H e y d ə r ə L i y e V müSTƏQİLLİYİMİZ ƏBƏDİDİR

__________________________________________________ 
 
30 
məğlubiyyətə uğratmışdır. 1787-ci ildə C.Vaşinqtonun sədrliyi ilə 
ABŞ Konstitusiyası hazırlanmışdı (bəzi düzəlişlərlə indi də 
qüvvədədir); ABŞ-da ikipartiyalı sistemin yaradıcılarındandır. 
C.Vaşinqton köləliyin tədricən  ləğvinin tərəfdarı olmuş və şəxsən 
özünə məxsus qulların azad edilməsini vəsiyyət etmişdir. C.4-406; 
104. Cövdət Hacıyev,  Əhməd Cövdət  İsmayıl oğlu (1917-
2002)- Azərbaycan bəstəkarı, pedaqoq. Azərbaycan 
Respublikasının Xalq artisti. İki dəfə SSRİ Dövlət mükafatı 
laureatıdır. C.1-381; C.3-160; 
 
Ç 
 
105. Çeçenistan- 1934-cü il yanvarın 15-də muxtar vilayət 
kimi təşkil edilmiş, 1936-cı il dekabrın 5-dən Muxtar 
Respublikadır. Sahəsi 19,3 min km
2
. Paytaxtı Qroznı  şəhəridir. 
C.2-304, 422, 455, 470, 475; C.3-12, 170, 187, 202; C.4-113, 
114, 382, 401; C.5-37, 91, 106, 278, 279, 281, 282, 285, 396, 397, 
406, 407; C.6-89, 152, 153, 188, 374, 375, 399, 403; C.7-199;
 
C.8-63, 137, 250, 294, 306, 307, 319, 362; C.9-105, 203;
 
106. Çernobıl hadisələri-  1986-cı ilin aprel ayında Çernobıl 
AES-nin 4-cü enerji blokunda qəza baş verdi. Bunun nəticəsində 
Ukrayna  ərazisinin xeyli hissəsi, həmçinin Belarusiya və Rusiya 
Federasiyasının Bryansk və Kaluqa əyalətləri də radiaktiv 
çirklənməyə  məruz qaldı. Bunun nəticəsində AES-nin 30 km-də 
yaşayan əhali bu zonadan köçürüldü. 1986-cı ilin noyabrında 4-cü 
blok ləğv edildi. C.7-120; 
 
D 
 
107. Dağıstan, Dağıstan Respublikası – Rusiya Federasiyası 
tərkibində milli- ərazi qurumu, respublika. 1921-ci il yanvarın 20-
də  təşkil edilmişdir. Sahəsi 50,3 min km
2
,  əhalisi 2094,6 min 
nəfərdir. 41 inzibati rayonu, 10 şəhəri, 18 şəhər tipli qəsəbəsi var. 
Paytaxtı Mahaçqala şəhəridir. Dövlət hakimiyyətinin Ali orqanı 5 
il müddətinə seçilən birpalatalı Dağıstan Respublikasının Ali 

---

__________________________________________________ 
 
31 
Sovetidir. Dağıstan  ərazisi bizim eradan əvvəl 1-ci minilliyin 
axırlarına qədər Qafqaz Albaniyası  tərkibində olmuşdur. XIII 
əsrin əvvəllərində monqol-tatarların hakimiyyətində, 1813-cü ildə 
“Gülüstan” müqaviləsindən sonra isə çar Rusiyasına 
birləşdirilmişdir. C.2-218; C.3-200, 202, 207, 208, 343; C.4-144; 
C.5-286, 393-398; C.7-22, 108, 109; C.8-23, 58, 63; C.9-14, 15, 
22, 260, 267; 
108. Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti  (DQMV)- 
Azərbaycanda muxtar vilayət, Azərbaycan Respublikasının 
ayrılmaz hissəsi. 1923-cü il iyulun 7-də yaranıb. Sahəsi 4,4 min 
km
2
. Hal-hazırda erməni qəsbkarları  tərəfindən işğal edilib. C.1-
11, 15, 19-21, 24-29, 32-37, 39-42, 44, 45, 50, 51, 53, 59, 64, 66, 
77, 78, 89, 92, 111, 118-120, 129-133, 173, 174, 180, 194, 202, 
212-215, 217-219, 225, 228, 230, 231, 239, 248, 251, 279, 284, 
285, 292, 293-298, 316, 317, 322, 324, 347, 349, 350, 369, 370, 
383, 387-389, 394, 401, 405, 406, 409, 410, 419, 424-428, 431, 
433, 434, 438-440, 441, 456-458, 460-462, 464, 473, 474, 503, 
507, 510, 513, 515, 517-520, 524, 526, 527, 549, 550, 551, 552, 
553, 559, 578, 579, 580, 581, 583-585, 588, 592, 593; C.2-23, 25, 
28, 36, 41, 42, 52, 57, 62, 63, 68, 69, 72, 77, 136, 141, 179, 191, 
197, 204, 205, 220, 244, 276, 278, 291, 298, 300, 301, 308, 309, 
311, 316, 317, 320, 406, 437, 438, 441, 442, 450, 455, 506, 508, 
512, 548, 556-558, 574, 575, 577, 580, 586; C.3-17, 21, 25, 35, 
90, 106, 108, 171, 183, 197, 199, 255, 329, 352, 374, 443, 445, 
461; C.4-38, 51, 52, 57, 61, 72, 89, 115, 145, 188, 254,  255, 258, 
264, 265, 284, 315, 317, 331, 371, 381, 382, 387, 394, 398, 512; 
C.5-25, 62, 63, 66, 67, 79, 86, 87, 89, 90-93, 96, 97, 101, 125, 
158, 163, 166, 167, 173, 206, 243, 274, 275, 284, 287, 294, 358, 
362, 378-380, 405, 407, 410, 411, 414, 438, 449, 468; C.6-27-30, 
45, 55, 78-80, 99, 101, 106, 113-115, 121, 146, 148, 149, 152-
155, 162, 164, 165, 169, 176, 177, 186, 237-240, 244, 245, 248, 
249, 290, 304, 311, 313, 327, 328, 330, 333-335, 389, 397, 398, 
400, 403, 430, 433, 439, 441, 454, 457; C.7-57, 58, 60, 99, 161, 
177, 180-182, 186, 187, 190, 191, 224, 225, 263, 275, 284, 
285, 308, 309, 314, 325, 330, 364, 398, 399, 405, 427, 435, 462, 
479, 480, 487, 496; C.8-88, 90-94, 96, 97, 98, 99-104, 106-109, 

---

__________________________________________________ 
 
32 
111, 112, 115, 116, 118, 119, 121, 123, 124, 127, 129-131, 134-
136, 139, 142, 146-148, 150, 151, 159, 179, 184, 188, 226, 241, 
243, 246, 247-249, 269, 271, 274-278, 290, 291, 298-300, 303-
305, 311, 312, 318, 323, 326- 328, 413, 432, 439, 440; C.9- 8, 58, 
67-69, 70, 81, 85, 86, 116, 117, 121, 128, 129, 133, 197, 202, 205, 
206, 216, 222, 234, 240, 253, 254, 258, 275, 281, 284, 311-313, 
315, 317, 333, 344, 354, 364, 370, 371, 375, 386-388, 393, 396, 
397, 401, 408, 409, 413, 450; 
109. Daşkənd Dövlət Universiteti- 1918-ci ildə Xalq 
Universiteti kimi təsis edilmiş, 1920-ci ildən Türküstan 
Universiteti, 1923-cü ildən Orta Asiya Dövlət Universiteti, 1960-
cı ildən isə Daşkənd Dövlət Universiteti adlanır. C.6-343; 
110. Dədə Qorqud- burada “Kitabi-Dədə Qorqud”  eposu 
nəzərdə tutulur. C.5-185, 186; C.8-6, 168; 
111. Dinmühəmməd Kunayev, Dinmühəmməd Əhməd oğlu 
Kunayev (1912-1993)- Qazaxıstanın partiya və dövlət xadimi. Üç 
dəfə Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, Qazaxıstan EA-nın akademiki. 
1964-1986-cı illərdə Qazaxıstan KP MK-nın birinci katibi, 1971-
1986-cı illərdə Sov.İKP MK Siyasi Bürosu üzvü olmuşdur.  C.8-
46; 
112. 9 may Qələbə Günü- faşizm üzərində  Qələbə günü 
(1945). Sovet silahlı qüvvələri dünya mədəniyyətini, eləcə  də 
bəşəriyyəti faşizm əsarəti zülmündən qurtardı. C.1-562-564, 566; 
C.3-310, 315, 318; C.6-238, 262, 267;C.9-246, 425; 
113. “907-ci maddə”- ABŞ Konqresinin 1992-ci il oktyabrın 
24-də erməni lobbisinin təzyiqi ilə qəbul etdiyi “Rusiyanın və yeni 
müstəqillik qazanmış dövlətlərin azadlığını müdafiə aktı” na  907-
ci düzəliş nəzərdə tutulur. Düzəliş ABŞ hökumətinin Azərbaycan 
hökumətinə yardımını qadağan edir. Buna baxmayaraq istər Bill 
Klinton, istərsə də ondan sonra ABŞ Prezidenti seçilən Corc Buş 
hökumətləri bu düzəlişin reallığı nəzərə almadığını təsdiq edərək 
onun ləğv edilməsi təklifini müdafiə etmişlər. Corc Buş hökuməti 
2000 və 2003-cü illər üçün bu düzəlişin fəaliyyətdən düşdüyünü 
qərara almışlar.  C.1-125, 583; C.2-332;  C.6-438, 443; C.7-187; 
C.9-403; 

---