash uchun xizmat qilad. Bularni farqlash kerak.
-Seni bir dam xafa qilmoqqa na haqqim bor, na huquqim bor. -sodda gaplarni bog’layapti
- Seni bir dam xafa qilmoqqa na haqqim , na huquqim bor. - uyushiq kesmlarni
bog’layapti
II. ERGASHGAN QO’SHMA GAPLAR
1. Qismlari ergashtiruvchi bog’lovchilar yoki shunday bog’lovchi vazifasidagi vositalar yordamida tobe bog’langan qo’shma gaplar Ergashgan qo’shma gaplar deyiladi.
2. Ergashgan qo’shma gaplar tarkibida nechta gap bo’lishidan qatiiy nazar doimo 2 qismdan iborat bo’ladi.
a) hokim qism(bosh gap)
b) tobe qism (ergash gap)
3. Bunday qo’shma gaplar ergash gapning bosh gapga tobelanishidan hosil bo’ladi.
4. Mazmuni izolanayotgan gap bosh gap hisoblanadi.
5. Bosh gapning mazmunini izohlayotgan va ko’pincha tobe shaklda turgan qism ergash gap deyiladi.
6. Hamma vaqt bosh gapdan ergash gapga savol beriladi. Ergash gap bosh gap orqali berilayotgan so’roqqa javob bo’ladi.
7. Yozuvda ergash gap bilan bosh gap orasida doimo vergul qo’yiladi.
8. Ergash gap bosh gapdan oldin yoki keyin kelishi mumkin. Shundan kelib chiqib
ergashgan qo’shma gaplarning qolipi quyidagicha bo’ladi.
9. ergashgan qo’shma gaplar tuzulishiga ko’ra so’z birikmasiga o’xshaydi, ya’ni:
a) so’z birikmasi ham ergashtiruvchi qo’shma gaplar ham 2 qismdan yani tobe hokim qismdan iborat bo’ladi.
b) ikkalasida ham kompanentlar tobelanish munosabatigakirishadi
c) ikkalasida ham tobe qism hokimning so’rog’iga javob bo’ladi
d) ikkalasida ham tobe qism hokimning manosini aniqlab izohlab keladi
e) ikkalasining farqi shundaki so’z birikmasida so’zlar tobe hokimlik munosabatiga
kirishadi gaplarning tobe hokimlik munosabati natijasida esa ergashgan qo’shma gaplar hosil bo’ladi.
10. Ergashgan qo’shma gaplarda ergash gap bosh gapga quyidagilar bilan bog’lanadi: